"Вясна" звярнулася да Спецдакладчыка ААН па факце непрадастаўлення прававой абароны Ягору М.
Праваабаронцы апавясцілі Спецыяльнага дакладчыка па правах чалавека ў Беларусі Анаіс Марэн аб парушэнні правоў Ягора М., затрыманага па падазрэнні ў крадзяжы залатога ланцужку ў снежні мінулага года, і немагчымасці абскардзіць незаконнасць дзеянняў супрацоўнікаў міліцыі ў судзе.
Гісторыя затрымання Ягора М. адбылася 15 снежня ў сталічным Палацы воднага спорту.
Адзін тэлефонны званок былога галоўнага сувязіста Узброеных сілаў скончыўся для мінчука ноччу ў РУУС
Цягам ужо чатырох месяцаў мужчына спрабуе дамагчыся аднаўлення сваіх правоў і з дапамогай "Вясны" накіраваў мноства скаргаў у Следчы камітэт і пракуратуру. Але дзяржорганы не хочуць бачыць незаконнасці і перавышэння службовых паўнамоцтваў у дзеяннях супрацоўнікаў міліцыі, якія затрымлівалі Ягора М., а пасля больш за 14 гадзін утрымлівалі ў камеры РУУС.
Юрыст ПЦ "Вясна" Аляксей Лойка, які рыхтаваў паведамленне спецдакладчыку ААН, адзначае ў ім наступныя пункты.
1. Адсутнасць расследавання абставінаў званка невядомай асобе высокапастаўленым чыноўнікам
18 снежня 2019 г. Ягор М. звярнуўся з заявай у Камітэт дзяржаўнай бяспекі аб узбуджэнні крымінальнай справы па факце здзяйснення пацярпелым Генадзем Казаковым тэлефоннага званка і перадачы тэлефоннай трубкі для размовы супрацоўніку следча-аператыўнай групы Яраславу Літвіненку. На думку Ягора, менавіта гэты званок меў для яго негатыўныя наступствы, паколькі пасля размовы міліцыянта Яраслава Літвіненкі з невядомай асобай расследаванне знікнення залатога ланцужку перастала быць аб'ектыўным і бесстароннім.
Па цяперашні час эфектыўнага расследавання па факце тэлефоннай размовы не зроблена. Ягору М. таксама не ўдалося азнаёміцца з матэрыяламі праверак, праведзеных па яго заяве.
2. Безвыніковасць абскарджання бесчалавечных умоў утрымання ў камеры РУУС
Ягор М. неаднаразова абскарджваў змяшчэнне яго ў негуманных умовах у камеры РУУС на працягу 14 гадзін. Аднак ні адзін з правяраючых органаў не ўстанавіў фактаў парушэнняў правоў мужчыны пры ўтрыманні пад вартай.
Абскарджанне ператвараецца ў "горы непатрэбнай паперы і бессэнсоўна патрачанага часу"
Праваабарончы цэнтр "Вясна" выказвае асцярогі ў сувязі з адсутнасцю ў Беларусі прававых механізмаў, якія прадстаўляюць эфектыўны сродак прававой абароны асобам, падвергнутым негуманнаму абыходжанню ў месцах несвабоды. У сітуацыі з Ягорам М. абскарджанне не прыводзіць да станоўчага выніку з-за адмовы дзяржавы выконваць свае абавязацельствы па стварэнні гуманных умоў у месцах несвабоды і прадастаўляць заяўнікам скаргаў эфектыўны сродак прававой абароны ад падобных парушэнняў. Пракуратура, на якую ўскладзеныя абавязкі па правядзенні расследаванняў па такіх скаргах, ухіляецца ад выканання дадзенай функцыі і не з'яўляецца эфектыўным органам у барацьбе з падобнымі парушэннямі.
3. Нерасследаванне скаргі на затрыманне
18 снежня 2019 г. Ягор М. звярнуўся ў пракуратуру Першамайскага раёна Мінска са скаргай на незаконнае затрыманне і правядзенне працэдуры асабістага вобшуку ў адсутнасць панятых. Аднак у адказе на скаргу сцвярджалася:
«Парушэнняў патрабаванняў крымінальна-працэсуальнага заканадаўства пры правядзенні старшым аператыўным упаўнаважаным аддзела крымінальнага вышуку Першамайскага ўпраўлення міліцыі па Мінску Яраславам Літвіненкі не дапушчана».
Пасля гэтага мужчына неаднаразова абскарджваў рашэнне і адказы пракуратуры і Следчага камітэта, але паўнавартаснага расследавання незаконнасці затрымання і правядзення асабістага вобшуку так і не было праведзена.
4. Парушэнне права на судовую праверку законнасці затрымання
Ягор М. звяртаўся ў суд Першамайскага раёна Мінска са скаргай на затрыманне праз орган, які вядзе крымінальны працэс. Аднак яго скарга без прыкладання неабходных матэрыялаў была перанакіраваная ў суд праз пяць сутак, а не на працягу 24 гадзін, як таго патрабуе КПК. А суд вярнуў скаргу ў РУУС.
Пасля шматлікіх скаргаў у РУУС, пракуратуру і Следчы камітэт справа так і не была перададзеная ў суд.
Ці лёгка абскардзіць незаконнае затрыманне ў суд?
Гарантыя аб судовай праверцы законнасці затрымання для Ягора М. з'яўляецца недаступнай.
"Такім чынам, насуперак узятым на сябе міжнародна-прававым абавязацельствам дзяржава не прадастаўляе Ягору М. эфектыўных сродкаў прававой абароны ад названых парушэнняў. Так, затрыманне пасля званка высокапастаўленага чыноўніка Генадзя Казакова, наступнае змяшчэнне ў камеру і ўтрыманне ў бесчалавечных умовах, а таксама недаступнасць судовай праверкі законнасці затрымання застаюцца нерасследаванымі ўжо на працягу чатырох месяцаў", - заключае ў паведамленні юрыст "Вясны" Аляксей Лойка.
На падставе прыведзеных фактаў праваабаронцы просяць спецдакладчыка ААН па Беларусі Анаіс Марэн уступіць у камунікацыю з уладамі краіны і запатрабаваць ад іх прадастаўлення эфектыўных сродкаў прававой абароны Ягору М.