"Вам я дарую, вызваляю ад асабістай адказнасці за мой прысуд". Што сказалі фігуранты "справы карагодаў" у апошнім слове
У судзе Маскоўскага раёна Брэста 28 красавіка завяршылася судовае следства над трэцяй партыяй абвінавачаных па "справе карагодаў" па ч. 1 арт. 342 Крымінальнага кодэкса. Пракуроры Алена Шарко і Бараноўскі запрасілі ў суда для абвінавачаных пакаранне ад 1,5 гады "хатняй хіміі" да 1 года калоніі. Перад тым, як суддзя Іна Клышпач сышла ў дарадчы пакой для пастановы прысуду 7 траўня, абвінавачаныя выступілі з апошнім словам. "Брестская газета" прыводзіць, што яны казалі.
- Трэцяя партыя па "справе карагодаў". Фота: брэсцкая "Вясна"
Марыя Скакавец, якой дзяржабвінавачанне запрасіла два гады хатняй "хіміі": "Мне здаецца, усе ў гэтым памяшканні разумеюць прычыну, па якой заведзена дадзеная крымінальная справа. Нездарма пракурор пастаянна пыталася: "А якія палотнішчы былі?", "А якія лозунгі крычалі?". Нездарма ў якасці доказаў быў прадстаўлены мой бюлетэнь (фота бюлетэня Скакавец, на якім стаяла "птушка" побач з прозвішчам кандыдаткі ў прэзідэнты Святланы Ціханоўскай, далучылі да матэрыялаў справы). У мяне ўсе".
Студэнт Радзівон Кандрацюк, якому таксама пагражае два гады "хіміі", але з накіраваннем: "Да мяне ўсе сказалі ўжо. Калі ў вас ёсць хоць часцінка душы, я думаю, вы зможаце прыняць правільнае рашэнне".
Сяргей Наліўка, дзяржабвінавачанне запрасіла для яго два гады "хіміі" з накіраваннем: "Таксама не буду шмат казаць. Вінаватым сябе ў крымінальнай справе як бы не лічу, гэта больш падыходзіць пад адміністрацыйны артыкул. У карагодзе ўдзельнічаў, прадпрыемствам я не перашкаджаў працаваць, пад аўтобусы не кідаўся, каб іх спыняць. Хай будзе на сумленні нашых пракурораў".
Васіль Чарнецкі, якому свеціць два гады хатняй "хіміі": "Прашу заўважыць, у мяне пратэстоўцаў настрояў не было і няма. Я чалавек нейтральных палітычных поглядаў. На дадзены момант на маёй апецы знаходзіцца бабуля, якой 96 гадоў спаўняецца 8 траўня, мама – 75 гадоў, якая жыве разам з намі. Таксама сын знаходзіцца на маім ўтрыманні, ён студэнт дзённай формы навучання ў БНТУ. Таксама я раней не быў судзімы, не прыцягваўся. Прашу ў суда ласкі пры прыняцці рашэння".
А вось што сказаў лекар Юрый Чубрык, якога просяць пакараць паўтары гадамі хатняй "хіміі": "Высокі суд. Я хацеў бы заклікаць да вашай разважлівасці і спагады пры вынясенні пакарання за нібыта здзейсненае так званае злачынства. Кожны з нас дзесьці, напэўна, спатыкнуўся, але маё меркаванне, што гэтыя памылкі не каштуюць абмежавання свабоды. Жыццё не такое ў нас доўгая і здароўе не бясконцае (далей неразборліва)".
Віктар Лабко, у якога двое маленькіх дзяцей і для якога дзяржабвінавачанне просіць два гады "хіміі" з накіраваннем: "Прашу справядліва паставіцца да прысуду, улічыць мае жыццёвыя абставіны (неразборліва). Ну і прашу адштурхоўвацца ад чалавечага фактару".
"На скрыжаванні ўсё было прасякнута гармонамі шчасця": у судзе па "справе карагодаў" у Брэсце пачаўся допыт абвінавачаных
Апошняе слова студэнта БрДУ імя Пушкіна Кірылы Луды атрымалася доўгім і эмацыйным. Перыядычна ў зале чуліся ціхія рэплікі "малайчына", на вачах у многіх прысутных з'явіліся слёзы. Вось пра што казаў малады чалавек, для якога дзяржабвінавачанне запрасіла два гады абмежавання волі з накіраваннем у выпраўленчую ўстанову адкрытага тыпу.
