"Лячэбны? Працоўны!", ці Што трэба ведаць пра ЛПП у Беларусі?

Што такое лячэбна-працоўны прафілакторый?

Лячэбна-працоўны прафілакторый (скар. ЛПП) - від папраўчай установы закрытага тыпу, дзе ізалююцца грамадзяне, хворыя на хранічны алкагалізм, наркаманію або таксікаманію, і грамадзяне, абавязаныя вяртаць расходы, затрачаныя дзяржавай на ўтрыманне дзяцей, якія знаходзяцца на дзяржаўным забеспячэнні. Зняволеныя ў ЛПП у абавязковым парадку прыцягваюцца да працы.

На тэрыторыі Беларусі функцыянуе восем ЛПП.

Каго могуць туды накіраваць?

У лячэбна-працоўныя прафілакторыі могуць накіроўвацца:

• грамадзяне, хворыя на хранічны алкагалізм, наркаманію або таксікаманію, якія на працягу года тры і больш разоў прыцягваліся да адміністрацыйнай адказнасці за ўчыненне адміністрацыйных правапарушэнняў у стане алкагольнага ап'янення або ў стане, выкліканым ужываннем наркатычных сродкаў, псіхатропных рэчываў, іх аналагаў, таксічных або іншых адурманьваючых рэчываў, былі папярэджаныя аб магчымасці накіравання ў ЛПП і на працягу года пасля дадзенага папярэджання прыцягваліся да адміністрацыйнай адказнасці за здзяйсненне адміністрацыйнага правапарушэння ў стане алкагольнага ап'янення або ў стане, выкліканым ужываннем наркатычных і іншых рэчываў;
• грамадзяне, абавязаныя вяртаць расходы, затрачаныя дзяржавай на ўтрыманне дзяцей, якія знаходзяцца на дзяржаўным забеспячэнні, якія двойчы на ​​працягу года парушылі працоўную дысцыпліну па прычыне ўжывання алкагольных напояў, спажывання наркатычных сродкаў, псіхатропных рэчываў, іх аналагаў, таксічных або іншых адурманьваючых рэчываў, у сувязі з гэтым былі папярэджаны аб магчымасці накіравання ў ЛПП і на працягу года пасля дадзенага папярэджання парушылі працоўную дысцыпліну па прычыне ўжывання алкагольных напояў, наркатычных і іншых рэчываў.

Каго не могуць накіраваць у ЛПП?

У ЛПП не могуць быць накіраваныя:

• грамадзяне, якія не дасягнулі ўзросту васемнаццацi гадоў;
• грамадзяне, якія дасягнулі агульнаўстаноўленага пенсіённага ўзросту;
• цяжарныя жанчыны;
• жанчыны, якія выхоўваюць дзяцей ва ўзросце да аднаго года;
• інваліды I і II групы;
• грамадзяне, у якіх выяўленыя захворваннi, што перашкаджаюць іх знаходжанню ў ЛПП.

Якая працэдура накіравання чалавека ў ЛПП?

1. Арганізацыя аховы здароўя, дзе быў праведзены медыцынскі агляд грамадзяніна, абавязаная на працягу пяці працоўных дзён накіраваць у тэрытарыяльны орган унутраных спраў, якi вынес пастанову аб накіраванні на медыцынскі агляд, медыцынскае заключэнне аб наяўнасці або адсутнасці ў грамадзяніна захворвання на хранічны алкагалізм, наркаманію або таксікаманію і наяўнасці або адсутнасці захворвання, якое перашкаджае яго знаходжанню ў ЛПП.
2. Начальнік тэрытарыяльнага АУС або яго намеснік на працягу дзесяці дзён пасля атрымання медыцынскага заключэння выносяць папярэджанне аб магчымасці накіравання ў ЛПП, калі чалавек на працягу года пасля дадзенага папярэджання будзе прыцягнуты да адміністрацыйнай адказнасці за ўчыненне адміністрацыйнага правапарушэння ў стане алкагольнага ап'янення або парушыць працоўную дысцыпліну па прычыне ўжывання алкагольных напояў, спажывання наркатычных сродкаў і іншых рэчываў.
   Папярэджанне аб'яўляецца грамадзяніну з уручэннем яму копіі папярэджання, аб чым складаецца пратакол.
3. Начальнік тэрытарыяльнага АУС або яго намеснік на працягу дзесяці дзён пасля атрымання інфармацыі аб прыцягненні грамадзяніна, які папярэджаны аб магчымасці накіравання яго ў ЛПП, да адміністрацыйнай адказнасці на працягу года пасля такога папярэджання накіроўваюць гэтага грамадзяніна на медыцынскі агляд.
4. Далей яны ж на працягу дзесяці дзён пасля атрымання медыцынскага заключэння, якое пацвярджае, што грамадзянін з'яўляецца хворым на хранічны алкагалізм, наркаманію або таксікаманію, а таксама што ў яго адсутнічае захворванне, якое перашкаджае знаходжанню ў ЛПП, падаюць у суд заяву аб накіраванні гэтага грамадзяніна ў лячэбна-працоўны прафілакторый.

