Amnesty International пра сытуацыю ў Беларусі
У верасьні 2011 году ў аналягічным дакладзе арганізацыя адзначыла значнае пагаршэньне сытуацыі з правамі чалавека ў Беларусі пасьля выбараў у сьнежні 2010 году. Паводле ацэнкі Amnesty International стан справаў з таго часу не палепшыўся. Далей сытуацыя аналізуецца ў розных галінах грамадзянскіх і палітычных свабодаў.
Свабода сходаў
Былі ўведзеныя дадатковыя абмежаваньні на ўсе віды грамадзкіх сходаў. 29 ліпеня 2011 году ўлады адказалі на хвалю «маўклівых пратэстаў», якія праходзілі па ўсёй краіне, новым драконаўскім законам, які патрабуе атрымліваць дазвол на правядзеньне «дзеяньня або бязьдзейнасьці, задуманых як форма публічнага выказваньня сацыяльна-палітычных поглядаў і знак пратэсту».
У кастрычніку 2011 году абедзьве палаты парлямэнту ўхвалілі папраўкі да закону аб масавых мерапрыемствах. Закон, які ўжо накладае неабгрунтаваныя абмежаваньні на свабоду сходаў, у цяперашні час патрабуе ад арганізатараў любых заплянаваных грамадзкіх сходаў, каб паведаміць «крыніцы фінансаваньня», якое выкарыстоўваецца для гэтай акцыі. Супрацоўнікі праваахоўных органаў таксама маюць больш шырокія паўнамоцтвы, каб зрабіць аўдыё- і відэазапісы, абмежаваць доступ удзельнікаў да мерапрыемства і правесьці ператрус.
Свабода аб'яднаньняў
Зарэгістраваныя і незарэгістраваныя групы абароны правоў чалавека па-ранейшаму сутыкаюцца зь перасьледам і прыгнётам. 4 жніўня 2011 году старшыня грамадзкай арганізацыі «Вясна» Алесь Бяляцкі быў арыштаваны. Яму было прад'яўлена абвінавачваньне ва «ўтойваньні даходаў у буйным памеры», а 24 лістапада ён быў асуджаны на турэмнае зьняволеньне на чатыры з паловай гады. Amnesty International лічыць Алеся Бяляцкага вязьнем сумленьня і патрабуе яго безумоўнага вызваленьня.
Папраўкі ў закон аб грамадзкіх аб'яднаньнях, унесеныя 3 кастрычніка, забаранілі беларускім НДА атрымліваць сродкі з-за мяжой.
Вязьні сумленьня
У канцы красавіка 2012 году сем чалавек заставаліся пад вартай у сувязі зь іх удзелам у мірнай у асноўным дэманстрацыі 19 сьнежня 2010 году, чатыры зь іх былі прызнаныя Amnesty International вязьнямі сумленьня: Павал Севярынец быў асуджаны на тры гады 16 траўня 2011 году. Мікола Статкевіч быў прысуджаны на шэсьць гадоў 26 траўня 2011 году, 24 сакавіка 2011 году Зьміцер Дашкевіч і Эдуард Лобаў былі прысуджаныя да двух і чатырох гадоў адпаведна за хуліганства.
У адказ на міжнародны ціск улады Беларусі вызвалілі шэраг людзей, якія былі заключаныя ў турму за мірны ўдзел у дэманстрацыі 19 сьнежня 2010 году. 14 красавіка 2012 году апазыцыйны кандыдат у прэзыдэнты Андрэй Саньнікаў быў вызвалены пасьля прэзыдэнцкага памілаваньня. Ён адбыў у зьняволеньні 1 год і чатыры месяцы зь пяці гадоў, на якія быў асуджаны.
Amnesty International занепакоеная тым, што вызваленьне вязьняў сумленьня ня мае безумоўнага характару, яны знаходзяцца пад пастаянным наглядам з боку ўладаў і павінны паведамляць у міліцыю аб сваім месцазнаходжаньні. Андрэй Саньнікаў быў вызвалены толькі пасьля таго, як ён пад ціскам падпісаў прашэньне аб памілаваньні.
Свабода перасоўваньня
Вядомыя праваабаронцы, журналісты і лідэры апазыцыі былі пазбаўленыя магчымасьці пакідаць краіну. Валянцін Стэфановіч, намесьнік старшыні праваабарончага цэнтру «Вясна», быў вернуты на мяжы 11 сакавіка 2012 году, нібыта ў сувязі зь яго няяўкай на вайсковую службу. Аляксандар Атрошчанкаў, прэсавы сакратар Андрэя Саньнікава ў часе выбарчай кампаніі ў 2010 годзе і каардынатар «Эўрапейскай Беларусі» быў пазбаўлены магчымасьці выезду з краіны 11 красавіка 2012 году. Алегу Воўчаку, адвакату ў правах чалавека, паведамілі ў сакавіку 2012 году, што яму забаронена пакідаць краіну.
Катаваньні і іншыя віды жорсткага абыходжаньня
Беларусь не распачала ніякіх дзеяньняў для прывядзеньня свайго заканадаўства ў адпаведнасьць з Канвэнцыяй ААН супраць катаваньняў, ня ўвёўшы крымінальнай адказнасьці за катаваньні. Не існуе незалежнай сыстэмы маніторынгу месцаў утрыманьня пад вартай, і Беларусь не падпісала Факультатыўны пратакол да Канвэнцыі ААН супраць катаваньняў.
І Андрэй Саньнікаў і Аляксей Міхалевіч сьцьвярджаюць, што да іх ужываліся катаваньні падчас утрыманьня пад вартай. Amnesty International лічыць, што частыя пераводы ў іншую турму і жорсткае абыходжаньне былі фізычным і псыхалягічным ціскам на Андрэя Саньнікава і Зьмітра Дашкевіча, каб атрымаць ад іх просьбы аб памілаваньні.
Amnesty International атрымала паведамленьні аб тым, што да Зьмітра Дашкевіча ўжывалася наўмысна жорсткае абыходжаньне з боку іншых зьняволеных.
Сьмяротнае пакараньне
Уладзіслаў Кавалёў і Дзьмітры Канавалаў былі пакараныя ў сакавіку 2012 году ў сувязі з сэрыяй выбухаў у Беларусі, апошнім зь якіх быў выбух у менскім мэтро 11 красавіка 2011 году.
Беларусь працягвае выконваць сьмяротныя прысуды ва ўмовах строгай сакрэтнасьці. Ні асуджаныя, ні іх сваякі ня ведаюць дакладную дату выкананьня. Целы забітых не перадаюцца сваякам, ім не паведамляецца пра месцы пахаваньня.
Amnesty International мае сур'ёзныя асьцярогі з нагоды справядлівасьці судовага разьбіральніцтва. Уладзіслаў Кавалёў адмовіўся ад свайго прызнаньня ў ходзе судовага разьбіральніцтва, сьцьвярджаючы, што яно было атрыманае пад ціскам. Ён казаў, што сьледчы пагражаў застрэліць яго, і што ён чуў крыкі Канавалава. Хуткасьць арышту Канавалава і Кавалёва таксама спараджае скептыцызм. Яны былі затрыманыя на наступны дзень пасьля выбуху. Парушаючы іх права на прэзумпцыю невінаватасьці, прэзыдэнт заявіў, што двое мужчын прызналіся ў нападзе, перш чым іх нават дапыталі.
