Суд над Сянцовым і Кольчанкам: абуральны прысуд, катаванні і парушэнне правоў
Алег Сянцоў і Аляксандр Кольчанка
FIDH і антыдыскрымінацыйны цэнтр «Мемарыял» (сяброўская арганізацыя FIDH) абураныя прысудам, вынесеным 25 жніўня ўкраінскаму рэжысёру Алегу Сянцову і грамадзянскаму актывісту і антыфашысту Аляксандру Кольчанку.
Асуджаныя да 20 і 10 гадоў калоніі строгага рэжыму адпаведна, актывісты былі гвалтоўна вывезеныя ў траўні 2014 года з Крыма, пры гэтым ім - супраць іх волі - было прысвоена расійскае грамадзянства, пасля чаго прад'яўленыя абвінавачванні ў тэрарызме. Нашыя арганізацыі заклікаюць да вызвалення Сянцова і Кольчанкі і патрабуюць расследавання звестак аб катаваннях, якім па паступіўшай інфармацыі падвергліся як абвінавачаныя, так і сведкі па гэтай справе, хоць паведамленні аб катаваннях былі праігнараваныя і судом, і Следчым камітэтам.
Алег Сянцоў вядомы як актыўны ўдзельнік кіеўскага Майдана ў канцы 2014 - пачатку 2015 гг., а таксама ў сувязі з яго актыўным непрыманнем акупацыі Крыму Расійскай Федэрацыяй. Аляксандр Кольчанка таксама не прыняў анэксію Крыму.
Іх абодвух, як і двух сведкаў па іх справе, Генадзя Афанасьева і Аляксея Чырнія, абвінавацілі ў прыналежнасці да аддзялення забароненай у Расіі ўкраінскай ультраправай групоўкі «Правы сектар», якая ў красавіку 2014 нібыта здзейсніла падпал офісаў грамадскай арганізацыі «Руская абшчына Крыму» і прадстаўніцтвы пракрамлёўскай партыі «Адзіная Расія». На судзе Алег Сянцоў заявіў аб сваёй поўнай невінаватасці, у той час як Аляксандр Кольчанка пацвердзіў свой удзел у акцыі супраць прадстаўніцтва «Адзінай Расеі», але адхіліў усе прад'яўленыя яму абвінавачванні ў тэрарызме. Справа разглядалася ў ваенным судзе, нягледзячы на тое, што Сянцоў і Кольчанка - грамадзянскія асобы, і ўсе выстаўленыя ім абвінавачанні падпадаюць пад юрысдыкцыю грамадзянскай вытворчасці. Судовы працэс прайшоў з шматлікімі сур'ёзнымі працэсуальнымі парушэннямі.
Абвінавачванні былі заснаваныя выключна на сведкавых паказаннях Афанасьева і Чырнія. Генадзь Афанасьеў ў ходзе слуханняў 31 ліпеня адмовіўся ад сваіх паказанняў супраць Сянцова, заявіўшы, што яны былі дадзены пад катаваннямі і атрыманы з ужываннем гвалту з боку спецслужбаў. З прычыны гэтай заявы Афанасьеву пагражалі як падчас суду, так і пасля яго. Ёсць падставы меркаваць, што і Чырній падвяргаўся жорсткаму абыходжанню, а яго адвакат, які заяўляў пра катаванні, быў адхілены ад справы.
Нягледзячы на паведамленні аб прымяненні катаванняў, судовае разбіральніцтва было працягнута, суд грунтаваўся ў далейшым на відэазапісы допытаў, зробленых у ходзе следства. Пасля таго як абарона паказала на неадпаведнасці ў сведчаннях Чырнія, суд вырашыў выкарыстоўваць выключна запісы яго паказанняў.
«Суд, які выносіць прысуд без адзінага пераканаўчага доказу віны, не расследуе заяваў аб катаваннях і які карае толькі на падставе відэазапісаў, атрыманых пад ціскам, дыскрэдытуе само паняцце правасуддзя, - заявіў Карым Лахіджы, прэзідэнт FIDH. - Адзіная мэта гэтай жахлівай і драматычнай пародыі на судовае разбіральніцтва - задушыць любыя крытычныя выказванні аб расійскай прысутнасці ў Крыме».
Гэты судовы працэс не толькі стаў чарговым доказам поўнай залежнасці расійскай сістэмы правасуддзя ад уладаў, але таксама наглядна прадэманстраваў новы ўзровень адкрытага гвалту і беспакаранасці праваахоўных органаў. Адмаўляючыся ад сваіх паказанняў, Генадзь Афанасьеў паведаміў, што прадстаўнікі расійскіх службаў бяспекі збівалі яго падчас затрымання і ў ходзе допытаў, апраналі яму на галаву процігаз і перакрывалі доступ паветра, катавалі яго электрашокам ў вобласці геніталій і пагражалі згвалтаваннем ў выпадку адмовы даваць паказанні супраць Сянцова .
У сваю чаргу, Алег Сянцоў таксама заявіў аб катаваннях, якім ён падвяргаўся з моманту яго затрымання ў Крыме, такім як ўдушэнне цэлафанавымі пакетамі, пагрозы згвалтаваннем, жорсткае збіццё. Усё гэта не стала перашкодай для судовага разгляду атрыманых следствам дадзеных. Больш за тое, у кастрычніку 2014 Следчы камітэт РФ афіцыйна адхіліў просьбу адваката Сянцова ва ўзбуджэнні справы па факце прымянення гвалту, матываваўшы гэта тым, што бачныя сляды траўмаў на целе Сянцова з'яўляюцца «наступствамі яго захаплення садамазахізму да яго арышту».
«Крым стаў палігонам жорсткіх палітычных рэпрэсіяў і тэрору. Ахвярамі гэтых рэпрэсій у першую чаргу становяцца прадстаўнікі крымска-татарскага народа, грамадскія актывісты і тыя, што засталіся ў Крыме ўкраінскія патрыёты, але падобныя ганенні могуць распаўсюдзіцца і на ўсю Расею, - заявіла кіраўнік антыдыскрымінацыйнага цэнтра «Мемарыял» Стэфанія Кулаева. - Яшчэ адзін прыклад палітычнага пераследу ў Крыме - справа Аляксандра Кастэнка, крымскага актывіста, выкрадзенага на тэрыторыі Украіны, падвергнутага катаванням і збіццю і асуджанага да больш чым трох гадоў пазбаўлення волі».
FIDH і АДЦ «Мемарыял» падтрымліваюць пазіцыю Еўрапейскага Саюза, расцаніць прысуды Сянцова і Кольчанкі як «парушэнне міжнароднага права і элементарных нормаў правасуддзя», і далучаюцца да закліку ЕС неадкладна вызваліць Сянцова і Кольчанку і гарантаваць іх бяспечнае вяртанне ва Украіну.
