У.Ганчарык: “Адносна ліберальны пачатак кампаніі – гэта крок вымушаны”
Уладзімір Ганчарык
Былы адзіны кандыдат ад апазіцыі на прэзідэнцкіх выбарах 2001 года Уладзімір Ганчарык распавядае пра сваё бачанне мадэлі паводзінаў уладаў да выбараў, падчас і пасля іх, а таксама пра магчымыя варыянты развіцця сітуацыі пасля іх.
- Уладзімір Іванавіч, нядаўна падчас сустрэчы з расійскімі журналістамі Аляксандр Лукашэнка заявіў, што ён даў каманду “нікога не чапаць”, але разам з тым паабяцаў “задаваць пытанні” ўжо пасля завяршэння выбарчай кампаніі. На Ваш позірк, гэтая кампанія, па меншай меры, яе пачатак, больш ліберальны, чым, напрыклад, кампанія 2001 года?
- Па таму, што я бачу, то сапраўды выбарчая кампанія праходзіць больш ліберальна, чым у 2001 годзе. Асабліва на этапе рэгістрацыі ініцыятыўных груп. Тады ўлады амаль адразу прапанавалі сваім апанентам жорсткія ўмовы гульні. І затрымлівалі нашых актывістаў больш, і пагроз звальнення з працы за дзейнасць на карысць дэмакратычнага кандыдата налічвалася вельмі шмат, і г.д. Разам з тым, я абсалютна перакананы, што дзеючы прэзідэнт свае абяцанне вытрымае. Пасля выбарчай кампаніі, а можа, і раней пачнецца сур’езны “разбор палётаў”. Так што А.Лукашэнка сваю цяперашнюю “ліберальнсць” потым “кампенсуе” ўласнымі звыклымі паводзінамі, набліжанымі да брутальных.
Дый вельмі адносна ліберальны пачатак кампаніі – гэта крок хутчэй за ўсё вымушаны. Занадта ў няпростай сітуацыі апынуўся кіраўнік нашай дзяржавы. І ў Захада існуць сур’езныя пытанні да фармата правядзення прэзідэнцкіх выбараў у нас, і ў Расіі, якая праз сваіх высокапастаўленых службовых асобаў паабяцала аб’ектыўна паставіцца да правядзення і вынікаў цяперашняй выбарчай кампаніі ў Беларусі.
І вось тут, калі расіяне не прызнаюць яе вынікаў (а Аляксандр Рыгоравіч ўжо агучыў свае пажаданне атрымаць 70-75 працэнтаў галасоў выбаршчыкаў), то могуць адбыцца сур’езныя наступствы ў выглядзе закручвання гаек, што называецца, па поўнай.
- А як вы ацэньваеце маніторынг парушэнняў дзеючага заканадаўства падчас цяперашняй выбарчай кампаніі?
- Мне цяжка яго ацэньваць. Па-першае, кампанія толькі пачалася. Па-другое, я так шчыльна ўжо не адсочваю менавіта гэты складнік цяперашніх выбараў.
Магу сказаць іншае. У 2001 годзе ўсе парушэнні выбарчага заканадаўства адсочваліся вельмі моцна. Безумоўна, мы іх стараліся, што называецца, пусціць у ход, але гэтыя паперы проста адмаўляліся браць. І часта без усялякіх тлумачэнняў. У мяне дагэтуль дома заховаўваюцца дзве скрыні з гэтымі паперамі. Можа, калі ўсё ж спатрэбяцца…
- На Ваш позірк, хто з цяперашніх кандыдатаў у прэзідэнты можа набраць неабходныя 100 тысяч подпісаў на сваю карысць? І хто зборам гэтых подпісаў займаецца найбольш крэатыўна?
- Мяркую, што толькі тры – Уладзімір Някляеў, Андрэй Санікаў і Яраслаў Раманчук. Хоць, на мой суб’ектыўны позірк, двум апошнім кандыдытам будзе гэта зрабіць цяжэй, чым Някляеву. У апошняга ўсё ж была нейкая крэатыўная затраўка ў выглядзе кампаніі “Гавары праўду!”, якой ужо падыйшоў час пераўтварацца ў кампанію “Слухай праўду!”
Выбаршчыкам катастрафічна не хапае інфармацыі пра саміх кандыдатаў. Мае суседзі пытаюцца, за каго галасаваць і шукаюць інфармацыю пра кандыдатаў і не знаходзяць яе.
Увогуле менавіта крэтыву ў цяперашніх апанентаў дзеючага прэзідэнта не хапае. Няма нейкай моцнай “фішкі”. У 2001 годзе мы шмат увагі ўдзялялі тэме зніклых палітыкаў, а таксама засяроджваліся на эканамічнай праблематыцы. Цяпер, як ні круці, людзі сталі жыць больш заможна, і таму трэба браць выбаршчыка нечым большым і цікавым.
- Вы ў сваім нядаўнім публічным выказванні назвалі адсутнасць адзінага кандыдата на сёлетніх выбарах дэградацыяй апазіцыі. Па-ранейшаму прытрымліваецеся гэтага меркавання?
Безумоўна, гэты вельмі слабы бок цяперашніх апанентаў улады. Адна справа ісці адной камандай на выбары, і зусім іншае, некалькімі. У свядомасці выбаршчыка стракаценне кандыдатаў у прэзідэнты выклікае толькі раздражненне і недавер да іх. Хоць на маю думку, яшчэ не позна аб’яднацца і выставіць беларускаму грамадству асобу адзінага кандыдата ад апазіцыі. І вось тут акрамя кансалідаваных высілкаў саміх дэмакратычных кандыдатаў мог бы свае слова сказаць былы адзіны кандыдат ад апазіцыі на выбарах 2006 года Аляксандр Мілінкевіч. На яго ж не саромеліся працаваць іншыя апазіцыйныя лідэры на мінулых выбарах.
“Праваабаронцы за свабодныя выбары”
