"Нас пераконвалі, што мы ўсе згніем у турмах". Гісторыя былога палітвязня Дзяніса Князева
36-гадовага мінчука Дзяніса Князева затрымлівалі за тры гады некалькі разоў у межах адміністрацыйных і крымінальнай справаў. Год таму яго былая дзяўчына скінула фотаздымкі мужчыны з акцый пратэсту ў чат-бот "ГУБОП", вынікам чаго сталі затрыманне, збіццё, пагрозы і абразы, тры месяцы пад вартай, суд, тры гады "хатняй хіміі" і 30 сутак нібыта за "парушэнне ўліку" ў крымінальна-выканаўчай інспекцыі, на якім ён нават не стаяў. Дзяніс за год паспеў пабываць у ізалятарах на Акрэсціна, Валадарскага і Скарыны. Мінчук нават напісаў вялікі аповед пра свае затрыманні (мабільная і кампутарная версія). "Вясна" распавядае гісторыю былога палітвязня Дзяніса Князева.
- Дзяніс Князеў. Фота: spring96.org
"Раптам яны зламалі дзверы"
Дзяніса затрымалі ў межах крымінальнай справы пасля таго, як яго былая дзяўчына "зліла" яго 11 фотаздымкаў з акцый пратэсту ў чат-бот "ГУБОП". Да затрымання мужчына жыў з 11-гадовай дачкой у вёсцы пад Мінскам.
"Калі дачка гуляла ў цацкі, а я чытаў навіны і піў каву, ГУБАЗіК адправіў сваіх людзей (групу захопу), каб затрымаць нас. З раніцы я заўважыў некалькі людзей, што ходзяць па праезнай частцы паблізу майго дома і ўглядаюцца ў нашыя вокны. Таксама паблізу майго дома курсіравалі два таніраваныя мікрааўтобусы — іх я заўважыў, калі рабіў сабе каву. Ніякіх званкоў на нашы тэлефоны і грукаў у дзверы не было. Раптам яны зламалі дзверы. І ў дзіцячай мы ўбачылі каля 10 узброеных людзей з аўтаматамі і пісталетамі, у бронекамізэльках і са шчытамі. Яны ўдарылі мяне каля пяць-сем разоў прама на вачах у майго дзіцяці. Затым яны мяне паднялі і паказалі іх смартфон з фотаздымкамі. На фотаздымках я ўбачыў сябе ў вопратцы, якую я выкінуў каля двух гадоў таму, а таксама там я быў без барады. Таму я паспрабаваў схлусіць, што на фотаздымках не я, а нейкі іншы чалавек. Але яны ўдарылі мяне зноў тры-чатыры разы, а потым сказалі, што мая сужыцелька (мая былая дзяўчына) сказала, што на фотаздымках я. Тады я пагадзіўся. Больш не было сэнсу адмаўляцца, бо яны пачыналі злавацца. Я не хацеў, каб ГУБАЗ зламаў мне руку ці нагу проста таму, што я аказаў нейкі супраціў".
Пасля гэтага супрацоўнікі шукалі ў смартфоне і ноўтбуку фота Дзяніса з акцый пратэсту 2020 года.
"ГУБАЗ таксама цікавіўся, з кім я жыву. Я сказаў, што жыву адзін з дачкой, клапачуся пра яе. На што атрымаў абразу, што, маўляў, ці не педафіл я. Я не рэагаваў на іх бесчалавечныя напады, а проста спакойна тлумачыў, што не".
Калі Дзяніс распавёў, што на доме стаяць камеры відэаназірання, то сілавікі раптам пачалі апранаць свае маскі, каб схаваць твары. У выніку, мужчыну з маленькай дачкой забралі з дома. Дзянісу апранулі кайданкі ззаду і сказалі зачыніць дом.
"Але я быў у кайданках, успрыняў гэта як здзек, але вырашыў не звяртаць увагі – проста перадаў ключы дачцэ і папрасіў закрыць дом яе. Далей мяне адвялі ў мікрааўтобус. А дачку пасадзілі асобна ў нейкую іншую машыну.
Каля мікрааўтобуса ГУБАЗ стаў вырашаць пытанне, у які прытулак везці маю дачку. Я на ўсе іх пытанні толькі казаў, што ў дачкі ёсць бабуля (мая мама), якая можа пра яе паклапаціцца. Мне нічога не адказалі – я так і застаўся ў невядомасці, куды адвязуць маю дачку".