"У першую чаргу, хачу сказаць, што не маю ніякіх ілюзій у дачыненні да гэтага дзейства, якое называецца судом. Я выдатна ўсведамляю сітуацыю, якая склалася ў маёй краіне і мяркую, што, калі б гэтае «злачынства», у якім нас абвінавачваюць, адбылося да выбараў 9 жніўня, мы б, натуральна, усе цяпер тут не сядзелі і не выслухоўвалі гэты абсурд і сюррэалізм. Як Вы сказалі раней, Высокі суд – эмоцыі тут не дарэчныя. Я добра запомніў гэтыя словы і як яны былі вымаўленыя. Асабіста для мяне яны ўжо тады гучалі як прысуд, бо асабіста я ў той дзень, як было мной сказана, паддаўся эмоцыям. Не, я не быў расчараваны мінулымі выбарамі, больш за тое, як гісторык па адукацыі я выдатна разумеў, да чаго гэта прывядзе. Я ведаў, што тыя людзі, якія выйдуць выказаць сваю незадаволенасць і пагарду дзейнай уладзе, хутка будуць прыведзеныя ў пачуццё і на гэтым усё скончыцца. Адзінае, што я не разумеў у той перыяд часу, што людзей не проста паб'юць, а будуць у прамым сэнсе гэтага слова забіваць. Мой мірны народ, у маёй краіне, у якой я нарадзіўся і любіў, будуць забіваць людзі ў форме, якія павінны іх абараняць. Мабыць, яны ўжо тады вырашылі, што ўсе мы – лішнія людзі, і нам тут не месца.
Суд першапачаткова не быў справядлівы па сваёй прыродзе. Суд судзіць людзей па справядлівасці, а па законе. Часам у абыход яго, але ўсё ж не па справядлівасці. Той жа суд прысудзіў да смерці Ісуса Хрыста, і няма столькі вады ва ўсім свеце, каб абмыць рукі Понція Пілата. Паколькі суд судзіць людзей па законе, але не па справядлівасці, Вы маеце рацыю, Высокі суд, – эмацыйнасць тут ні да месца. Як і не было да месца дэманстраваць бюлетэнь абвінавачанай Скакавец, проста сорам і ганьба. Жывіце са сваім учынкам і далей, спадары пракуроры. Калі вы думаеце, што можна вечна гуляць лёсамі мільёнаў, то вы фатальна памыляецеся. На гэтым усё, больш марнаваць на вас свае бясцэнныя словы не буду, паколькі вы іх не вартыя (пасля гэтых слоў зала заапладзіравала).
Дык вось, тое, што датычыцца маёй залішняй эмацыйнасці. Паколькі гэта маё апошняе слова ў судзе, наколькі мне вядома, я магу казаць усё, што мне хочацца. Мае словы не прызначаныя для таго, каб выклікаць у вас хоць бы кроплю эмпатыя да мяне і тым самым атрымаць змякчальны прысуд. Я ўсведамляю ваша няпростае становішча і тыя абставіны, якія могуць ціснуць на вашу асабістую пазіцыю ў гэтай крымінальнай справе. Я чалавек без пяці хвілін з вышэйшай адукацыяй, недурны чалавек і ўсё разумею. Таму Высокі суд, хачу сказаць, што асабіста я, нягледзячы на ўсю вашу строгасць, змог разглядзець у Вас нешта чалавечнае, і толькі зыходзячы з гэтага, што б далей не адбылося, Вам я дарую, вызваляю ад асабістай адказнасці за мой прысуд, які ў хуткім часе будзе абвешчаны, і ніякіх негатыўных эмоцый у Ваш бок, Высокі суд, не адчуваю.
У прынцыпе, маё апошняе слова будзе проста падзякай. На самай справе я звычайны, нясмелы вясковы хлопец, заўсёды стараўся не вылучацца, бо не люблю залішнюю ўвагу да сваёй персоны. Таму хачу сказаць дзякуй гораду Брэсту за тое, што ён даў мне голас. Хай гэты голас цяпер не так гучна гучыць, але, думаю, свет дасць мне яшчэ праявіць сябе.
Дзякуй педагагічнаму ўніверсітэту імя Пушкіна за тое, што далі мне студэнцкія гады для развіцця сябе як асобы. Само па сабе, па-за залежнасці ад маёй будучай прафесіі, гістарычная адукацыя паўплывала на мяне як асобу.
