Закрытыя ўстановы – небяспечнасці COVID-19: Ці будуць лячыць каранавірус у замежнікаў у Беларусі?

Юрыст Праваабарончага цэнтра "Вясна" Павел Сапелка прааналізаваў заканадаўства на прадмет аказання медыцынскай дапамогі замежным грамадзянам і асобам без грамадзянства пры захворванні каранавіруснай інфекцыяй у Беларусі.

Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь 7 красавіка 2020 г. патлумачыла Парадак аказання медыцынскай дапамогі замежным грамадзянам на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь ва ўмовах пандэміі.

"З моманту пастаноўкі дыягназу COVID-19 і аж да поўнага выздараўлення па дадзеным дыягназе замежным грамадзянам, якія знаходзяцца на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь і не падлягаюць абавязковаму медыцынскаму страхаванню, уся неабходная медыцынская дапамога будзе аказана на тых жа ўмовах, што і грамадзянам Рэспублікі Беларусь, гэта значыць своечасова і бясплатна".

Як правіла, замежнікі, якія прыбылі ў Беларусь, маюць медыцынскую страхоўку – іх абавязваюць да заключэння дагавора (набыцця поліса) пры перасячэнні мяжы. Выключэнне – тыя, каму па міжурадавых дамоўленасцях неадкладная дапамога ў Беларусі павінна аказвацца бясплатна.

"З моманту пастаноўкі дыягназу COVID-19 і аж да поўнага выздараўлення замежным грамадзянам, якія знаходзяцца на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь, якія маюць поліс абавязковага медыцынскага страхавання, уся неабходная медыцынская дапамога будзе аказана на тых жа ўмовах, што і грамадзянам Рэспублікі Беларусь, з аплатай з боку страхавой арганізацыі ў адрас установы аховы здароўя, якая аказала хуткую медыцынскую дапамогу".

Гэты парадак адрозніваецца ад таго, што існаваў, аднак тычыцца толькі тых замежнікаў, якія захварэлі COVID-19 (дакладней, каму дыягнаставалі COVID-19, а далёка не кожны хворы чалавек праходзіць адпаведнае тэставанне).

Для тых жа, хто мае іншыя дыягназы і захворванні, незалежна ад уведзеных абмежавальных мераў па перамяшчэнні паміж дзяржавамі, парадак атрымання медыцынскай дапамогі застаўся ранейшым:

"Усе астатнія віды медыцынскай дапамогі замежным грамадзянам, якія знаходзяцца на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь і (не)маюць поліс абавязковага медыцынскага страхавання, да пастаноўкі дыягназу COVID-19 і пасля выздараўлення павінны аказвацца ў адпаведнасці з дзеючым заканадаўствам Рэспублікі Беларусь і шэрагам міжнародных дагавораў, што рэгулююць пытанні аказання планавай медыцынскай дапамогі".

Закон "Аб папярэджанні распаўсюджвання захворванняў, якія ўяўляюць небяспеку для здароўя насельніцтва, віруса імунадэфіцыту чалавека" прадугледзеў магчымасць прымусовага агляду, шпіталізацыі і лячэння ў тым ліку і замежных грамадзянаў, і асобаў без грамадзянства. Варта ведаць, што ў гэтым годзе COVID-19 аднесены да захворванняў, якія ўяўляюць небяспеку для здароўя насельніцтва.

Замежныя грамадзяне і асобы без грамадзянства, якія маюць захворванні, што ўяўляюць небяспеку для здароўя насельніцтва, вірус імунадэфіцыту чалавека і адмаўляюцца ад лячэння, могуць быць дэпартаваныя за межы Рэспублікі Беларусь.

Ці датычацца пералічаныя нормы бежанцаў і іншых асоб, якія шукаюць абароны ў Беларусі?

У некаторай меры – так: замежнікам, якім прадастаўлена дадатковая абарона, медыцынскае абслугоўванне прадстаўляецца нароўні з замежнікамі, што пастаянна пражываюць у Рэспубліцы Беларусь.

Па законе "Аб прадастаўленні замежным грамадзянам і асобам без грамадзянства статусу бежанца, дадатковай абароны, прытулку і часовай абароны ў Рэспубліцы Беларусь", аказанне медыцынскай дапамогі замежнікам, якім прадастаўлены статус бежанца або прытулак, вырабляецца нароўні з грамадзянамі Беларусі.

Замежнікам, якія хадайнічаюць аб абароне, і замежнікам, якім прадастаўлена часовая абарона, гарантуецца аказанне бясплатнай хуткай медыцынскай дапамогі ў дзяржаўных арганізацыях аховы здароўя; медыцынскае абслугоўванне непаўналетніх замежнікаў, якія хадайнічаюць аб абароне, па месцы іх часовага знаходжання, месцы часовага пражывання або месцы жыхарства ў Рэспубліцы Беларусь вырабляецца нароўні з непаўналетнімі грамадзянамі Рэспублікі Беларусь.

Пазбаўленыя свайго статусу за ўхіленне агляду, шпіталізацыі і лячэння сацыяльна-небяспечнага захворвання па законе гэтыя людзі быць не могуць.

Па пагадненні аб аказанні медыцынскай дапамогі грамадзянам дзяржаў-удзельніц СНД, асобам, афіцыйна прызнаным бежанцамі, планавая медыцынская дапамога на тэрыторыі дзяржавы часовага знаходжання аказваецца ў парадку і на ўмовах, вызначаных заканадаўствам гэтай дзяржавы.

