"Я гэтага не рабіў". Аднаму — калонія, тром — "хімія". Як судзілі за тры "Табакеркі" і слёзы міліцыянта? Фота

У судзе Фрунзенскага раёна горада Мінска прайшоў крымінальны працэс у дачыненні да чатырох чалавек: 31-гадовага Арцёма Нікіціна, яго 23-гадовага брата Данііла Нікіціна, 21-гадовага Іллі Амельчэня і 26-гадовага Аляксандра Шаўчэнкі. Усе абвінавачваліся ў пашкоджанні трох "Табакерак" у Мінску (частка 2 артыкула 339 КК РБ — злоснае хуліганства, здзейсненае групай асоб). А Арцёма Нікіцін таксама абвінавацілі і ў гвалце ў дачыненні да супрацоўніка органаў унутраных спраў (артыкул 364 КК РБ) — прапаршчыка міліцыі Пракаповіча (ён прызнаны пацярпелым па справе).

Усе чацвёра знаходзіліся пад вартай і ў залу суда дастаўляліся пад канвоем і ў кайданках.

Суддзя — Наталля Бугук. Дзяржабвінаваўца — Мазанік.

Судовы працэс праходзіў 15, 16 і 19 красавіка. 20 красавіка абвінавачаныя сказалі апошняе слова. Прысуд агучылі 23 красавіка — усіх прызналі вінаватымі і далі "хатнюю хімію", а Арцёму Нікіціну — калонію. Не ўсе абвінавачаныя прызналі, што пакінулі надпісы на ўсіх трох "Табакерках" (а следства, акрамя гэтага, спрабавала выкрыць іх і ў размалёўванні многіх іншых «Табакерак» восенню 2020 года). Акрамя таго, Арцём Нікіцін заявіў, што гэта не ён распырснуў пярцовы балончык у вочы міліцыянту Пракаповічу, а таксама — што падпісаў чыстасардэчнае раскаянне пад ціскам сілавікоў. "Вясна" сачыла за ўсім працэсам, дзе былі і "ціхары", і цяпер успамінае, як ён праходзіў.

У сярэдзіне - Аляксандр Шаўчэнка. Справа - Данііл Нікіцін.

Кошт "Табакерак" і абвінавачванне

Згодна з дзяржабвінаваўцам, чацвёра жыхароў Мінска ў ноч з 4 на 5 студзеня 2021 года ў папярэдняй змове ў некалькі этапаў з выкарыстаннем аэразольнага балончыка нанеслі розныя надпісы і сімвалы, тым самым пашкодзілі маёмасць: тры "Табакеркі", размешчаныя па вуліцах Галубка, 2, Галубка, 10 і Матусевіча 33. Шкода па ўсіх "Табакерках" склала 408 беларускіх рублёў і 38 капеек, што на той момант складала 14,1 базавай велічыні. Акрамя гэтага, Арцём Нікіцін «актыўна процідзейнічалі затрыманню» подъехавшему да месца падзей міліцыянту Пракаповічу і "не менш аднаго разу" распыліў газавы балончык. У выніку атрымаў хімічны апёк рагавіцы вочы першай ступені. А яшчэ пашкодзіў палец.

На задняй лаўцы - Ілля Амяльчэня. Спераду - Арцём і Данііл Нікіцін

Як сапсаваліся "Табакеркі" і хто распыліў балончык? — версіі абвінавачаных

Браты Нікіціны і Ілля Амельчэня здымалі разам кватэру, а з Аляксандрам Шаўчэнка пазнаёміліся ў чаце Каменнай Горкі.

"Якая тэматыка чата? Што там абмяркоўвалася?", —  спытаў дзяржабвінаваўца ў Арцёма Нікіціна, калі той даваў паказанні па справе 15 красавіка.

"Жыццё, суседскія адносіны", — адказаў той.

"З якога перыяду часу вы пачалі хадзіць на вуліцы і займацца псаваннем маёмасці?»

"Гэта не адносіцца да абвінавачання".

Пазней хлопцы стварылі асабісты чат "Падпалены пузыр" (пачуўшы назву, суддзя Бугук тут жа спытала, ці азначае гэта нешта). Падчас працэсу суддзю таксама цікавіла, ці не абмяркоўваліся там нейкія палітычныя навіны?

