Маніторынгавая справаздача па назіранні за акцыяй 7 лістапада ў Мінску
7 лістапада 2016 года ў Мінску праходзіла акцыя, прысвечаная Дню памяці і смутку.
Высновы:
- Можна адзначыць мірны характар масавага мерапрыемства цягам усёй акцыі (калі “арганізатары маюць мірныя намеры і сход мае негвалтоўны характар”). Ва ўдзельнікаў адсутнічала зброя, не выкарыстоўваліся заклікі да гвалтоўных дзеянняў, удзельнікі акцыі не парушалі Правілаў дарожнага руху.
- Вядома, што арганізатары акцыі не змаглі атрымаць дазвол на правядзенне акцыі, хаця падавалі заяўку. Неабгрунтаваная адмова і ўвогуле неабходнасць атрымліваць дазвол для правядзення варта трактаваць як абмежаванне права на мірныя сходы.
- Папярэджанне ўдзельнікаў пра адміністрацыйную адказнасць і складанне пратаколаў за рэалізацыю права на мірны сход з’яўляецца неабгрунтаваным абмежаваннем іх правоў.
- Трэба адзначыць немагчымасць ідэнтыфікаваць на масавым мерапрыемстве супрацоўнікаў праваахоўных органаў праз адсутнасць у значнай часткі форменнай вопраткі, а таксама ідэнтыфікацыйных прыкмет у супрацоўнікаў у форме. Адсутнічае інфармацыя пра мэтазгоднасць прысутнасці міліцыі ў такім выглядзе, а немагчымасць ідэнтыфікаваць паграджае беспакаранасці супрацоўнікаў у выпадку канфліктаў, як і дэзарыентуе арганізатараў і ўдзельнікаў адносна таго, да каго можна звярнуцца пры канфліктных сітуацыях.
Метадалогія маніторынгу
РПГА “Беларускі Хельсінкскі Камітэт” і Праваабарончы цэнтр “Вясна” цягам некалькіх гадоў праводзяць сістэматычнае назіранне за масавымі мерапрыемствамі ў Мінску на падставе распрацаванай метадалогіі маніторынгу, якая ўключае ў сябе: набор і навучанне назіральнікаў прынцыпам грамадскага кантролю, стандартам мірных сходаў і метадалогіі назірання; запаўненне анкеты назірання падчас вочнага кантролю; апрацоўка анкет і напісанне маніторынгавай справаздачы. Анкеты назірання за масавымі мерапрыемствамі сумесна распрацаваныя праваабарончымі арганізацыямі і ўключаюць пытанні па магчымасці выканання функцыяў назіральнікаў і СМІ, адносна паводзінаў арганізатараў і ўдзельнікаў масавага мерапрыемства, супрацоўнікаў міліцыі, а таксама наяўнасць хуткай дапамогі. Назіральнікі дапускаюцца да назірання толькі ў выпадку згоды на выкананне правілаў і прынцыпаў назірання (незалежнасць і палітычная нейтральнасць; апісанне фактаў, а не меркаванняў; неўмяшанне ў падзею, за якой назіраюць; прыхільнасць да прынцыпаў права: адмова ад любых формаў гвалтоўных дзеянняў і дыскрымінацыйных практык; карэктныя паводзіны). Падчас выконвання сваіх абавязкаў назіральнікі трымаюцца адасобна ад удзельнікаў. Яны абазначаныя бэйджам назіральніка.
Папярэдняя інфармацыя
Арганізатары мерапрыемства Губарэвіч Ю., Лябедзька А. і Рымашэўскі В. распавялі праз сацыяльныя сеткі, што падалі заяўку на правядзенне акцыі 7 лістапада. Там жа з’явілася інфармацыя пра атрыманую адмову і намер правесці акцыю без дазволу.
Падчас правядзення масавага мерапрыемства 7 лістапада 2016 года вочна і бесперапынна ажыццяўлялі грамадскі кантроль 6 назіральнікаў, якія прайшлі адпаведнае навучанне і былі абазначаныя належным чынам.
Ход масавага мерапрыемства
Падчас масавага мерапрыемства былі зафіксаваныя наступныя факты:
- Масавае мерапрыемства адбывалася 7 лістапада з 11:50 да 12:35.
- З 11:50 адбываўся збор удзельнікаў, яны збіраліся групамі і гутарылі каля будынка КДБ, пр. Незалежнасці, 17. У 12:05 удзельнікі пачалі даставаць і запальваць знічкі, некаторыя трымалі ў руках чорна-белыя партрэты фармату А4. Арганізатары казалі прамовы праз мегафон.