"Мае ягадзіцы і абедзве нагі былі чорнымі з-за шматлікіх удараў"
Дзяніса і яго дачку прывезлі да будынку ГУБАЗіКа, каля якога іх чакала маці дзяўчынкі, але яна адбегла ад яе. Паводле мужчыны, у ГУБАЗіКу збівалі людзей – ён чуў крыкі, удары дубінкамі і трэскі электрашокера, калі яго вялі па калідоры. Затым збівалі і самога Дзяніса:
"З гісторый людзей я ведаў, што казаць, каб яны спынілі збіццё, але я паспеў атрымаць каля 20-ці ўдараў. Мае ягадзіцы і абедзве нагі балелі і былі чорнымі з-за шматлікіх удараў".
Супрацоўнікі ГУБАЗіКа хацелі запісаць з ім "пакаяльнае" відэа, але гэта ў іх не атрымалася:
"Мужчына з ГУБАЗ патлумачыў мне, што цяпер са мной будуць запісваць пакаяльнае відэа. І ён пачаў дыктаваць словы, якія я павінен быў сказаць. Мне словы не падабаліся і я не хацеў запісваць відэа. Таму я часта спыняўся, запінаўся і стагнаў, шаптаў некаторыя словы, забываў іншыя словы і г.д. Мужчына спрабаваў запісваць відэа зноў і зноў. У рэшце рэшт ён здаўся, паклаў свой смартфон на стол, зрабіў некалькі хуткіх крокаў, каб разбегчыся, і ўдарыў мяне ў грудзі сваёй нагой. Я вылецеў з кабінета і амаль зламаў дзверы ў яго. Я па звычцы адразу ўстаў. Але той мужчына вельмі моцна раззлаваўся, што я не падпарадкоўваюся, і што я хутка ўстаў. Ён сказаў, што мне было недастаткова. Ён хутка паклікаў іншага мужчыну з ГУБАЗ. І калі іншы мужчына трымаў мяне за руку, гэты з усяго размаху ўдарыў мяне кулаком у тое ж самае месца ў маіх грудзях. Я зноў вылецеў з кабінета і ўпаў. Але я вырашыў больш не ўставаць. Я зразумеў, што мне трэба стагнаць і цяжка дыхаць, каб прымусіць іх думаць, што я траўмаваны. І яны адразу ж спыніліся мяне збіваць".
З ГУБАЗіКа Дзяніса павезлі на складанне адміністрацыйнага пратаколу, але атрымалася гэта зрабіць толькі ў трэцім РУУСе, бо ў першых двух адмовіліся яго афармляць:
"Пасля таго як супрацоўнік міліцыі пачуў, што маё месца нараджэння – Украіна, ён проста адсунуў пратакол і моўчкі выйшаў", – распавядае адзін з выпадкаў у міліцыі мужчына.
"Акрэсціна як сапраўдны канцэнтрацыйны лагер"
Пратакол за "хуліганства" паводле арт. 19.1 КаАП склалі на Князева ў Савецкім РУУСе. Пасля ночы ў мясцовай камеры Дзяніса павезлі на Акрэсціна.
"Там мяне прымусілі цалкам распрануцца, папрысядаць, здзекаваліся з мяне і хіхікалі, што я такі збіты. Акрэсціна, на жаль, як сапраўдны канцэнтрацыйны лагер.
Мясцовыя зняволеныя – гэта сумленныя беларусы. Было вельмі цікава размаўляць адзін з адным, слухаць гісторыі, абмяркоўваць магчымасці па працы і працоўныя моманты, продажу, прафесіі, вандроўкі і паездкі на адпачынак. Мы гулялі ў гульні на ўяўленне, гулялі ў словы, а таксама разгадвалі загадкі. Я атрымаў шмат кантактаў інтэлігентных і разумных людзей.
Мясцовыя супрацоўнікі – па вялікім рахунку звычайныя міліцыянты, якія носяць маскі, каб схаваць свае твары. Гэтыя служачыя пастаянна папракаюць, асуджаюць і абражаюць людзей у камерах, яны грубіяняць і часта прамаўляюць жудасныя і зневажальныя словы пра тых, хто знаходзіцца ў камерах.
Кожны дзень раніцай і ўвечары праводзяцца праверкі. Падчас такіх праверак людзям трэба выйсці з іх клетак і ўстаць каля сцяны, шырока расставіўшы ногі. Служачыя часта ўдараюць людзей па нагах гумовымі дубінкамі без якіх-небудзь падстаў. Ім проста трэба, каб людзі пакутавалі і адчувалі боль кожны дзень.
Калі хтосьці пачынае губляць сілы і заплюшчвае вочы на пару хвілін у камеры, а гэта заўважае непадалёк супрацоўніка, то ўсім людзям даводзіцца ўставаць, і так нас усіх прымушаюць стаяць палову дня".
"Я мог пакінуць суд і быць свабодным, але міліцыянт папрасіў застацца"
- Дзяніс Князеў. Фота: spring96.org
Дзяніс, як і астатнія зняволеныя, утрымліваўся без перадач, асабістых рэчаў, лекаў, пасцельнай бялізны і матрацаў і сродкаў асабістай гігіены. Іх не вадзілі на шпацыры і ў душ.