Нікіціны, Амяльчэня, Шаўчэнка і яшчэ адзін чалавек пад нікам "Акцёр" (ён застаецца неўстаноўленай асобай па справе і змог пазбегнуць затрымання і крымінальнага пераследу), спісаўшыся ў чаце, вырашылі прагуляцца ў ноч з 4 на 5 студзеня. Адначасна наносілі надпісы на "Табакеркі", але —  не на ўсё.

• Арцём Нікіцін адзначыў, што нанёс надпіс "Жыве Беларусь" толькі на "Табакерку" на Галубка, 10. Да астатніх дачынення не мае (хоць раней прызнаўся ва ўсіх — пра гэта ніжэй). Віну па артыкуле за "злоснае хуліганства" ён прызнае часткова:

"Я не згодны з [тым, што нанёс надпіс] з хуліганскімі памкненнямі. Я выказваў сваю грамадзянскую пазіцыю ў дачыненні да тых, хто пацярпеў, на каго былі складзеныя адміністрацыйныя пратаколы і ўжытая незаконная сіла".

"А якім гэта чынам ім гэта дапаможа?", — спытала на гэта суддзя.

Суддзя Наталья Бугук

Арцём раскаяўся ў дзеяннях, але адзначыў, што не пашкоджваў маёмасць, бо нанясенне надпісу на кіёск ніяк не ўплывае на яго функцыянаванне. Таксама Арцём адзначыў, што не парушаў грамадскі парадак, бо нанясенне надпісу не стварала ніякага шуму.

Па артыкуле за "гвалт" Арцём віны не прызнаў. Гэта не ён распырснуў пярцовы балончык у Пракаповіча. У той момант, ноччу 5 студзеня ён страціў прыяцеляў з-за туману, а затым пачуў крык мужчыны аб тым, што "яму паляць вочы". Наблізіўшыся, ён ўбачыў патрульную машыну і супрацоўніка міліцыі. Той адразу ж стаў паказваць пальцам у бок Арцёма.

Пры затрыманні ў Арцёма знайшлі пярцовы балончык — аднак той растлумачыў, што насіў яго выключна ў мэтах самаабароны, паколькі на яго дзяўчыну нядаўна спрабавалі напасці. Таксама ў Арцёма знайшлі дзве рацыі — але той "узяў іх з сабой з мэтай падаследаваць", бо нядаўна іх купіў для страйкбола.

• Данііл Нікіцін адзначыў, што разам з Аляксандрам Шаўчэнкам размаляваў толькі "Табакерку" на Матусевіча, 33. Ён адлюстраваў перакрыжаванне з чатырма літарамі: ОГСБ.

"Я дакладна не ведаю, але гэта накшталт [азначае] "отряд гражданской самооббороны"" — патлумачыў Данііл.

Таксама Данііл сцвярджаў, што балончык у міліцыянта распыліў Шаўчэнка.

Сваю віну па артыкуле 339 ён прызнае часткова:

"Я не згодны з тым, што кіраваўся нізіннымі памкненнямі. Я такім спосабам выказваў сваю грамадзянскую пазіцыю".

"Якую?" — спыталася суддзя.

"Падтрымку людзей".

"А як ваша шкодніцтва можа дапамагчы людзям?"

"Дакладна не магу сказаць".

"А чаму ў якасці аб'екта шкодніцтва вы выбралі менавіта "Табакерку""?

"Канкрэтна я не выбіраў".

Данііл не адмаўляў у сваіх дзеяннях "папярэднюю змову", але адзначыў, што змова ў яго быў толькі з Шаўчэнкам.

• Ілля Амельчэня адзначыў, што размаляваў толькі "Табакерку" на Галубка, 2. Там ён напісаў словы "АМАП" і "Саша" ўперамешку з нецэнзурнай лексікай.

"Гэта значыць, вы пісалі негатыўныя выразы ў адрас дзеючай улады", — адзначыла суддзя.

Пра інцыдэнт з газавым балончыкам Ілля адзначыў толькі тое, што бачыў, як супрацоўнік міліцыі папрасіў паказаць у Шаўчэнкі і «Акцёра», што ў іх у кішэнях. Тыя адмовіліся. Затым міліцыянт схапіў Шаўчэнка за руку. Ілля пачаў уцякаць.