- У 12:10 да ўдзельнікаў сталі падыходзіць міліцыянты ў форме, кожнага суправаджалі супрацоўнікі ў цывільнай вопратцы, якія груба адштурхоўваючы ўдзельнікаў дапамагалі праходзіць ў натоўп. Міліцыянты падыходзілі да ўдзельнікаў і папярэджвалі пра адміністрацыйную адказнасць. На некаторых удзельнікаў пачалі складаць пратаколы аб адміністрацыйнай адказнасці. Адзін з супрацоўнікаў ў цывільнай вопратцы запісваў прозвішчы ўдзельнікаў на аркуш паперы.
- Колькасць ўдзельнікаў складала каля 20 чалавек. Пры гэтым на месцы акцыі прысутнічала ўсяго каля 80 чалавек (супрацоўнікі міліцыі ў цывільным, прадстаўнікі СМІ).
- У 12:15 удзельнікі падняліся на прыступкі КДБ і сталі ланцугом, трымаючы ў руках знічкі і партрэты. Так сама з прыступак казалі прамовы. У 12:25 удзельнікі паставілі партрэты і знічкі на прыступкі будынку і пачалі разыходзіцца.
- Колькасць супрацоўнікаў праваахоўных органаў вызначаецца больш складана праз адсутнасць апазнавальных знакаў на значнай частцы супрацоўнікаў. Так, супрацоўнікаў ДАІ/ДПС было зафіксавана 3 чалавекі на скрыжаваннях Не менш 35 чалавек – у цывільнай вопратцы з адметнымі прыкметамі: рацыямі, навушнікамі. У тым ліку прадстаўнікі кіраўніцтва ГУУС Мінгарвыканкама і РУУСаў былі ў грамадзянскай вопратцы без апазнавальных знакаў. Не менш 5 чалавек вялі відэа здымку на малыя ручныя камеры. Былі заўважаныя 2 супрацоўнікі АМАПу ў форменнай чорнай вопратцы з надпісам “ОМОН”. Прысутнічалі 5 супрацоўнікаў міліцыі ў форменая вопратцы.
- Прысутнічала не менш 7 прадстаўнікоў СМІ, якія актыўна здымалі акцыю на фота і відэа, размаўлялі з удзельнікамі.
- Адсутнічалі перашкоды з патрапленнем на месца збору на асабістым і грамадскім транспарце; адсутнічалі перашкоды ў працы СМІ.
- Прысутнічалі перашкоды ў працы назіральнікаў. Так пры спробе фатаграфавання супрацоўніка ў цывільным на камеру тэлефона, ён адштурхаў тэлефон парасонам і агрэсіўна казаў не фатаграфаваць яго. Пры гэтым іншыя супрацоўнікі станавіліся шчыльна побач з назіральнікам.
Пасля сканчэння акцыі, пры спробе фатаграфаваць прыборку месца акцыі, так сама супрацоўнікі ў цывільным настойліва раілі назіральніку “ісці займацца сваімі справамі”.
- Заклікаў да гвалтоўных дзеянняў з боку арганізатараў і ўдзельнікаў не зафіксавана.
- Былі заўважаны чорна-белыя партрэты фармату А4 і жалобныя знічкі, бела-чырвона-белы сцяг, стэнд з чыстымі аркушамі паперы.
- Машыны хуткай дапамогі не заўважана.
- Выкарыстоўваліся наступныя лозунгі: “Жыве Беларусь!”, “Камуністычнай уладзе ганьба”, “Комитету государственной безопасности ганьба”, “Камунізму - ганьба”, “Імперыі - ганьба”.
Рэкамендацыі
Супрацоўнікам праваахоўных органаў:
* ажыццяўляць ахову грамадскага парадку падчас масавых мерапрыемстваў у форменнай вопратцы, а таксама быць пазначанымі ідэнтыфікацыйнымі карткамі (бэйджамі ці нагруднымі знакамі);
* ажыццяўляць камунікацыю з назіральнікамі як з трэцім незалежным бокам;
* не перашкаджаць працы назіральнікаў;
Субьектам, якія валодаюць правам заканадаўчай ініцыятывы:
* ініцыяваць змены ў беларускае заканадаўства з мэтай прывядзення яго ў адпаведнасць з міжнароднымі стандартамі ў галіне свабоды мірных сходаў.