"Усе людзі проста сядзелі на падлозе з пастаянна уключаным святлом, якое не выключалася нават ноччу. У кожнай камеры ёсць рукамыйніца і кран з гарачай і халоднай вадой.
Таксама ў кожнай камеры ёсць дзірка ў падлозе з яшчэ адным кранам, якія працуюць у якасці туалета. Гэта ўсё выгоды, якія ёсць. Прасіць у камерах можна толькі мыла і туалетную паперу. Прасіць такое кожны дзень для нас было прыніжэннем".
Дзяніса перакідвалі ў розныя камеры. У нейкі момант ён апынуўся дзевятнаццатым у трохмясцовай.
"Калі прыйшоў час класціся спаць, адзін чалавек жартам стаў абурацца, маўляў, навошта ў Беларусі наогул купляць дарагое і якаснае адзенне, калі ўсё роўна табе давядзецца спаць у камеры на падлозе пад батарэяй. І ён дэманстратыўна зняў сваю цёплую прыгожую байку, разаслаў яе на падлозе і лёг, адначасна стукнуўшы рукой у радыятар ацяплення. Мы доўга смяяліся. Ноччу мы спалі па чарзе. Я спаў на адзінай прыложкавай тумбачцы, седзячы".
На трэція суткі пасля затрымання Дзяніса павезлі на суд:
"Мяне і яшчэ чатырох чалавек запхалі, у прамым сэнсе слова, у белы міліцэйскі пазадарожнік у маленькую камеру ззаду – яна была ўсяго на два месцы. І тое, удваіх там было ледзь змясціцца... Я ехаў стоячы. Было невыносна горача, з мяне цёк пот ручаямі, а ехалі мы досыць доўга. Але затое я змог хоць бы трохі паглядзець горад праз невялікае акенца ў гэтай клетцы ў машыне. Але неўзабаве яно запацела ад нашага дыхання, і я перастаў што-небудзь пазнаваць – усё расплывалася. Вентыляцыі ніякай не было. Цяжка было дыхаць.
Калі нас выгрузілі, мяне паклікаў старэйшы міліцыянт і сказаў, што мяне ведае, як добрага чалавека. Я звычайна дапамагаю школам, дзіцячым садкам і цэрквам паблізу майго дома. Ён паведаміў мне, што калі я не хачу месяцамі есці турэмную кашу ў Акрэсціна, то мне трэба сказаць, што я лаяўся матам, размахваў рукамі і крычаў на вуліцы ў пэўным месцы ў пэўны час. Я так і зрабіў на судзе. Усе тры міліцыянты былі сведкамі на судовым пасяджэнні і давалі аднолькавыя хлуслівыя паказанні. Нікога не бянтэжыла тое, што на бліжэйшым пад'ездзе вісела відэакамера. А само месца затрымання знаходзілася ва ўнутрыдваровай тэрыторыі, па якой міліцыя ніколі не ездзіць. Хоць міліцыянты сцвярджалі, што яны там праязджалі міма па шляху ў аддзяленне. Хлусня ад міліцыянтаў была такая відавочная, але суддзю гэта ніколькі не бянтэжыла. Я дадаў, што ў мяне маленькае дзіця на ўтрыманні, і што я бацька-адзіночка. Суддзя звярнуў увагу на мае словы. Зрабіў перапынак і стаў камусьці паўгадзіны тэлефанаваць, з кімсьці лаяцца. І мяне не адправілі на Акрэсціна. Замест сутак я атрымаў штраф – суму амаль 1000 беларускіх рублёў (каля 500 даляраў). Гэта мяне знервавала. Я мог пакінуць суд і быць свабодным, але міліцыянт папрасіў застацца па нейкай прычыне. Я не разумеў навошта".
- Пастанова Дзяніса Князева. Фота: spring96.org
"Супрацоўнікі паведамілі мне, што, маўляў, праз мяне мая дачка ўцякла ў нейкі лес"
За Дзянісам прыехалі супрацоўнікі ГУБАЗіКа. Яны былі незадаволеныя тым, што мужчыну не арыштавалі і зноўку не адправілі на Акрэсціна. Таму цяпер Дзяніса Князева затрымалі ў межах крымінальнай справы.
"Па дарозе супрацоўнікі высвятлялі паміж сабой, да якога следчага мяне прывезці на афармленне з нагоды крымінальнай справы. Яны выбіралі чалавека, якому хутка на пенсію, які б выканаў усе іх планы і задумкі без лішніх пытанняў. Было бачна, што такім чынам яны падстаўляюць і шантажуюць іншых супрацоўнікаў у дзяржаўнай сістэме".
Мужчыну прывезлі да будынка цэнтральнага Следчага камітэта.
