Пагроза згвалтавання і "калектыўная адказнасць". Сведчаць пацярпелыя Аўдыё
Праваабарончы цэнтр "Вясна" і Сусветная Арганізацыя супраць катаванняў (OMСT) працягваюць дакументаваць выпадкі катаванняў, жорсткага, бесчалавечнага і зневажальнага абыходжання ў дачыненні да людзей, што пацярпелі ў выніку пратэстных выступленняў, якія адбыліся ў Мінску з 9 па 13 жніўня. Некаторыя сведчанні людзей, якія перажылі катаванні і гвалт, будуць публікавацца на нашым сайце як доказы злачынных дзеянняў з боку сілавікоў.
Мянчук Алег Харытончык шпацыраваў 11 жніўня каля ракі Свіслач у раёне Нямігі. Са звычайнага фургона, які стаяў побам, раптам выйшлі амапаўцы і запатрабавалі ў Алега мабільны тэлефон. Далей – аповед ад першай асобы.
- Алег Харытончык
Пагражалі згвалціць палкай
Калі ў тэлефоне выявілі праграмы Psiphon, а таксама Telegram, у якім я падпісаны на каналы NEXTA і Белсат, адразу ж пачаліся допыты: "Куды ідзеш? Навошта ты тут?", "Ідзеш будаваць барыкады і камяні кідаць?". Адзін з амапаўцаў адкрыў на маім тэлефоне сайт PORN HUB і наглядна мне яго прадэманстраваў.
Я адказваў, што іду з месца працы, паколькі ўсе бліжэйшыя станцыі метро перакрытыя. Мае адказы не пераканалі іх, яны паўтарылі свае пытанні, выкарыстоўваючы пры гэтым мат і пагрозы. Да гэтага часу мой тэлефон ужо аўтаматычна заблакаваўся. Яны запатрабавалі сказаць пароль, але я адмовіўся гэта зрабіць. Пасля гэтага мяне закінулі ў машыну са словамі: "Гэта наш кліент, больш жорстка яго!". Паклалі падбародкам у падлогу, пачалі біць у вобласць печані, па галаве і патыліцы, пасля берцамі прыціснулі ногі. Зноўку запатрабавалі пароль ад тэлефона, я зноў адмовіўся. Услед пассыпаліся пагрозы згвалціць палкай, пачалі сцягваць джынсы – я ўхапіўся за іх і нягучна сказаў: "Не трэба мне нічога рабіць". Нада мной "злітаваліся" толькі таму, што старэйшы з іх сказаў: "Я сёння добры".
Прыкладна праз 10 хвілін пад'ехаў іншы аўтазак, мяне жорстка выкінулі і пасадзілі туды з іншымі людзьмі, тварам у сцяну, рукі за спіну. У клетцы было каля 10 чалавек. Сярод іх была дзяўчына – яе затрымалі з-за бінтоў і ваты, якія выявілі сярод яе рэчаў. На яе аказвалі псіхалагічны ціск і лаяліся матам.
- Алег Харытончык паказвае пабоі на сваім целе
"Больш НЕ студэнт, больш НЕ будаўнік, больш НЕ маляр…"
Пасля нас прывезлі ў РУУС (пазней я даведаўся, што гэта Ленінскае РУУС), зноў жорстка выкінулі з машыны, загадалі скласці рукі за галаву, сагнуцца і, гледзячы ўніз, бегчы да сцяны. Там ужо чакалі два шэрагі амапаўцаў, якія моцна білі кожнага з затрыманых па нагах, руках, спіне і галовах, пакуль мы беглі. Далей нас пашыхтавалі ўздоўж сьцяны і загадалі прыціснуцца ілбом, вочы ўніз, рукі за спіну. Пачалі звязваць рукі пластыкавымі сцяжкамі. Мяне моцна ўдарылі па спіне, праз нейкі час свядомасць памутнела, закружылася галава, я страціў раўнавагу і ўпаў на асфальт, падрапаў пальцы. Адразу ж пачуў крык: "яшчэ раз упадзеш, з * ка, больш не ўстанеш!».
