Маскоўская Хельсінская Група выступіла ў ролі Аmicus Curiae

Маскоўская Хельсінская Група выступіла ў ролі Аmicus Curiae ў касацыі па справе Аляксандра Малчанава, Дзмітрыя Новіка і Аляксандра Атрошчанкава, абвінавачаных па артыкуле 293 "Масавыя беспарадкі» Крымінальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь 2 сакавіка 2011 г. Фрунзенскім раённым судом г. Мінска. Рэзюмэ Amicus curiae падаецца ў інтарэсах правасуддзя ў рамках прававога звычаю і накіраванае на імя старшыні Мінскага гарадскога суда Уладзіміра Пуцілы:

"Глыбокапаважаны суд!

Маскоўская Хельсінкская Група занепакоеная ходам следства, працэдурай разгляду справы і прысудам суда першай інстанцыі Фрунзенскага раёна горада Мінска па крымінальнай справе ў дачыненні да грамадзян рэспублікі Беларусь Аляксандра Малчанава, Дзмітрыя Новіка і Аляксандра Атрошчанкава, прысуджаных вышэйпаказаным судом да 3, 3,5 і 4 гадоў пазбаўлення волі ў калоніі строгага рэжыму адпаведна, у рамках арт. 293 КК РБ. Прысуд вынесены суддзёй Таццянай Чаркас. Інфармацыя аб ходзе судовага разбору атрымана з адкрытых крыніц, перш за ўсё, СМІ. Рэзюмэ Amicus curiae складзена юрыстамі Маскоўскай Хельсінкскай Групы.

На нашу думку, у разборы па дадзенай справе маецца цэлы шэраг працэсуальных парушэнняў і хібаў, з прычыны якіх немагчыма казаць аб ўсебаковым і поўным разглядзе справы.

Просім Суд другой інстанцыі звярнуць асаблівую ўвагу на наступныя факты і адпаведныя ім стандарты:

1. Па шматлікай інфармацыі з СМІ на этапе дасудовага следства абвінавачаныя не мелі магчымасці сустракацца з адвакатамі канфідэнцыйна. Сустрэчы праходзілі толькі падчас правядзення следчых дзеянняў у прысутнасці следчых.

У той жа час права на канфідэнцыйныя зносіны з абаронцамі з'яўляецца адным са складнікаў права на справядлівы суд, замацаванага, у прыватнасці ў арт. 14, п. 3 (b) Міжнароднага Пакта аб грамадзянскіх і палітычных правах, сябрам якога з'яўляецца Рэспубліка Беларусь. Сэнс гэтага права раскрыты ў заўвагах агульнага парадку № 13 Камітэта па правах чалавека, п. 9: «Падпункт 3 (b) прадугледжвае, што абвінавачваны павінен мець дастатковы час і магчымасці для падрыхтоўкі сваёй абароны і зносіцца з абраным ім самім абаронцам. Канцэпцыя «дастатковага часу» залежыць ад абставін у кожным выпадку, аднак да гэтага неабходна аднесці доступ да дакументаў і іншыя паказанні сведак, якія могуць спатрэбіцца абвінавачванаму пры падрыхтоўцы сваёй абароны, а таксама магчымасць наняць абаронцу і зносіцца з ім. Калі абвінавачаны не жадае абараняць сябе асабіста або не патрабуе, каб гэта рабіла якая-небудзь асоба або асацыяцыя па яго выбару, ён павінен мець магчымасць звярнуцца да паслуг адваката. Акрамя таго, гэты падпункт патрабуе, каб абаронца зносіўся з абвінавачваным ва ўмовах, якія цалкам забяспечвалі б канфідэнцыяльнасць іх зносін. Адвакаты павінны мець магчымасць кансультаваць і прадстаўляць сваіх кліентаў у адпаведнасці з прынятымі прафесійнымі нормамі і выносіць меркаваньні без якіх-небудзь абмежаванняў, ўплыву і ціску ці якога-небудзь неправамернага ўмяшання”.

Акрамя таго, нагадваем, што органы папярэдняга следства павінны паважаць канфідэнцыяльнасць зносін і кансультацый адваката з кліентамі. Права на канфідэнцыйныя зносіны з адвакатам дастасавальна да ўсіх людзей, у тым ліку арыштаваных і затрыманых, незалежна ад прад'яўлення ім абвінавачванняў ў здзяйсненні крымінальнага злачынства. - Асноўныя прынцыпы ўдзелу адвакатаў, Прынцып 22. Для забеспячэння прыватнасці, але прымаючы пад увагу патрабаванні бяспекі, міжнародныя нормы прадугледжваюць, што кансультацыі могуць праходзіць ў межах бачнасці, але не чутнасці супрацоўнікаў праваахоўных органаў. - Збор прынцыпаў абароны ўсіх асоб, якія падвяргаюцца затрыманню або зняволенню ў якой бы то ні было форме, Прынцып 18 (4).