Дзякуй вам, Высокі суд, за гэты велізарны жыццёвы вопыт. Такому мяне, ва ўніверы, дарэчы, не вучылі. Так ці інакш тут і цяпер Вы ўплываеце на маю гістарычную адукацыю, паколькі, па маім асабістым думку, гісторык, перш чым стаць выкладчыкам, павінен многае перажыць на ўласнай шкуры, набыць жыццёвы вопыт. Не проста пераказваць прачытанае ў кнігах, а самому быць гісторыяй. У перыяд, калі я знаходзіўся пад следствам, я праходзіў практыку ў школе. Дзецям я спадабаўся, яны вельмі старанна прасілі, каб пасля таго, як я атрымаю дыплом, прыйшоў працаваць да іх у школу. І мне, не буду хаваць, спадабалася дакрануцца да выкладчыцкай дзейнасці. Я ўпершыню ў жыцці ўсвядоміў сваю значнасць у сваім жыцці і зразумеў, што сваім словам я магу распальваць вогнішчы ў людзях. Але перш чым рабіць гэта словам, трэба было праявіць сябе, каб быць ні звычайным пустасловом. Да глыбокага майго шкадавання, пасля таго, калі вы, Высокі суд, прысудзіце мяне па гэтым ліпавым крымінальным артыкуле, я не змагу займацца педагагічнай дзейнасцю, бо атрымліваецца ўсё, хто неяк выказвае сваю нязгоду з гвалтам у дачыненні да звычайных мірных грамадзян нашай краіны, не прытрымліваецца дзяржаўнай ідэалогіі. Таму пакуль дзяржаўная ідэалогія – гэта бі сваіх, каб чужыя баяліся – я сам адмаўляюся працаваць выкладчыкам гісторыі ў гэтай дзяржаве. Але рана ці позна наступіць вясна і растануць палярныя льды, і тады я з вялікім прафесіяналізмам буду выкладаць дзецям, каб прышчапіць ім самую галоўную каштоўнасць, на маю думку, не толькі ў чалавечым разуменні, але і ў чароўным – а менавіта каштоўнасць свабоды. Калі глядзець з багаслоўскай пункту гледжання, Бог даў чалавеку права выбару, то бок даў яму свабоду. І ніхто не мае права пазбаўляць чалавека свабоды. Я лічу, што беларускі народ дастаткова трываў боль, пара сказаць хопіць. Гэта хопіць я ўжо выказаў. Не ведаў, што гэта патрапіць на крымінальны артыкул. Але як ёсць.
І асобны дзякуй усім прысутным у гэтай зале, у першую чаргу, абвінавачаным і ўсім тым, хто не стаў гадам у гэтыя гады няпраўды. І ўсім тым, хто загінуў, абараняючы праўду і свабоду. Вы цудоўныя, беларусы. Гісторыя нас апраўдае! Усё".
Пасля гэтага ў зале пачуліся апладысменты. Суддзя спытала, ці хоча Кірыл Луд далучыць свой выступ да матэрыялаў справы. "Хай будзе для гісторыі", – сказаў малады чалавек і перадаў ліст з апошнім словам сакратару.
Валянціна Жукоўская, для якой запрасілі 1,5 года хатняй "хіміі": "Я сёння казала, у асноўным, аб тым, што не даказана ў дадзеным працэсе. Цяпер хачу сказаць пра тое, што пры разглядзе справы ў судовым паседжанні, даказана мноства, як высвятляецца, крымінальна-каральных фактаў. Па-першае, даказана, што ў нас – выдатная моладзь. Калі мне яшчэ нехта калісьці скажа, што маладыя людзі падурнелі, мне ёсць што адказаць і запярэчыць. Даказана, што нашы жанчыны бясконца моцныя духам. У іх унутры такі маральны стрыжань... Даказана, што ў нас бясконца годныя мужчыны: якія думаюць, неабыякавыя, залучаныя як у сямейнае, так і ў грамадскае жыццё. І даказана, што дадзеная справа з'яўляецца цалкам і цалкам палітычным, накіраваным проста на застрашванне".
Маці чацвярых дзяцей Людміла Луцкая, для якой пракуроры таксама запрасілі паўтара года абмежавання волі без накіравання, пачала была казаць, а потым змоўкла і, пастаяўшы нейкі час у трыбуны, села на сваё месца.
Пенсіянерка Алена Гнаук, для якой запрасілі два гады абмежавання волі без накіравання, спачатку ўзгадала адну з сустрэч са свайго мінулага, якая зрабіла на яе незгладжальнае ўражанне. Потым яна звярнула ўвагу на тое, што суд ідзе ў апошнія дні Вялікага посту і заклікала кожнага схадзіць у царкву і пакаяцца.
"Мне вельмі горка гэта гаварыць, але я вымушаны гэта сказаць. Малайчына, Кірыл, сказаў: "Я дарую вам". Я мала таго, што дарую вам – я хацела папрасіць у вас прабачэння. У вас, спадарыня суддзя, і ў вас, спадар Бараноўскі, і ў адвакатаў. Таму што вытрымаць мяне было вельмі складана, на вашым месцы я б ужо 10 разоў выгнала мяне за межы залы і гэтак далей", – сказала жанчына.