Далей рушыў услед апытанне кожнага з затрыманых. Пыталіся імя і ПРОЗВІШЧА, дату нараджэння, месца пражывання, дзе і кім ён працуе. Апытанне праводзілі дзве жанчыны з капітанскімі нашыўкамі, у канцы кожнаму яны казалі: "Больш НЕ студэнт, больш НЕ будаўнік, больш НЕ маляр..." (у залежнасці ад таго, кім з'яўляўся чалавек).
Некаторых адводзілі на відэафіксацыю, іншых – на канфіскацыю асабістых рэчаў. Там была поўная блытаніна і хаос, усе рэчы скінутыя ў адну кучу. Ва ўсіх затрыманых канфіскавалі абсалютна ўсе маскі і рэспіратары, пры тым, што ўсе супрацоўнікі «праваахоўных» органаў самі былі ў масках. Пасля канфіскацыі рэчаў людзей завялі ў памяшканне, галавой у сцяну, вочы ўніз. На сценах былі бачныя разводы крыві. У многіх затрыманых кроў была і на вопратцы, і скалечаныя яны былі па-рознаму: фінгалы, сінякі, сляды ад дубінак на руках і нагах, драпіны на тварах... у аднаго пазначылі фарбай валасы і лоб, у іншага зрэзалі частку валасоў, некаторыя нават не маглі нармальна стаяць. Звонку прыехала брыгада хуткай. Стомленыя і выматаныя, гэтыя жанчыны-медыкі аглядалі найбольш скалечаных, пры гэтым на іх АМАП крычаў матам і патрабаваў іх прозвішчы і нумар брыгады.
"[Надакучыла] вас [біць] цэлы дзень"
Нас прывезлі ў ІЧУ (пазней я даведаўся, што гэта на Акрэсціна), зноў жорстка выкінулі з аўтазака, загадалі скласці рукі за галаву, сагнуцца і, гледзячы ўніз, бегчы ўздоўж сцяны, стаць на калені і ўперціся ілбом у плот. Праз хвілін 15 з рук знялі пластыкавыя сцяжкі. Далей пад крыкі "Ганьба!" і "Позор!" нас прымусілі бегчы да будынка паміж двума шэрагамі амапаўцаў, якія збівалі нас дубінамі, кулакамі і нагамі па ўсіх частках цела.
У памяшканне з кратамі наверсе (размяшчаецца пад адкрытым небам) сагналі каля 70 чалавек. У куце стаялі перапоўненыя бутэлькі з мачой. Пазней усе чулі, як пад такія ж крыкі "Ганьба!" і "Позор!" пачынаюць зганяць па клетках новыя групы людзей. Таксама было чуваць, як амапаўцы ўжо "За*баліся нас усіх пі*дзіць цэлы дзень". У выніку ў памяшканні прыкладна 5х5 сабралася 120 чалавек, была цісканіна, ледзь хапала месца стаяць. Над клеткай уверсе патруляваў ахоўнік у масцы са зброяй АК74.
Я заўважыў, што ў некаторых людзей ёсць сур'ёзныя пабоі: не бачыць вока, прастрэленая нага, адзін чалавек ледзь мог стаяць на нагах з-за ўдару па галаве. Ні вады, ні ежы, ні магчымасці схадзіць у туалет у нас не было каля 12 гадзін. Паколькі зверху была толькі рашотка і на небе сцягваліся хмары, мы баяліся, што калі пачнецца дождж, уся мача ў куце разнясецца па ўсёй падлозе. Некаторым пакалечаным станавілася горш, на шматлікія заклікі, грукі ў дзверы, а потым і маленні лекараў не пускалі, усе нашы спробы нахабна і наўмысна ігнараваліся. За дзвярыма былі чутныя крокі, размовы і язда калясак, часам нам адклікаліся і казалі, што "Усё хутка будзе, усё арганізуем". Чалавека, якога ўдарылі па галаве, правялі ў кут бліжэй да дзвярэй, яго каламуціла, потым вырвала, яму з кожнай хвілінай станавілася цяжэй стаяць, пазней ён ужо абвісаў на локцях двух сукамернікаў. У выніку першую за ўвесь час медыцынскую дапамогу людзям аказалі прыкладна праз 4 гадзіны.