"Калі мы пад'ехалі, то супрацоўнікі ГУБАЗіКа паведамілі мне, што, маўляў, праз мяне мая дачка збегла і ўцякла ў нейкі лес. І што нейкія людзі шукалі яе ў лесе ажно два дні. Гэтая інфармацыя проста выбіла мяне з каляіны. Я адчуў, што губляю зямлю пад нагамі. Праца майго мозгу спынілася, вакол рэзка ўсё пацямнела і стала размытым. Хачу сказаць, што ўсе гэтыя папярэднія збіцці, ўдары, грубасць і невуцтва я перанёс нармальна. Але гэтым разам я быў у жаху. Я ўвесь час уяўляў сабе маю маленькую дачку адну ў лесе, спрабуючы знайсці якую-небудзь сцежку, каб выбрацца з лесу".
"Губазікавец стаў душыць мяне за горла"
Дзяніса завялі ўнутр будынка Следчага камітэта з апушчанай долу галавой і рукамі за спіной. Там супрацоўнік ГУБАЗіКа яшчэ некалькі разоў ударыў мужчыну. У кабінеце яму давалі падпісваць дакументы, але зусім з іншымі артыкуламі — не па арт. 342 Крымінальнага кодэкса.
"Я глядзеў на дакументы, але ГУБАЗ закрывалі ўсе дэталі сваімі рукамі. Яны ўсунулі мне ручку і пачалі прыспешваць падпісваць дакументы. Я толькі бачыў вобласці для подпісу. Я хутка зразумеў, што гэтыя дакументы ўтрымлівалі нейкія крымінальныя артыкулы. Гэтыя дакументы былі пра нешта іншае, не пра мой выпадак з фотаздымкамі.
Раптам у маёй галаве як быццам бліснула маланка: я выхапіў усе дакументы і хутка парваў іх на часткі. У мужчын з ГУБАЗ здарыўся прыпадак лютасці. Яны пачалі крычаць і нападаць на мяне. Я спрабаваў ад іх адхіліцца. Затым яны накінуліся на мяне, я паваліўся на нейкія дзверы, якія расчыніліся, і я ўпаў на падлогу ў нейкім кабінеце, дзе вакол была куча сталоў са шматлікімі тэчкамі з дакументамі ў выглядзе гор на сталах. Губазікавец стаў душыць мяне за горла. Але ў кабінеце вакол апынулася куча следчых. І следчыя сталі крычаць на іх, каб тыя мяне адпусцілі. Жанчыны крычалі на іх: "Што вы робіце, сволачы?! Спыніцеся яго душыць! "Мужчыны крычалі: "Што наогул адбываецца?! Прыбярыце ад яго свае рукі!" Затым нейкі старэнькі галоўны следчы папрасіў мяне сесці перад ім. І загадаў ГУБАЗ сесці ад мяне на дыстанцыі. Яны селі не занадта далёка ад мяне.
Старэйшы следчы спытаў мяне, чаму я такі напружаны, увесь на нервах, чаму ў мяне трасуцца рукі. Я распавёў яму тую гісторыю, якую супрацоўнікі ГУБАЗіКа распавялі мне пра маю дачку. Ён здзівіўся і спытаў у мяне, ці веру я ў гэтую гісторыю. Я задумаўся і пачаў аналізаваць: сказаў, што мая дачка вельмі маленькая, што яна была ў цэнтры нашага горада, што лясы знаходзяцца далёка за горадам... І, верагодна, што яна б проста не змагла дабрацца да якога-небудзь лесу наогул... Ён сказаў: "Правільна, калі ласка, не верце абсалютна ўсяму, што вам кажа ГУБАЗ". Я быў проста здзіўлены. І я заўважыў, як супрацоўнікі ГУБАЗ пачалі зноў злавацца”.
"Супрацоўнікі казалі, што зробяць з мяне калеку"
- Дзяніс Князеў на акцыі пратэсту ў 2020 годзе. Фота з асабістага архіва былога палітвязня
З Следчага камітэта ў ІЧУ на Акрэсціна Дзяніса павезлі тыя ж супрацоўнікі ГУБАЗіКа. З будынка мужчыну выводзілі апушчанай галавой уніз і рукамі за спіной.