Хто прымае рашэнне аб накіраванні ў ЛПП?

Заявы аб накіраванні грамадзянаў у лячэбна-працоўныя прафілакторыі разглядаюцца судом у адпаведнасці з Грамадзянскім працэсуальным кодэксам Рэспублікі Беларусь.

Грамадзянін можа быць накіраваны судом у лячэбна-працоўны прафілакторый на тэрмін дванаццаць месяцаў. Дастаўку грамадзян у ЛПП ажыццяўляюць тэрытарыяльныя органы ўнутраных спраў.

Праваабаронцы сцвярджаюць, ізаляцыя ў ЛПП не з'яўляецца санкцыяй за здзяйсненне канкрэтнага адміністрацыйнага правапарушэння, а выносіцца ў сувязі з хваробай - хранічным алкагалізмам і раней учыненымі грамадзянінам правапарушэннямі ў стане алкагольнага ап'янення, за якія ён ужо панёс пакаранне ў рамках адміністрацыйнага судаводства.

У якіх умовах знаходзяцца людзі, накіраваныя ў ЛПП?

Закон "Аб парадку і ўмовах накіравання грамадзянаў у лячэбна-працоўныя прафілакторыі і ўмовах знаходжання ў іх" прадугледжвае, што асобы, якія ўтрымліваюцца ў ЛПП, карыстаюцца тымі ж правамі, што і грамадзяне Рэспублікі Беларусь, але з некаторымі абмежаваннямі. Гэтыя абмежаванні выцякаюць з неабходнасці забеспячэння прымусовай ізаляцыі і медыка-сацыяльнай рэабілітацыі з прымусовай працай, як гэта прадугледжана законам.

Усталёўваецца распарадак дня ЛПП, які павінен прадугледжваць у дачыненні да грамадзянаў, што змяшчаюцца ў ім:

• васьмігадзінны сон;
• час, прызначаны для асабістай гігіены;
• час прыёму ежы;
• працоўны час;
• час дзяжурства;
• час, прызначаны для медыка-сацыяльнай рэадаптацыі (нібыта лячэбныя мерапрыемствы праводзяцца на добраахвотнай аснове і толькі пры жаданні пацыента);
• асабісты час (тры гадзіны штодня);
• час, прызначаны для ажыццяўлення праверак наяўнасці грамадзянаў, якія знаходзяцца ў ЛПП.

На практыцы гэта азначае, што асобы, якія ўтрымліваюцца ў ЛПП, не маюць права самавольна яго пакідаць, абавязаны выконваць правілы ўнутранага распарадку, за імі усталёўваецца кантроль і нагляд.

У дачыненні да ізаляваных асобаў выкарыстоўваецца асабісты агляд, агляд асабістых рэчаў. Ім не дазваляецца трымаць асабістыя дакументы, грошы (альбо іншыя забароненыя прадметы).

Артыкул 16 Закона прадугледжвае прымяненне фізічнай сілы і спецыяльных сродкаў супрацоўнікамі ЛПП і вайскоўцамі ўнутраных войскаў у дачыненні ізаляваных асобаў у адпаведнасці з заканадаўчымі актамі Рэспублікі Беларусь.