2. На нашу думку, усталяваны судом першай інстанцыі факт здзяйснення злачынства па папярэдняй змове групай асоб не з'яўляецца ў дастатковай ступені даказаным.

Пэўна судом першай інстанцыі быў усталяваны толькі факт знаёмства грамадзян Новіка і Атрошчанкава да падзей, якія мелі месца 19 снежня 2010 года ў горадзе Мінску і кваліфікаваных судом як масавыя беспарадкі, а таксама ўдзел ўсіх трох падсудных у гэтых падзеях.

Лічым, аднак, што ўсталяванне гэтых фактаў не з'яўляецца дастатковым для кваліфікацыі іх дзеі, як здзейсненага групай асоб па папярэдняй змове (ст.64 Крымінальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь). Незалежна ад кваліфікацыі саміх падзей 19 сьнежня 2010 на плошчы Незалежнасці ў г. Менску як масавыя беспарадкі, альбо як іншыя дзеянні, грунтуючыся на доказах, сабраных у перыяд папярэдняга следства, відавочны толькі факт удзелу Малчанава, Новіка і Атрошчанкава ў гэтых падзеях. Аднак доказную базу, якая тычыцца папярэдняга змовы, ніяк нельга расцэньваць як дастатковую з пункту гледжання ст.105 Крымінальна-працэсуальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь "Ацэнка доказаў”.

На нашу думку, высновы суда па дадзеным факце з'яўляліся заўчаснымі, асабліва ўлічваючы хуткі двухдзённы характар ​​разбору ў першай інстанцыі. З прычыны чаго мы звяртаем увагу Суда на верагоднасць склаўшаяся загадзя думкі суддзі Чэркас па гэтаму пытанню, што ў грубай форме парушае права на справядлівы суд, прадугледжанае арт. 14 Міжнароднага пакта аб грамадзянскіх і палітычных правах; цягне за сабой непасрэднае парушэнне такіх асноватворных прынцыпаў крымінальнага працэсу, як ўсебаковае, поўнае і аб'ектыўнае даследаванне абставінаў крымінальнай справы (арт.18 Крымінальна-працэсуальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь) і прэзумпцыі невінаватасці (арт. 16 Крымінальна- працэсуальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь).

Лічым, што вышэйзгаданыя факты аказалі непасрэдны ўплыў на канчатковы прысуд суда першай інстанцыі.

Нагадваем, што асноўнай задачай крымінальна-працэсуальнага закона, у адпаведнасці са ст.2 Крымінальна-працэсуальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь, з'яўляюцца замацаванне належнай прававой працэдуры ажыццяўлення крымінальнага працэсу.

У мэтах умацавання правасуддзя звяртаем увагу Суда на арт. 389 «Аднабаковасць або няпоўнасць судовага следства» і арт. 390 «Неадпаведнасць высноваў суда, выкладзеных у прысудзе, фактычным абставінам крымінальнай справы» Крымінальна-працэсуальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь, з мэтай ацэньвання працэдуры разгляду справы ў судзе першай інстанцыі на прадмет подпадания пад дзеянне гэтых артыкулаў.

Гэтак жа, нагадваем, што Рэспубліка Беларусь і суды ўсіх інстанцый, якія ажыццяўляюць правасуддзе на яе тэрыторыі, абавязаны прымаць пад увагу міжнародныя прававыя нормы, агульнапрызнаныя сусветнай супольнасцю. На што прама паказвае арт. 8 Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь: "Рэспубліка Беларусь прызнае прыярытэт агульнапрызнаных прынцыпаў міжнароднага права».

Выказваем надзею, што названыя палажэнні нацыянальнага заканадаўства Рэспублікі Беларусь і міжнародныя нормы стануць прадметам разгляду Суда, а таксама што ў выніку належнага разгляду ўсіх абставінаў справы Судом будзе вынесена справядлівае і непрадузятае рашэнне з улікам індывідуальных абставінаў кожнага фігуранта справы.

З павагай, Старшыня Маскоўскай Хэльсінскай Групы

Людміла Міхайлаўна Аляксеева

4 красавіка 2011 г.. "

Наша даведка: Інстытут "Amicus curiae" - даслоўна "сябар суда" - гэта суб'ект, які не прымае ўдзелу ў судовым працэсе ў якасці пэўнага боку, але прапануе ўвазе суда пэўнае меркаванне, погляд, справаздачу з тым, каб спрыяць вынясенню жаданага судовага рашэння. Такім суб'ектам можа выступаць, напрыклад, НДА, прафесійная арганізацыя, асоба або група асоб, якія маюць выключныя юрыдычныя або прафесійныя веды па разглядаемай судом праблеме.