"Па дарозе супрацоўнікі пачалі асуджаць і абражаць мяне. Яны сказалі, што пасля таго, як мая крымінальная справа падыдзе да канца, то яны дададуць астатнія мае фатаграфіі з пратэстаў (пазней я даведаўся, што ў крымінальнай справе яны дадалі толькі 6 фотаздымкаў з 11, якія ў іх былі). Супрацоўнікі казалі, што калі ўбачаць мяне на адной з вуліц, то моцна паб'юць, што зробяць з мяне калеку. Я пачаў пытацца ў іх, навошта яны схлусілі мне пра такія рэчы з маёй дачкой, навошта яны гэта ўсё робяць са мной ды іншымі людзьмі, навошта яны руйнуюць нармальнае жыццё людзей. Яны адмаўляліся адказваць. Яны сказалі мне, каб закрыў рот. І яны таксама сказалі, што за тое, што ад мяне было так шмат пытанняў да іх, то яны цяпер зламаюць мне пальцы. Я імгненна сціснуў пальцы ў кулакі. Мужчына з ГУБАЗіКа спрабаваў расціснуць мае кулакі, але я апынуўся мацней. Мы ўжо амаль былі каля Акрэсціна. Ён гэта ўсвядоміў і пачаў мяне абражаць. Ён таксама сказаў, што яны дададуць мне нейкую пазнаку ў Акрэсціна, што, маўляў, я спрабаваў збегчы ад іх падчас паездкі. Я зразумеў, што гэта было свайго роду помстай з-за таго, што я пазбег сутак па адміністрацыйнай справе, і што яны не змаглі мне зламаць пальцы.І мы зноў заехалі на тэрыторыю Акрэсціна. Мне пашанцавала, што гэта адбылося даволі хутка - калі б дарога была доўгай, то я б сапраўды прыехаў на Акрэсціна са зламанымі пальцамі. Я ўжо апісаў паўсядзённае стаўленне на Акрэсціна вышэй".
Сапраўды, праз такую метку ад ГУБАЗіКа ў супрацоўнікаў ІЧУ было прадузятае стаўленне да Дзяніса. На праверках яго ставілі “матыльком”. Яму трэба было падысці да дзвярэй, дзе адкрывалася маленькае акенца, і прасунуць рукі ў акенца, дзе міліцыянты апраналі яму кайданкі. Калі дзверы адчыняліся, Дзянісу трэба было выходзіць па-асабліваму: не проста галавой уніз, а амаль кранаючыся тварам падлогі. Ён таксама павінен быў устаць асаблівым чынам каля сцяны: галавой уніз, дакранацца сцяны галавой, а рукі ў кайданках мужчына мусіў быў за спіной выцягнуць уверх, і таксама дакранацца імі сцяны.
"Гэта было перавернутае становішча. Як мне потым патлумачылі людзі — гэта была форма катаванняў пад назвай “Матылёк”".
"Гэта было падобна на бяздушны танны заапарк, дзе мы былі ў якасці недагледжаных жывёл"
Дзяніса зноў змясцілі ў ізалятар на Акрэсціна — толькі ўжо ў межах крымінальнай справы. У аднамясцовым карцары ён быў дванаццатым.
"Кожныя два-тры дні дзесьці пасля абеду да нас прыходзіў начальнік. Нам казалі, каб мы сталі спіной да дзвярэй на адлегласці, трымаючы рукі за спіной. Адчыняліся дзверы, а дадатковая рашотка заставалася закрытай. Далей нам казалі павярнуцца. Гэта было падобна на нейкі бяздушны танны заапарк, дзе мы былі ў якасці недагледжаных жывёл, а з другога боку кратаў былі хамаватыя наведвальнікі. І начальнік пачынаў кожнага з нас па парадку і асобна абражаць і зневажаць. Часта ўзгадваў 2020-ы год са словамі, што яго дзеці тады праз нас баяліся выходзіць на вуліцы. Таксама начальнік нас пераконваў, што мы ўсе згніем у калоніях і турмах, і што ён асабіста будзе за гэтым усім сачыць. Мы спрабавалі пярэчыць, але потым нас альбо збівалі, альбо пазбаўлялі абеду, вячэры, або доўга не дазвалялі класціся спаць. Некаторыя людзі не маглі гэта ўсё цярпець, і калі да іх даходзіла чарга, пачыналі сябе самі абражаць, каб не пачуць нічога ад начальніка. А ў гэты час начальнік расплываўся ва ўсмешцы і хваліў чалавека за здзекі з самога сябе. Уся гэтая сцэна пачынала нагадваць нейкую псіхіятрычную лякарню".
"Сказалі, што, каб вымераць мае калецтвы, патрэбна рулетка"
Дзяніс паведамляў следчаму, які прыходзіў да яго на Акрэсціна, пра нечалавечыя ўмовы, што ён са сваімі сукамернікамі спіць на падлозе і галадае. Але следчы толькі казаў, што гэта нармальна, што яму і іншым наогул пашанцавала. Мужчына паказваў яму свае калецтвы, на што следчы толькі проста глядзеў у дакументы і не звяртаў ніякай увагі. Дзянісу прад'явілі абвінавачванне паводле арт. 342 Крымінальнага кодэкса і абралі меру стрымання ў выглядзе ўтрымання пад вартай — яго этапавалі на "Валадарку", дзе ён правёў тры месяцы да суда.