Агульныя правілы аб даступнасці медыцынскай дапамогі замежнікам – грамадзянам іншых дзяржаў і асобам без грамадзянства, сфармуляваныя ў Законе «Аб ахове здароўя». Так, артыкул 5 Закона вызначае права замежных грамадзянаў і асобаў без грамадзянства на даступнае медыцынскае абслугоўванне:

замежныя грамадзяне і асобы без грамадзянства, якія пастаянна пражываюць у Рэспубліцы Беларусь, маюць права на даступнае медыцынскае абслугоўванне нароўні з грамадзянамі Рэспублікі Беларусь, калі іншае не вызначана заканадаўчымі актамі Рэспублікі Беларусь і міжнароднымі дамовамі Рэспублікі Беларусь.

Замежныя грамадзяне і асобы без грамадзянства, якія часова знаходзяцца або часова пражываюць у Рэспубліцы Беларусь, маюць права на даступнае медыцынскае абслугоўванне за кошт уласных сродкаў, сродкаў юрыдычных асобаў і іншых крыніц, не забароненых заканадаўствам Рэспублікі Беларусь, калі іншае не ўстаноўлена заканадаўчымі актамі Рэспублікі Беларусь і міжнароднымі дамовамі Рэспублікі Беларусь. Тая ж норма ёсць і ў Законе "Аб прававым становішчы замежных грамадзянаў і асобаў без грамадзянства ў Рэспубліцы Беларусь". Указам Прэзідэнта ад 25 жніўня 2006 г. № 530 "Аб страхавой дзейнасці" вызначаны парадак страхавання выдаткаў на медыцынскае абслугоўванне замежнікаў, якія прыбываюць у Беларусь.

Для тых замежнікаў, хто пражывае ў Беларусі пастаянна, г. зн. на падставе дазволу на пастаяннае пражыванне, медыцынскае абслугоўванне ўсіх відаў арганізуецца гэтак жа, як і для грамадзян Беларусі, і з'яўляецца бясплатным ва ўстаноўленым дзяржавай гарантаваным аб'ёме бясплатнай медыцынскай дапамогі. Калі іншае не вызначана…

Што гэта азначае на практыцы?

Гэта азначае, што "іншае", як правіла, вызначана.

Агаворка "калі іншае не вызначана міжнароднымі дагаворамі Рэспублікі Беларусь" выключае з агульнага правіла грамадзянаў тых дзяржаў, якія заключылі з Беларуссю адпаведныя дагаворы. Напрыклад, грамадзянаў краін-членаў СНД: Казахстана, Арменіі, Малдовы, Таджыкістана, Украіны, Узбекістана, Кыргызстана. Для іх бясплатнай будзе толькі хуткая і неадкладная дапамога, так як яны далучыліся да Пагаднення аб аказанні медыцынскай дапамогі грамадзянам дзяржаў-удзельніц Садружнасці Незалежных Дзяржаў.

Пагадненне вызначыла, што хуткая і неадкладная медыцынская дапамога пры раптоўных вострых станах і захворваннях, якія пагражаюць жыццю хворага або здароўю навакольных, няшчасных выпадках, атручваннях, траўмах, родах і неадкладных станах у перыяд цяжарнасці аказваецца грамадзянам бесперашкодна, бясплатна і ў поўным аб'ёме на тэрыторыі дзяржавы часовага знаходжання лячэбна-прафілактычнымі ўстановамі незалежна ад арганізацыйна-прававых формаў, ведамаснай прыналежнасці і формаў іх уласнасці. З моманту, калі ліквідаваная пагроза жыццю хворага або здароўю навакольных і магчымая яго транспарціроўка, далейшае аказанне медыцынскай дапамогі ажыццяўляецца на платнай аснове. Аказанне планавай медыцынскай дапамогі грамадзянам на тэрыторыі дзяржавы часовага знаходжання ажыццяўляецца на платнай аснове з правядзеннем узаемаразлікаў па дагаворных цэнах або дзеючых прэйскурантах. "Дзяржава часовага знаходжання" па пагадненні – гэта дзяржава, што прадастаўляе медыцынскія паслугі пацыенту, які не з'яўляецца грамадзянінам гэтай дзяржавы; адпаведна, наяўнасць пастаяннага дазволу на пражыванне тут ролі не грае.

Па міжурадавым пагадненні, грамадзяне Расійскай Федэрацыі, якія пастаянна пражываюць у Рэспубліцы Беларусь, маюць роўныя правы з грамадзянамі Рэспублікі Беларусь на атрыманне медыцынскай дапамогі, уключаючы бясплатнае лячэнне ў дзяржаўных установах аховы здароўя Рэспублікі Беларусь. Грамадзяне Расійскай Федэрацыі, якія часова пражываюць у Рэспубліцы Беларусь, маюць роўныя правы з грамадзянамі Рэспублікі Беларусь на атрыманне хуткай медыцынскай дапамогі і медыцынскай дапамогі ў выпадку ўзнікнення ў іх у перыяд знаходжання ў Рэспубліцы Беларусь сацыяльна небяспечных захворванняў. Выключэннем сталі толькі Героі Савецкага Саюза і кавалеры ордэна Славы трох ступеняў з ліку грамадзянаў Расійскай Федэрацыі, - ім медыцынская дапамога аказваецца бясплатна ў любым выпадку.

Асобныя правілы ўстаноўленыя для грамадзянаў Азербайджана, Грузіі, В'етнама, Сірыі і шэрагу іншых краін – іх ўрада заключылі асобныя дамовы з Беларуссю.