Вярнуўшыся дадому, Ілля даведаўся, што братоў Нікіціных затрымалі.

"А потым прыехалі за мной".

Сваю віну Ілля прызнаў цалкам.

Ілюстрацыйнае фота

• Аляксандр Шаўчэнка прызнаў, што напісаў на "Табакерцы" на Галубка, 10 "Трыбунал", а на "Табакерцы" на Матусевіча, 33 — "Трыбунал" і "АМАП, [нецэнзурнае слова]".

"Я хацеў выказаць незадаволенасць з нагоды таго, што людзей неабгрунтавана затрымлівалі і каралі, — патлумачыў свой матыў Аляксандр. — І я абраў такі спосаб".

Інцыдэнт з газавым балончыкам Аляксандр апісаў так:

"Падышлі супрацоўнікі міліцыі пачалі нешта пытацца, і праз тры секунды ўсе пачалі чамусьці разбягацца".

Вярнуўшыся дадому, Шаўчэнка скінуў у чат паведамленне, у якім сказаў, што газ распыліў Арцём. Яго прачыталі Амяльчэня (на той момант ён яшчэ не быў затрыманы) і Павел Карнялюк (які пражывае ў той жа здымнай кватэры). Акрамя таго, Карнялюк выступіў у якасці сведкі на судовым пасяджэнні 16 красавіка і адзначыў, што пасля гэтага інцыдэнту з міліцыянтам Шаўчэнка чамусьці вярнуўся на тое месца ў пошуках свайго газавага балончыка.

Сам Шаўчэнка адмаўляў, што распыліў балончык. На пытанне суда, чаму Данііл Нікіцін і Ілля Амельчэня далі паказанні, што гэта зрабіў менавіта ён, Шаўчэнка выказаў здагадку: "мы проста не былі сябрамі".

Віну паводле 339-га артыкулу Аляксандр Шаўчэнка прызнаў часткова: з "дзеяннямі па папярэдняй змове" згодны, а "хуліганскія матывы" адмаўляе.

Чыстасардэчнае прызнанне і вочная стаўка

Арцёма Нікіціна затрымалі недалёка ад месца інцыдэнту з балончыкам, 5 студзеня. Сілавікі адразу прапанавалі яму напісаць чыстасардэчнае раскаянне. Гэта было ў Следчым камітэце:

"Паводле іх абяцанняў, я магу дапамагчы сабе і іншым, дапамагу не прыцягваць да крымінальнай адказнасці свайго брата, — распавёў Арцём на судзе. — Брат ужо прыцягваўся па артыкуле 23.34 КаАП, а я чуў з навін, што [пасля гэтага могуць прыцягнуць] і па 342-ім [артыкуле Крымінальнага кодэкса РБ — Заўв.] На той момант я не ведаў, ці затрыманы мой брат".

Таксама сілавікі пераконвалі Арцёма, што сваёй згодай напісаць чыстасардэчнае раскаянне ён зможа змякчыць свой прысуд.

"Калі б я ведаў [на той момант] усе санкцыі артыкула, я б ніколі не ўзяў віну на сябе", — адзначыў Арцём.

Акрамя таго, з Арцёмам і пацярпелым Пракаповічам правялі вочную стаўку. Той апазнаў Арцёма. Аднак сам Нікіцін мяркуе, што да вочнай стаўкі Пракаповіч мог яго бачыць і, адпаведна, мог яго запомніць загадзя.

"Хтосьці паказваў Пракаповічу на мяне. Ён чуў [як прамаўлялі] маё прозвішча. Калі я павярнуўся ў калідоры, то ўбачыў, як дадзены міліцыянт стаяў і разглядаў мяне".

На судовым пасяджэнні 16 красавіка абарона Нікіціна ўдакладніла ў пацярпелага Пракаповіча, як праходзіла вочная стаўка:

Абарона: "Дзверы ў кабінет [дзе праходзіла вочная стаўка і дзе ўжо сядзеў Арцём — Заўв.] былі закрытыя?"

Пракаповіч: "Адкрытыя".

