Экспертка ААН: "Жанчыны ў Беларусі платяць высокую цану за адстойванне правоў чалавека"
Анаіс Марын
НЬЮ-ЁРК (25 кастрычніка 2021 г.) — Беларусь адмаўляе жанчынам у шматлікіх правах і свабодах, гарантаваных міжнародным правам правоў чалавека, а жанчыны-актывісткі зазнаюць гвалтоўныя знікненні, катаванні, жорсткае абыходжанне і нават выгнанне, паведаміла сёння Генеральнай Асамблеі ААН экспертка па правах чалавека.
"Высілкі ўраду па прасоўванні некаторых правоў жанчын на палітычным узроўні рэдка ўвасабляюцца ў канкрэтнае прасоўванне правоў жанчын у заканадаўстве і на практыцы", — сказала Анаіс Марэн, Адмысловая дакладчыца па сітуацыі з правамі чалавека ў Беларусі.
"Недахопы ў заканадаўстве на працягу дзесяцігоддзяў прыводзілі да няроўнасці, дыскрымінацыі і прабелаў у абароне ў выпадках гендарнага гвалту і злоўжыванняў", — сказала яна, прадстаўляючы даклад аб правах чалавека жанчын, лесбіянак, бісексуалаў і транссэксуалаў, інтэрсэксуалаў і дзяўчынак у Беларусі.
Наогул "жанчынам перашкаджаюць ва ўдзеле ў грамадскім жыцці як грамадзянам з актыўнай пазіцыяй з прычыны даўніх гендарных стэрэатыпаў у грамадстве, якія дасягнулі і вярхоў дзяржавы", — сказала Марэн.
Калі жанчыны праявілі адвагу ў дэманстрацыях пасля спрэчных прэзідэнцкіх выбараў у жніўні 2020 года, "некаторыя жанчыны сталі ахвярамі гвалтоўных знікненняў, катаванняў, жорсткага абыходжання і іншых формаў фізічнага і псіхалагічнага ціску, уключаючы пагрозу адабрання іх дзяцей дзяржаўнымі органамі сацыяльнай абароны", — сказала яна. — "Іншыя былі вымушаны пакінуць краіну з-за страху рэпрэсій і адплаты".
Спн. Марэн апісала гэтыя падзеі як частку мадэлі падаўлення ўрадам грамадзянскай супольнасці і скарачэння грамадзянскіх і палітычных правоў, у прыватнасці, права на свабоду сходаў, асацыяцый і выказвання меркаванняў. Каля 800 чалавек былі зняволеныя па палітычных матывах у Беларусі, а больш за 270 арганізацый грамадзянскай супольнасці і незалежных СМІ былі ліквідаваныя ці ліквідуюцца.
"Свабода СМІ дадаткова абмяжоўвалася юрыдычнымі, адміністрацыйнымі і практычнымі перашкодамі, якія падрывалі працу незалежных журналістаў і блогераў", — сказала яна. — "Навукоўцы і праваабаронцы былі вымушаны пакінуць краіну ў велізарных маштабах, у той час як вінаватыя ў сур'ёзных парушэннях правоў чалавека працягваюць дзейнічаць смела, не асцерагаючыся паўстаць перад правасуддзем за свае злачынствы".
Яна ахарактарызавала мужны спосаб, якім беларускія жанчыны і дзяўчыны мірна адстойвалі свае асноўныя правы, як "сапраўды натхняльны, тое, што можа служыць прыкладам для жанчын і дзяўчынак ва ўсім свеце, якія імкнуцца паважаць сваё права на лепшае жыццё, вольнае ад гвалту і дыскрымінацыі".
Анаіс Марэн заклікала беларускія ўлады разглядаць мірную грамадскую актыўнасць не як пагрозу, а як магчымасць палепшыць абарону ўсіх правоў чалавека для ўсіх.
Анаіс Марэн (Францыя) была прызначаная Спецыяльнай дакладчыцай па пытанні аб стане ў галіне правоў чалавека ў Беларусі Саветам ААН па правах чалавека ў 2018 годзе. Яна з'яўляецца даследчыцай у Варшаўскім універсітэце, Польшча. Палітолаг, якая спецыялізуецца на міжнародных адносінах і расійскіх даследаваннях, мае ступень доктара навук Парыжскага інстытута палітычных даследаванняў, дзе яна вывучала міжнароднае публічнае права і параўнальную палітыку з упорам на посткамуністычныя пераўтварэнні ў Цэнтральнай і Усходняй Еўропе. У якасці эксперткі па Беларусі яна супрацоўнічала з некалькімі еўрапейскімі аналітычнымі цэнтрамі і прадстаўляла аналітычныя справаздачы і палітычныя рэкамендацыі для розных урадаў, а таксама такіх структур, як Еўрапейскі парламент і Форум грамадзянскай супольнасці Усходняга партнёрства. Таксама Анаіс Марэн брала ўдзел у місіях АБСЕ / БДІПЧ па назіранні за выбарамі, у тым ліку ў Беларусі. Яна шмат публікавалася на тэму ўнутранай і вонкавай палітыкі Беларусі.
Адмысловыя дакладчыкі з'яўляюцца часткай так званых Спецыяльных працэдур Савета ААН па правах чалавека. Спецыяльныя працэдуры, найбуйны орган незалежных экспертаў у сістэме ААН па правах чалавека, — гэта агульная назва незалежных механізмаў Савета па выяўленні фактаў і маніторынгу, якія займаюцца або сітуацыямі ў пэўнай краіне, або тэматычнымі праблемамі ва ўсіх частках свету. Спецыялісты па спецыяльных працэдурах працуюць на грамадскіх асновах; яны не з'яўляюцца супрацоўнікамі ААН і не атрымліваюць заробак за сваю працу. Яны незалежныя ад любога ўраду ці арганізацыі і выступаюць у сваёй асабістай якасці.