Многія выбіваліся з сіл, бо не спалі ўжо больш за двое сутак. Намі абмяркоўваліся і рабіліся спробы паспаць у такіх умовах: седзячы; прыціскаючыся адзін да аднаго, "як шпроты" ;"стоячы штабелямі". Спробы не мелі асаблівага поспеху: атрымлівалася пасадзіць/пакласці максімум 2-3 шэрагі, а астатнім даводзілася стаяць ледзь не на адной назе з-за цісканіны, таму прыйшлося адпачываць па чарзе. Некаторыя казалі: "Я ўжо на ўсё гатовы дзеля кружкі вады і ложка".
- Цэнтр ізаляцыі правапарушальнікаў і Ізалятар Часовага ўтрымання на Акрэсціна
Суды доўжыліся па пяць хвілін. Некалькі чалавек называлі па спісе, выводзілі з камеры і вялі на "суд", праз 30-45 хвілін іх вярталі назад: давалі на 15 сутак, а тым, хто "прызнаў" усё – па 10 сутак.
Многія ўжо сталі сыходзіцца ў меркаванні: "Дайце мне ўжо гэты штраф, я не хачу тут сядзець яшчэ 15 сутак".
Бліжэй да паўночы нам нарэшце пачалі даваць "паслабленні": пяцілітровую бутлю з вадой. Мы разлічылі па тры глаткі на кожнага, але ўсё роўна хапіла не ўсім. Пазней пачалі выпускаць у туалет, спачатку па адным чалавеку, пазней – групамі. Яны забіралі бутлю, напаўнялі і прыносілі з сабой, каб даць магчымасць папіць іншым. Нават далі крыху ежы: хлеб і вядро з катлетамі.
Аднойчы за дзвярыма, пасля чарговага збіцця кагосьці з затрыманых, мы пачулі: "Ты ідыёт, у яго ж цукровы [дыябет]!". Лёс гэтага чалавека мы так і не даведаліся.
У адной з груп амапавец крычаў на затрыманую маладую дзяўчыну (у тым ліку і матам): "Шо ты тут робіш, рэвалюцыянерка, табе дзяцей нараджаць, што табе ў краіне не падабаецца?!"
"Без крыўднякоў, не ўсе мянты сволачы, усё па-часнаку"
Пазней, бліжэй да паўночы, пачалі называць людзей па спісе. Рабілася блытаніна: наглядчык зачытваў спіс у адной камеры, некаторыя крычаць свае прозвішча, імя з камеры насупраць, наглядчык перарываецца, перабягае туды і ўдакладняе, вяртаецца назад-і ўсё нанова.
Калі чарга дайшла да мяне, групу з дзесяці чалавек вывелі з камеры, выставілі тварам да сцяны, рукі за спіну. У калідоры мы прастаялі хвілін 15 – і нас вывелі ў двор.
На вуліцы ўсіх выставілі тварам да сцяны побач са сталом, дзе былі прыгатаваныя ліпавыя пратаколы. Пакуль мы стаялі, перыядычна ззаду падыходзілі і пыталіся:
"Дзе і кім працуеш, колькі табе гадоў?",
"За што тут апынуўся, па-часнаку?",
"За каго галасаваў?"
Усе шчыра адказвалі:
"Там-та і тым-та, столькі-та",
"Мяне затрымалі, калі сядзеў у таксі",
"Калі я кіраваў машынай",
"Я ехаў на ровары",
"Я трымаў плакат "Жыве Беларусь" каля Міністэрства",
"Я адмовіўся назваць пароль ад свайго тэлефона",
"Я выйшаў пакурыць у двор",
"За Ціханоўскую".