Абарона: "Вы непасрэдна каля дзвярэй знаходзіліся?"

Пракаповіч: "Так".

Падчас усяго працэсу суд дазволіў весці фота і відэаздымку толькі аднойчы - калі на пасяджэнне прыйшлі дзяржаўныя журналісты

Хацелі "павесіць" і размалёўку іншых "Табакерак" у іншыя месяцы

Допыты падчас дасудовага следства паказваюць, што ўсіх чатырох абвінавачаных па гэтай крымінальнай справе (за "Табакеркі" на вуліцах Галубка і Матусевіча 5 студзеня) хацелі выкрыць і ў размалёўванні іншых "Табакерак" на працягу восені 2020 года.

Напрыклад, сведку Карнелюка дапытвалі 5 студзеня. З паказанняў вынікае, што яго суседзі па кватэры пастаянна "сталі выходзіць у цёмны час сутак і размалёўваць "Табакеркі"". Але гэтыя паказанні падчас судовага допыту 16 красавіка Карнялюк не паўтарыў, абмежаваўшыся фразамі "не памятаю". Суд палічыў гэта "істотнымі супярэчнасцямі" ў паказаннях сведкі.

Затрыманага 5 студзеня Данііла Нікіціна адвезлі ў Следчы камітэт і там дапытвалі двое сутак без ежы, вады і прыбіральні. Хлопцу прапаноўвалі ўзяць віну на сябе за размаляваныя іншыя "Табакеркі".

* "Вясне" таксама стала вядома, што дзяўчыну Арцёма Нікіціна Алёну, якая пражывала разам з усімі ў арэнднай кватэры, таксама затрымлівалі —  і адправілі на 10 сутак на Акрэсціна. Яе макбук і тэлефон канфіскавалі, а пазней дзяўчыну дэпартавалі ў Расейскую Федэрацыю, грамадзянкай якой яна з'яўляецца.

[Удакладненне: Як стала вядома "Вясне" пазней, Алёна правяла ў ІЧУ на Акрэсціна 30 сутак]

Але, напрыклад, Ілля Амельченя не мог прымаць удзелу ў размалёўванні "Табакерак" восенню. У той час ён звыш звычайнай нагрузкі працаваў у трэцяй мінскай бальніцы падчас пандэміі ў інфекцыйным блоку ў якасці медсястры, а таксама ажыццяўляў выезд на дом. Гэтаму сведчыць нават артыкул у "Камсамольскай праўдзе", далучаны абаронай да матэрыялаў справы, і яго станоўчая характарыстыка з бальніцы.

"Калі не я, то хто?", — працытавала словы аб матывацыі Іллі яго маці, якая выступіла на судовым пасяджэнні 19 красавіка.

Пазней Ілля і сам захварэў COVID-19, меў двухбаковую пнеўманію і доўга лячыўся, у тым ліку стацыянарна.

Ілля Амельчэня

Спецыяліст па "Табакерках": " Даю тлумачэнні міліцыі кожны дзень"

На судовым пасяджэнні 16 красавіка ў якасці сведкі дапыталі Андрэя Асаўскага. Ён займаецца узгадненнем месцаў ўстаноўкі гандлёвых аб'ектаў ("Табакерак") у Мінску, а таксама штодня правярае, як выглядаюць ужо пастаўленыя "Табакеркі" (то бок, ці ёсць на іх надпісы?)

"Я даю тлумачэнне па "Табакерках" міліцыі кожны дзень, — сказаў сведка, адказваючы на пытанне аб трох "Табакерках" у рамках гэтай крымінальнай справы, — таму мне складана ўспомніць, ці былі надпісы на гэтых "Табакерках" 4 студзеня (то бок напярэдадні інцыдэнту, які ўмяняецца ў віну Нікіціным, Шаўчэнка і Амельчэня — Заўв.)"

Таксама сведка не змог успомніць, што менавіта было напісана на гэтых трох "Табакерках", бо наогул на "Табакеркі" "занадта часта наносяць надпісы". Таксама ён адзначыў, што кошт канчатковай сумы шкоды "Табакеркам" налічвае яго калега-юрыст. У іх вядзецца архіў з фотаздымкамі размаляваных "Табакерак" і даведкамі па "пагашаных сумах шкоды".