Яна звярнулася да залы з пытаннем: "Хто з вас верыць, што суддзя вынесе справядлівы прысуд? А я веру. Мяне часта падманвалі ў жыцці, таму што я да апошняга веру ў чалавека".
Алена Пятроўна нагадала, што жыццё вельмі шматаблічнае і прывяла некалькі прыкладаў, калі розніца ў дачыненні да бацькоў і дзяцей да таго, што адбываецца ў Беларусі стала прычынай канфлікту аж да разрыву адносін. Яна заклікала суд кіравацца законам пры вынясенні прысуду.
Па брэсцкай "справе карагодаў" судзяць яшчэ 14 чалавек, сярод іх — палітвязень, які ўжо амаль тры месяцы за кратамі
Затым да трыбуны па чарзе падышлі Вікторыя і Алена Лысковіч. Для дачкі і маці дзяржабвінаваўца запрасіў 1 год і 6 месяцаў "хіміі" з кірункам.
"Я буду кароткай. Мы не злачынцы, у чым вы нас абвінавачваеце. Мы – годныя грамадзяне, мы – прыстойныя людзі. І я хачу заявіць гэта і ад сябе асабіста, і ад маіх калегаў, з якімі мы прайшлі гэты жудасны, страшны шлях на працягу года", – сказала старэйшая Лыскавіч, Алена.
Потым да трыбуны падышла яе дачка Вікторыя.
"Я не буду цяпер даказваць сваю невінаватасць. Я хачу сказаць, што ўсе рашэнні, якія я прымала – прымаю і буду прымаць, Я прымаю самастойна зыходзячы са сваіх перакананняў, сваіх прынцыпаў, – пачала дзяўчына. – Я ў тым узросце, што магу адрозніць добрае ад дрэннага, крымінальнае злачынства ад адміністрацыйнага правапарушэння і ніколі наўмысна не пайшла і не пайду на крымінальнае злачынства.
Я хачу сказаць пару слоў... пра сваю маму... (на гэтых словах голас дзяўчыны задрыжаў). Мая мама – гэта той чалавек, які заўсёды прыйдзе на дапамогу, які ніколі не пройдзе міма бяздомнага жывёлы. Ніколі не праходзіць міма абяздоленых людзей. Можа нават апошнія грошы выдаткаваць, каб хоць як-небудзь дапамагчы. Я гэта кажу, каб вы зразумелі, што мы ўсе – людзі годныя, мы не злачынцы. Вы хочаце пазбавіць нас свабоды, абмежаваць нашу свабоду. Але вы абмежаваць нашу фізічную свабоду. Нашу ўнутраную свабоду вы не зможаце абмежаваць".
І зноў у зале загучалі апладысменты. Суддзя зноў папярэдзіла, што нельга парушаць парадак, але адпраўляць за дзьверы нікога не стала.
Студэнт Уладзіслаў Навіцкі, якому свеціць два гады "хіміі" з накірункам, пачаў са слоў падзякі.
"Я вельмі ўдзячны лёсу за тое, што я сустрэў такіх выдатных людзей (маючы на ўвазе астатніх абвінавачаных). Я хацеў проста падзякаваць сваіх бацькоў, яны сядзяць у гэтай зале. Напэўна, я яшчэ б хацеў, каб пракурор Бараноўскі, які ўчора для мяне прасіў пакаранне – два гады "хіміі" з накірункам – паглядзеў у вочы маім бацькам. Учора, калі мае бацькі пра гэта даведаліся, яны былі ў шоку. Я не ведаю, што яшчэ дадаць. Я проста веру ў людзей. ( ... ) Я таксама хачу папрасіць прабачэння перад бацькамі", – сказаў малады чалавек.
Яго прамова таксама завяршылася пад апладысменты.
Апошнім далі слова палітзняволенаму расейцу Даніле Чамаданаву – адзінаму з гэтай партыі, хто знаходзіцца ў СІЗА. Малады чалавек, якога пракурор папрасіў пазбавіць волі на адзін год, у сваім апошнім слове папрасіў суд дазволіць яму спатканне са сваёй дзяўчынай Марыяй Скакавец і маці: "Я не меў магчымасці ўбачыць іх апошнія тры месяцы і, мяркуючы па ўсім, убачу яшчэ не хутка".
Суд пайшоў у дарадчы пакой для пастановы прысуду. Яго абвесцяць 7 траўня ў 10.30.