Іх рэакцыя:
"Дык чаго табе ў жыцці не хапае, краіна для жыцця!",
"Мы цябе запомнілі",
"І дзе твая Ціханоўская цяпер, а ведаеш, колькі ёй за гэта заплацілі?!".
Далей падпісвалі пратаколы, а тых хто сумняваўся ў іх карэктнасці, настойліва пераконвалі і паказвалі пальцам на бліжэйшы аўтазак:
"Праз 7 дзён пойдзеш у суд, усё падпішаш, усё пацвердзіш".
"Без крыўднякоў, не ўсе мянты сволачы, усё па-часнаку".
Дубінкамі праводзілі на волю
Далей нас пагналі праз вароты, потым уздоўж плота/сцяны, рукі за галаву, вочы ўніз, спынілі. Чулася: "Групамі па 6 чалавек да сценкі" - і вось ужо мы чуем дзікія крыкі.... Далей усе перасоўваюцца ўздоўж сцены і лбом у сцяну. Мінімум двойчы чуў « " задраць майкі, зняць штаны да каленяў ... НОЖ! У аўтазак іх!» ["Нож" – як мяркуецца, мянушка або пазыўны аднаго з супрацоўнікаў Амапу – заўв.]. Вось так выпадкова / перыядычна выбіралі групы, якія застануцца яшчэ на столькі-то сутак. Канкрэтна маёй групе "вельмі пашанцавала", нас палічылі досыць зашуганымі.
Таксама быў агучана: "Цяпер вы несяце калектыўную адказнасць: адзін вякне / тузанецца / паверне галаву – 5 злева ад вас і 5 справа ў аўтазак". Уздоўж сцяны мы так ішлі каля 30 хвілін, нам перыядычна нагадвалі аб калектыўнай адказнасці. Далей нас падвялі да брамы і сказалі: "Свае рэчы вы атрымаеце праз 7 дзён пасля суда".
Хтосьці спрабаваў прасіць, але іх просьбы не задавальняліся:
"У мяне ў Менску нікога няма з знаёмых, без ключоў я не змагу патрапіць у кватэру",
"Выкліч майстра, заплаці 60 рублёў, ты ж сам усё ведаеш, няма праблем".
"У мяне ў пашпарце застаўся накіраванне на запланаваную аперацыю, без яго ніяк…"
"Ну запланаваная, яна ёсць…"
І пад канец зноў праводзілі дубінкамі на волю.
- Алег Харытончык паказвае пабоі на сваім целе
Калі мы выбеглі з брамы, мы не ведалі наогул, дзе знаходзімся... спусціліся з горкі, там нас ужо сустракалі валанцёры, яны раздавалі грошы на праезд, ваду і ежу, паказалі, куды ісці, некаторыя прапаноўвалі падвезці. Раптам чалавек, з якім я быў у адной камеры ўсе гэтыя дні, закрычаў, падняў рукі і пачаў трэсціся, а потым упаў. У яго здарыўся эпілептычны прыступ з-за раны на галаве, атрыманай, калі нас білі ў апошні раз. Я асабіста бачыў, як з гэтай гематомы ледзь не фантанам біла кроў і цякла па асфальце. Яму дапамаглі, нейкім цудам мужчыне палягчэла, з'явілася нейкае падабенства свядомасці, ён пачаў трохі казаць ... Валанцёры папярэджвалі, каб сыходзілі хутчэй, інакш падыдзе АМАП, а самі яны стаялі на шухеры. Тры хлопцы з нашай групы засталіся з гэтым чалавекам, ім было ўжо ўсё роўна.
Алега вызвалілі 13 жніўня прыкладна ў шэсць гадзін раніцы.
“Ты за Ціханоўскую?" — і білі ў плечы, у ногі. Сведчаць пацярпелыя
Сведчаць пацярпелыя: "Пры затрыманні супрацоўнікі ДАІ зламалі мне руку”
Сведчаць пацярпелыя: "Мяне сталі зноў збіваць, сказалі: "Гэта табе дабаўка!"
Сведчаць пацярпелыя: "На галаву вылілі белую фарбу. Гэта як метка — білі мяне мацней”