У будынку суда Фрунзенскага раёна горада Мінска

Колькі каштуюць слёзы міліцыянта?

Міліцыянт Пракаповіч, прызнаны пацярпелым па справе, атрымаў ад распыленага балончыка хімічны апёк рагавіцы вока першай ступені, якое не прывяло за сабой кароткачасовага расстройства здароўя, а таксама — сіняк левага сярэдняга пальца правай кісці. На судовым пасяджэнні 16 красавіка ён заявіў матэрыяльную кампенсацыю маральнай шкоды ў памеры 3 000 беларускіх рублёў. Якія пакуты ён панёс?

"Доўга аднаўляўся, каля двух сутак не сядаў за руль. Быў на бальнічным 26 дзён", — распавёў Пракаповіч.

Аднак яго бальнічны ліст быў звязаны з траўмай пальца. Пасля распылення газавага балончыка ён прамыў вочы гарбатай.

Чаму Арцём Нікіцін не распыляў балончык? Аргументы абароны і "ціхары" на судовым працэсе

У момант інцыдэнту 5 студзеня, калі Пракаповіч схапіў двух чалавек за рукі, адзін з іх вырваўся і пачаў уцякаць. Пракаповіч апісаў свайму падаспеламу напарніку прыкметы, па якіх варта шукаць нападніка. Сярод іх —  колер вачэй і бровы, а таксама светлы абутак з кроплямі фарбы на ёй (які, як звярнуў увагу дзяржабвінаваўца ў спрэчках 20 красавіка, супадае з абуткам Арцёма Нікіціна).

Аднак абарона звярнула ўвагу, што ў першапачатковых тлумачэннях Пракаповіч не ўказваў колер вачэй нападніка. Чаму ж цяпер, на судовым пасяджэнні 16 красавіка, ён кажа пра іх?

"Не памятаю ў сілу даўніны", — адказаў Пракаповіч.

Падчас судовых спрэчак 20 красавіка абарона Нікіціна таксама звярнула ўвагу, што такі важны момант "апазнання" Арцёма, як фарба на абутку, у дасудовым следстве нідзе не фігураваў.

"І толькі калі пачаўся суд, раптам з'яўляецца такі ўспамін, як кропля фарбы на абутку. За чатыры месяцы, калі ішло следства, я не сустракалася з гэтым, —  адзначыла абарона Нікіціна і задалася пытаннем: — А чаму? Адзіны, у каго была кропля фарбы на абутку — гэта Арцём [ ... ] Мабыць, Пракаповіч уважліва разгледзеў Арцёма, калі яго прывезлі на апазнанне. Ён бачыў яго колер адзення, абутак, з'явіўся колер вачэй, форма броваў".

Сам Арцём Нікіцін падчас апошняга слова 21 красавіка заявіў, што Пракаповіч праходзіў яго апазнанне разам з двума іншымі людзьмі.

"І адзін з гэтых асоб знаходзіцца тут цяпер. У гэтай зале сядзіць на апошнім шэрагу".

* "Вясна" заўважыла, што адзін з міліцыянтаў-удзельнікаў працэсу пасля свайго выступу перад судом падышоў да чалавека, які сядзеў на задняй лаве. Той прапанаваў яму: "паехалі да мяне, пап'ем гарбаткі".

Адзін са сваякоў Нікіціна распавёў "Вясне", што ўказаны Арцёмам чалавек наведваў усе судовыя паседжанні. На гэта звярнула ўвагу і абарона Нікіціна:

"Пацярпелы і сведкі [міліцыянты] прыходзілі на суд з нейкімі асобамі, якія сядзелі тут і з якімі яны размаўлялі. Хто гэтыя асобы? Застаецца здагадвацца".

Яшчэ адзін аргумент абароны — разбор таго, хто ж быў каля той "Табакеркі" 5 студзеня ў момант распылення балончыка:

Пацярпелы Пракаповіч усюды казаў, што хлопцаў было чацвёра. Але хто ж гэтыя чацвёра? Пракаповіч схапіў за рукі двух хлопцаў, адзін з іх быў з салатавым заплечнікам. Устаноўлена, што салатавы заплечнік быў у схаваўшагася "Акцёра". Гэта супадае і з паказаннямі Данііла Нікіціна і Іллі Амельчэня.