Што ўключае ў сябе медыка-сацыяльная рэадаптацыя?

Згодна з Законам, медыка-сацыяльная рэадаптацыя грамадзянаў, якія знаходзяцца ў ЛПП, уключае:

• аказанне медыцынскай дапамогі;
• забеспячэнне лекавымі сродкамі;
• аказанне псіхалагічнай дапамогі;
• прафесійную падрыхтоўку, перападрыхтоўку і павышэнне кваліфікацыі;
• прафесійную арыентацыю;
• аднаўленне і падтрыманне роднасных сувязяў;
• павышэнне культурнага ўзроўню і стварэнне ўмоў для самаадукацыі;
• працу;
• выхаваўчае ўздзеянне.

Чаму ЛПП - адна з формаў незаконнага пазбаўлення волі?

Праваабаронцы ацэньваюць сістэму ЛПП як утрыманне пад вартай, пазбаўленне волі па-за рамкамі крымінальнага пераследу, не ў сувязі з учыненнем злачынства.

Пры гэтым яны адзначаюць, што накіраванне ў ЛПП парушае канстытуцыйныя правы ў частцы, якая абвяшчае, што пазбаўленне волі можа быць толькі ў дачыненні да асобы, якая ўчыніла крымінальнае злачынства на аснове прысуду суда. Тым не менш, працягласць і ўмовы ізаляцыі ў ЛПП шмат у чым параўнальныя з пазбаўленнем волі, і ў адпаведнасці з міжнародным нормамі ў галіне правоў чалавека з'яўляецца нічым іншым, як пазбаўленнем волі.

Акрамя таго, алкагалізм не ўключаны ў спіс сацыяльна-небяспечных захворванняў, лячэнне якіх праводзіцца прымусова ў закрытых установах.

Досвед працы праваабаронцаў "Вясны" паказвае, што многія трапляюць у ЛПП паўторна, а тых, хто выходзіць пасля ЛПП у рэмісію, адзінкі.

Як сістэма ЛПП звязаная з прымусовай працай?

Асобы, якiя ўтрымлiваюцца ў ЛПП, згодна з арт. 47 Закона, абавязаныя працаваць. Адмова ад працаўладкавання або самастойнае спыненне працы цягнуць накладанне мер дысцыплінарнага ўздзеяння: размяшчэнне ў дысцыплінарным пакоі тэрмінам да 10 сутак. Наяўнасць некалькіх дысцыплінарных спагнанняў цягне за сабой павелічэнне тэрміну знаходжання ў ЛПП да шасці месяцаў па рашэнні суда.

Аднак, артыкул 14 Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь усталёўвае працу як права, а не як абавязак. Такім чынам, прымусовае прыцягненне да працы грамадзянаў, прадугледжанае Законам, знаходзіцца ў поўнай супярэчнасці з Канстытуцыяй, паколькі ўжываецца па-за рамкамі выканання прысуду суда ў сувязі са здзейсненым злачынствам.

Акрамя таго, прымусовая праца зняволеных ЛПП аплачваецца па-рознаму. Тыя са зняволеных, якія маюць рабочыя спецыяльнасці, могуць зарабіць на вытворчасці ў ЛПП і за яго межамі да 400-500 рублёў. Нечакана ў прывілеяваным становішчы аказваюцца грамадзяне, пазбаўленыя бацькоўскіх правоў у дачыненні да непаўналетніх дзяцей і абавязаныя аплачваць выдаткі па іх утрыманні: іх працаўладкоўваюць на тыя працоўныя месцы, дзе памер заработнай платы дазваляе кампенсаваць расходы дзяржавы па ўтрыманні іх дзяцей. Астатнія зняволеныя ЛПП альбо не працуюць, альбо працуюць за сімвалічнае ўзнагароджанне.

Пры гэтым з заработнай платы i прыраўнаваных да яе даходаў грамадзянаў, якія знаходзяцца ў ЛПП, утрымліваецца кошт харчавання, адзення і абутку, камунальных паслуг на працягу тэрміну знаходжання грамадзяніна ў ЛПП да поўнага яе пагашэння.