"Нас сталі аглядаць і спыталі, ці ёсць у каго калецтвы і траўмы. З усіх прысутных гематомы былі толькі ў мяне, таму толькі я пра гэта і паведаміў. Мне сказалі распранацца. Адзін з "корпусных" дастаў лінейку і сказаў, што зараз будзе вымяраць мае ўдары. Я яму паведаміў, што быў моцна збіты, што дагэтуль баляць грудзі і ногі ззаду. Далей я пачуў смех супрацоўнікаў: яны сказалі, што, каб вымераць мае калецтвы, патрэбна рулетка, але ў іх яе няма – ёсць толькі лінейка. Іншых затрыманых папрасілі выйсці. І ў мяне пачалі пытацца, хто мяне збіваў і дзе. Я паведаміў, што гэта былі супрацоўнікі ГУБАЗіКа ў іх аддзяленні. "Корпусныя" мяне спыталі, ці буду я пісаць скаргу. Пры гэтым яны смяяліся і казалі, што гэта дрэнная ідэя. Я паведаміў ім, што ведаю, што крымінальнай справы ў дачыненні да іх усё роўна не адкрыюць. Да гэтага часу, на колькі мне вядома, не распачалі ні адной справы супраць іх, хоць людзі звярталіся. Ды і мне ніхто папросту не дасць зафіксаваць мае калецтвы. Далей "корпусныя" сказалі: "Правільна, дакладнае рашэнне". І прапанавалі мне прыдумаць, дзе я мог "так" ўпасці. Далей двое "корпусных" сказалі, што ім ужо надакучыла і нецікава гэта ўсё слухаць, і яны сышлі. Я застаўся з адным "корпусным", які прапаноўваў версіі таго, што адбылося са мной: "упаў з дрэва", "упаў на лесвіцы", "упаў у ванне", "выпаў з акна ў доме" і г. д. Я яму сказаў, што нельга зваліцца ў ванне і атрымаць такія пашкоджанні, як у мяне. Супрацоўнік пагадзіўся са мной. І я, уздыхнуўшы, прапанаваў напісаць, што я ўпаў на ганку ў сваім доме. "Хоць, на ганку майго дома ўсяго адна прыступка - там таксама так зваліцца не рэальна" — падумаў я пра сябе. Далей "корпусны" усё зафіксаваў, памеры гематом вызначыў на вока, даў мне падпісаць дакумент. Супрацоўнік мне паведаміў, што фіксаваць трэба ўсё для таго, каб да "Валадаркі" не было ніякіх прэтэнзій ад іншых наглядных органаў".
"Калі хтосьці атрымліваў больш аднаго ліста за раз, то проста ззяў ад шчасця"
- Дзяніс Князеў. Фота: spring96.org
Былы палітвязень адзначае, што ў зняволенні яго вельмі падтрымлівалі лісты з волі і ліставанне:
"Наогул лісты вельмі дапамагалі сканцэнтравацца, заняцца унутраным светам і планамі на будучыню. Іх нам прыносілі пасля абеду. І заўсёды гэта было своеасаблівым святам. Калі хтосьці атрымліваў больш аднаго ліста за раз, то проста ззяў ад шчасця. А ўсе астатнія людзі яго хвалілі і радваліся разам. У лістах маглі быць асобныя фатаграфіі (літаральна некалькі штук) або проста ліст з фотаздымкамі ў выглядзе калажа.
Кожны ліст правярае цэнзар. Я бачыў, як хлопцам прыходзяць звароты. То хто-небудзь намалюе дзіцячы садок, а вакол турэмны плот. То Дзед Мароз імчыцца з мяшком падарункаў з... турмы. То на малюнку цэнзару не падабаюцца прусакі або вусы. Таксама не дазвалялі апісваць людзей у камеры, колькасць і ўмовы. Загадкі на палітычную тэматыку таксама не дапускаліся. Усё гэта альбо падкрэслівалася, альбо змяшчалася ў вернутых лістах".
- Словы, якія Дзяніс Князеў зачытаў сукамернікам на развітанне перад судом
Тры месяцы Дзяніса ўтрымлівалі на "Валадарцы". 22 снежня над ім быў прызначаны суд:
"Па шляху ў аўтазакі раздавалі турэмныя бутэрброды – гэта проста кавалак чорнага хлеба з кавалкам каўбасы і ўсё ў пакеціку празрыстым".
На судзе ў клетцы мужчыну ўтрымлівалі ў кайданках. У якасці доказаў – шэсць злітых у чат-бот "ГУБОП" фотаздымкаў. Дзяніс прызнаў віну. У выніку яму прызначылі тры гады "хатняй хіміі" і вызвалілі ў залі суда. За чатыры месяцы Дзяніса так і не паставілі на ўлік у крымінальна-выканаўчай інспекцыі.