Пацярпелы сказаў, што ў момант інцыдэнту каля "Табакеркі" двое былі з заплечнікамі і двое — без. У ходзе судовага следства ўстаноўлена, што Шаўчэнка, "Акцёр" і Арцём Нікіцін былі з заплечнікамі, астатнія без. Але калі б Арцём там знаходзіўся, то з заплечнікамі было б трое чалавек, а не двое.

Абарона Нікіціна мяркуе, што распыліць газавы балончык мог Аляксандр Шаўчэнка.

"Мяркую, што будучы напалоханым, Шаўчэнка паспрабаваў пераканаць, што гэта зрабіў Арцём", — заявіла абарона.

Акрамя таго, ніводзін са сведкаў-міліцыянтаў, якія былі на месцы інцыдэнту з балончыкам і якіх дапыталі  таксама ў зале судовага паседжання (Нікееў, Пронін, Малыш), не апазналі ў той момант Арцёма як асобу, якая распыліла баллончык.

Яшчэ адным аргументам на карысць Арцёма, на думку абароны, з'яўляецца несупадзенне грамоўкі канфіскаванага ў яго пярцовага балончыка. Так, у канфіскаваным балончыку не дастае 6 грамаў ад першапачатковай грамоўкі. Аднак калі б гэты балончык выкарыстоўвалі б для распылення, то павінна было б выдаткавацца каля 20-30 грам. Дзе яны?

"Зразумець, Высокі суд, усё можна. Назад дарогі няма, — заявіла абарона Арцёма Нікіціна падчас судовых спрэчак. — Але [можа так здарыцца], што Арцём панясе пакаранне за тое, чаго не здзяйсняў. А асоба, якое гэта зрабіла, не панясе крымінальнай адказнасці".

Абарона прасіла апраўдаць Арцёма Нікіціна. Але гэтага зроблена не было.

Прысуд

Данііла і Арцёма Нікіціных, Іллю Амяльчэня і Аляксандра Шаўчэнка прызналі вінаватымі па частцы 2 артыкула 339 (Хуліганства) — нягледзячы на тое, што абарона ўказвала на  практыку кваліфікацыі такіх дзеянняў па артыкуле 341 КК РБ (Апаганьваньне будынкаў і псаванне маёмасці). Ім прысудзілі адзін год і шэсць месяцаў абмежавання волі без накіравання ў выпраўленчую ўстанову адкрытага тыпу ("хатняя хімія").

Арцёма прызналі вінаватым і ў другім артыкуле (аднак яе перакваліфікавалі з першапачатковага 364-ага (гвалт у дачыненні да міліцыянта) на 363-і (супраціў пры затрыманні). У сукупнасці Арцёма асудзілі да двух гадоў і шасці месяцаў калоніі агульнага рэжыму. Яго пакінулі пад вартай.  Таксама Арцём  павінен выплаціць Пракаповічу маральную кампенсацыю памерам 3 000 беларускіх рублёў.

Данііла, Іллю і Аляксандра пасля прысуду, агучанага 23 красавіка, вызвалілі з-пад варты.

Ілля Амельчэня пасля прысуду

Аляксандр Шаўчэнка пасля прысуду

Акрамя гэтага, суд пастанавіў знішчыць рэчавыя доказы, што канфіскавалі на кватэры, дзе пражывалі Нікіціны і Амяльчэня. Сярод іх — налепка і значок з выявай герба "Пагоня", бел-чырвона-белы парасон, сцяг Вялікабрытаніі і ЗША, бел-чырвона-белы сцяг, раствор дыяментавы зялёны, грунт для расады, ватовыя палачкі і самаробныя маскі.

"Звычайныя карнавальныя маскі. Данік іх рабіў сам — ён браў паперу, складаў яе пластамі, паміж імі клей ПВА, вымочваў і ствараў форму, а затым размалёўваў. А [расходныя матэрыялы] купляў Арцём. Гэтыя маскі былі ўпрыгожваннем пакоя", —  распавяла "Вясне" мама братоў Нікіціных пасля прысуду.

Данііл Нікіцін (у цэнтры) з бацькамі пасля прысуду