- Прысуд Дзяніса Князева. Фота: spring96.org
"Сталі здзіўляцца, што мне выпісана 30 дзён арышту"
Калі вясной гэтага году Дзяніс з’язджаў раніцай ад сваёй мамы, то на выхадзе з пад'езда на яго накінуліся невядомыя ў цывільным адзенні з крыкамі, што ён тэрарыст і затрымліваецца па тэрарыстычным артыкуле.
"Я наогул не разумеў, што адбываецца. Мне зашпілілі кайданкі і павялі галавой уніз у нейкую машыну. У машыне мяне сталі абражаць і зневажаць. Але я нічога не адказваў, бо на хамства я не рэагую. Мы прыехалі ў РУУС Мінскага раёна. Яны абражалі мяне, а потым дадавалі, што я нейкі "ветлівы немец". Напэўна, яны хацелі мяне справакаваць. У выніку яны здаліся са сваімі роспытамі. Адвялі мяне на трэці паверх у свой кабінет. Раздрукавалі дакументы і сталі здзіўляцца, што мне выпісана 30 дзён арышту. Я толькі не разумеў – чаму так шмат. І пытаўся, ці можна іх паменшыць да 10-15 сутак. Але я ўсё роўна не разумеў, за што. Мне толькі адказвалі, што самі не разумеюць, што гэта не яны вырашаюць. Мне сказалі, што арышт быў выпісаны пракурорам".
У РУУСе Мінскага раёна мужчыне таксама зладзілі допыт міліцыянткі:
"Мне сказалі сесці на крэсла, сталі адразу абражаць і зневажаць. Пыталіся, навошта я хадзіў на пратэсты. Казалі, што тое, што мне далі абмежаванне волі, а не пазбаўленне – гэта памылка. Яны казалі: "Чаму табе далі "хатнюю хімію", а не калонію?” Я толькі думаў пра сябе, што тое, што вам далі такую працу – гэта памылка. Мае думкі былі: "Чаму вам далі такую працу, а не калонію?” Далей яны казалі, што я павінен рыхтавацца да таго, што хутка паеду ў лагер. Што мне дадуць два гады. Што знайшлі яшчэ пяць маіх фатаграфій. Што я дрэнны бацька і астатняе".
"Ноччу будзілі, б'ючы дубінкамі ў дзверы"
Адбываць 30 сутак арышту Князева накіравалі ў ІЧУ Мінскага раёна на Скарына. У двухмясцовай камеры адразу ўтрымліваліся сем-дзесяць чалавек.
"Усе людзі проста сядзелі на падлозе з пастаянна ўключаным святлом, які не выключаўся нават ноччу. Дадаткова ноччу будзілі па чатыры-пяць разоў, б'ючы дубінкамі ў дзверы, прымушалі падымацца і падыходзіць да дзвярэй, каб назваць свае дадзеныя – то артыкул, то прозвішча, то дзень нараджэння. Спаць некаторым было вельмі цяжка, многія не высыпаліся і былі ў стрэсе. Дадаткова кожную раніцу пры пад’ёме і кожны вечар перад сном уключалі гімн. Скажу, што гэта ніяк не спрыяла яго ўспрыманню. Наадварот гімн усе ўспрымалі вельмі негатыўна і як катаванні. Звычайна ўсе ўвечары падчас гімна ўставалі ў шарэнгу і спрабавалі яго перакрычаць словамі: "Мы доўга гэта будзем трываць? Доўга!"
Палову месяца я ўвесь час упарта прасіў вывесці нас на шпацыр, завесці ў душ, паведаміць пра мяне сваякам, павіншаваць маю дачку з Днём нараджэння – але неўзабаве я зразумеў, што абяцанні міліцыянтаў з'яўляюцца толькі адгаворкамі і хлуснёй. Я быў здзіўлены, што нават начальнік і намеснік начальніка ІЧУ згаджаліся, а потым нічога не выконвалі. Нам казалі, што дворыка няма, таму, што дворык на рамонце. Хоць пры гэтым кожны дзень звычайных (не палітычных) затрыманых людзей вадзілі ў дворыкі па некалькі разоў – мы гэта выдатна чулі. Таксама было і з душам – для нас ён то адсутнічаў, то быў зламаны, то там не было гарачай вады.
За сценкай была такая ж камера, як у нас, але там сядзелі жанчыны па палітычных матывах. Мы з імі размаўлялі. Таксама была вялікая палітычная камера насупраць – там сядзелі людзі, чалавек 20, па адміністрацыйцы за палітыку. Зразумелі мы гэта таму, што ноччу будзілі толькі нашу камеру і тыя дзве. Чутныя былі слёзы і крыкі дзяўчат, а таксама просьбы людзей сталага веку. Калі на праверках выходзілі дзяўчаты і размаўлялі з міліцыянтамі на беларускай мове – міліцыянты здзекаваліся, жартавалі і пасмейваліся з іх беларускай мовы. Таксама былі чутныя знявагі".
"Адвялі ў камеру са словамі, што цяпер я стаю на ўліку"
На 29-ы дзень арышту Дзяніса да яго прыйшла інспектарка з міліцыянтамі і нарэшце паставіла былога палітвязня на ўлік.
"Таксама яна прымушала падпісаць паперы па новых артыкулах. Пагражала мне тым, што дачку забяруць у прытулак і больш я ніколі яе не ўбачу, што мяне адправяць на месяц на лячэбна-псіхіятрычную экспертызу (у "Навінкі"), што я адсюль не выйду яшчэ месяц і адразу пайду ў калонію. Адначасова мяне абражалі і прыніжалі. Я ніяк не рэагаваў, спрабаваў толькі растлумачыць, што я звычайны чалавек і што вельмі люблю сваю дачку. У выніку ўсё скончылася тым, што мне сказалі "затыкнуцца" і напісаць, што я адмаўляюся ўсё падпісваць. Момант быў вельмі напружаным. Я нават не разумеў, што будзе далей. Але далей мяне проста адвялі ў камеру са словамі, што цяпер я стаю на ўліку. Таксама смяяліся, што пакуль у мяне парушэнняў па адбыванні няма. А я толькі хацеў спытаць, чаму я тады сяджу тут 30 сутак, але вырашыў апусціць гэтае пытанне. Не хацелася яшчэ атрымаць вядро бруду ў свой адрас і дадатковыя суткі".
"Калі я ішоў на адзнаку – мама мяне хрысціла, каб вярнуўся"
- Дзяніс Князеў. Фота: spring96.org
На ўліку ў крымінальна-выканаўчай інспекцыі Дзяніс прабыў усяго пару тыдняў. Як адзначае мужчына, але і гэтыя візіты туды суправаджаліся абразамі і пагрозамі.
"Даводзілася адзначацца кожны тыдзень у аўторак і пятніцу. Мне патрабаваўся час падрыхтаваць усё дома і разабрацца з дакументамі. Кожны раз, калі я ішоў на адзнаку – мама мяне хрысціла, каб я вярнуўся. Мяне дадзенае становішча справаў моцна хвалявала. Я не ведаў, ці былі ў мяне парушэнні, напрыклад, за ўчорашні дзень ці не... Можа, я быў у душы і не пачуў, як прыехала міліцыя з праверкай. Ці, можа, я моцна спаў і не чуў грукаў у дзверы. Таксама я часам не паспяваў своечасова прыйсці дадому. Таму на адзнаку я ішоў з зубной шчоткай, пастай, ручніком і курткай – усё ў пакеце. Гатовы на чарговыя суткі. Гэта было свайго роду латарэя.
Кожны дзень за мной таксама маглі прыехаць і затрымаць. Бо я разумеў, што ў міліцыі было ўсё гатова для майго пераводу ў калонію. Ім ці то патрэбна была нагода, ці то проста да мяне пакуль не дайшлі па спісе, ці то вырашалі з якой нагоды мяне абвінаваціць. Я ж быў як на далоні. Таму спяшаўся з падрыхтоўкай да ад'езду. Не мог проста так усё ўзяць і кінуць. Але некаторыя рэчы, вядома, я зрабіць не паспеў".
Міліцыянты прыязджалі дадому з праверкамі да Дзяніса кожныя два дні, у тым ліку ўвечары.
"Памятаю, што адзін раз я прыйшоў на адзнаку, назваў сваё прозвішча, імя і імя па бацьку, а інспектар, якая сядзіць перада мной, нават не падымаючы вачэй на мяне, гледзячы ў дакументы, сказала, што мне выпісана 15 сутак. Я спытаў чаму. А інспектар сказала, што ў мінулы раз я не прыйшоў і не распісаўся. Я запярэчыў, што прыходзіў, але інспектары мне самі сказалі не распісвацца. І тады я пачуў наступнае: "А, ну тады добра, можаш ісці". І яна таксама нават на мяне не паглядзела. Такое ўражанне, што ўсім у гэтай крымінальна-выканаўчай інспекцыі было ўсё проста без розніцы. Я быў проста ў шоку. Як можна вось так апераваць з чалавечай свабодай – закрыць ці не закрыць. А калі б я проста прамаўчаў? Гэта было проста абуральна".
Праз пастаянную пагрозу новага затрымання і ўзмацнення пакарання Дзяніс пакінуў Беларусь і цяпер знаходзіцца ў бяспецы. Ён напісаў вялікі аповед пра сваё затрыманне (мабільная і кампутарная версія).
