Блог Паўла Сапелкі: Укол праз штаны па згодзе

Юрыст Праваабарончага цэнтра "Вясна" Павел Сапелка ў выпуску свайго блога "Слова аб праве" у "Белгазеце" апісвае, як праводзяцца праверкі і якія рашэнні выносяцца па скаргах зняволеных і іх блізкіх на прыкладзе асуджанага Пятра Кучуры і яго жонкі Людмілы.

У пачатку года жонка асуджанага Пятра Кучуры Людміла ўмудрылася трапіць на прыём да міністра ўнутраных спраў і данесла да міліцэйскага начальніка цэлы пералік прэтэнзій да пенітэнцыярнай сістэмы наогул і да Магілёўскай ПК-15 у прыватнасці. Яна распавяла пра канфлікт мужа з начальнікам калоніі, які, як сцвярджае зняволены, скончыўся "гаспадарскай" зубатычынай; пра прыдзіркі да мужа, "зніклых" скаргах і многае іншае. Чыноўнік аператыўна падзяліў боль за лёс асуджанага і стан пенітэнцыярнай сістэмы ў Магілёве і ваколіцах, наабяцаў праверак, паліграфаў і строгіх высноў, пакараць вінаватых - адным словам, натхніў і прымусіў спадзявацца.

Тым часам у горадзе паралельна міліцэйскай праверцы вялася праверка сіламі Следчага камітэта тых самых зубатычын. Туга ішла, як разумееце - ідзі дакажы, што табе начальнік урэзаў, тым больш што, па-першае, заяву ў СК аб здзяйсненні злачынства за подпісам Пятра Кучуры дайшла не хутка, эксперт агледзеў зняволенага яшчэ пазней, а сумненняў у "кемлівасці " сведак канфлікту начальніка і зняволенага таксама, як разумееце, мала ў каго засталося. Ну і добра, правяралі заяву - і на тым дзякуй. Ва ўсякім выпадку, матэрыял праверкі зняволены і адвакат могуць вывучыць, ацаніць вынікі і напісаць, калі што, скаргу на пастанову.

Канфлікт Кучуры і адміністрацыі развіваўся, а ў кульмінацыі зняволены "ускрыўся". Мясцовы Гіпакрат пралячыў яго ўколам праз вопратку. У адзін з прыездаў следчых у калонію Кучура звярнуў іх увагу на тое, што пасля "лячэння" некалькі дзён ён дрэнна сябе адчуваў, але следчыя зрабілі выгляд, што не пачулі.

Пазней яго жонка звярнулася ў Следчы камітэт з адпаведнай заявай - абставіны ўвядзення невядомага прэпарата без згоды зняволенага, ды яшчэ з пажаданнем начальніка, маўляў, давай, пабольш дозу, давалі падставы ўгледзець у дзеяннях службовай асобы склад злачынства. Але вось цуд: замест правядзення хоць якой-небудзь праверкі СК адпраўляе гэту заяву ў ДВП, яго магілёўскае ўпраўленне. Сваё рашэнне прапануе абскардзіць у суд. Дарэчы, так ужо было ў 2013 годзе: Следчы камітэт ва ўпор не бачыў падстаў для пачатку праверкі заявы Людмілы Кучура аб тым, што яе мужа ў "выхаваўчых мэтах" атруцілі выпарэннямі хлоркі, і прапаноўваў звярнуцца ў суд. А суд тады наогул адмовіўся разглядаць скаргу. У выніку экспертызу цялесных пашкоджанняў асуджанага правялі праз 14 месяцаў і прадказальна не знайшлі слядоў атручвання.

Цяпер было па-іншаму: суд разгледзеў скаргу па сутнасці, але са спасылкай на нейкі службовы дакумент Следчага камітэта адмовіў у яе задавальненні. Хоць тая інструкцыя прадпісвала рэгістраваць і правяраць пісьмовую заяву грамадзяніна, у якой утрымліваюцца дадзеныя, што паказваюць на прыкметы злачынства, прадугледжанага асаблівай часткай КК. Але, на думку суддзі, паведамленне аб тым, што нейкаму ляжачаму на падлозе «зэку» праз нестэрыльныя паўсядзённыя штаны зрабілі ін'екцыю невядомага прэпарата - гэта не падстава для турботы. Можна нават напышліва сказаць у вырашэнні, што не заяўніку паказваць следчым, якія дзеянні трэба распачаць. Так уважліва суддзя падышла да ацэнкі аргументу заяўніка на карысць праверкі: следчаму пры жаданні можна было лёгка разабрацца з тым, лячылі Кучуру або "лячылі" - выняць рэгістрацыйныя дакументы на медпрэпараты, медкарту асуджанага, узяць тлумачэнні ва ўсіх датычных і ацаніць іх з дапамогай спецыяліста. Так не зрабілі, адправілі, паўтаруся, скаргу ў ДВП, а там правялі праверку і аператыўна ўстанавілі: зняволенаму ўкалолі, аказваецца, прышчэпку ад слупняка. А калі жонка "пацыента" разграміла гэтую версію са спасылкамі на ўстаноўлены парадак гэтай маніпуляцыі, то дадалі, што ўкалолі зняволенага з яго папярэдняй згоды. Вось як элегантна. Спадзяюся, гэтак жа элегантна абышліся і з дакументацыяй.

Пакуль што заяўніца, якая прайграла, прапанавала гарадскому суду вырашыць, ці ляжаў на ёй абавязак прадастаўляць "аб'ектыўныя звесткі аб здзяйсненні злачынстваў", як гэта бачыцца суддзі, ці дастаткова было ўказаць на прыкметы крымінальнага злачынства, як гэта прадугледжана КПК.

А што ж МУС? А нічога, уласна. З'ездзілі, праверылі, парушэнняў не ўстанавілі. Што напроверяли - невядома, так як матэрыялы праверкі ўпрыгожылі грыфам "Для службовага карыстання" і ў азнаямленні заяўніку - Людміле Кучура - адмовілі. Прапанавалі, як водзіцца, звярнуцца са скаргай у суд у выпадку нязгоды.

А Кучура ўзяла і звярнулася. Пакуль - дарэмна: адну скаргу (на адмову ў азнаямленні са скаргай) у судзе паслухалі да абеду і спынілі па ёй вытворчасць, так як суддзі здалося, што Кучура не адмову ў азнаямленні абскардзіла, а толькі аднясенне матэрыялаў праверкі да дакументаў, якія маюць грыф ДСК.

Другую скаргу паслухалі пасля абеду, і па ёй суд таксама спыніў вытворчасць: правядзенне праверкі ў мэтах устанаўлення наяўнасці ў дзеяннях супрацоўнікаў ДВП прыкметащ крымінальна каральных дзеянняў, прадугледжаных КК, адносіцца да выключнай кампетэнцыі органаў папярэдняга пераследу.

Дык вось, можна працягнуць усю гэтую валтузню і тлумачыць суддзям і судам няўхільную ісціну: усе факты жорсткага абыходжання павінны неадкладна аб'ектыўна расследавацца, і звяртацца з заявамі аб гэтых фактах можна кожнаму ў адпаведнасці з "Дэкларацыяй аб праваабаронцах" - Дэкларацыяй аб праве і абавязку асобных асобаў, групаў і органаў грамадства заахвочваць і абараняць агульнапрызнаныя правы чалавека і асноўныя свабоды.

А прасцей - пазнаёміць суддзю з суда Партызанскага раёна, якая вынесла рашэнне па скарзе на Следчы камітэт, з суддзёй з суда Цэнтральнага раёна, якая вынесла рашэнне па скарзе на дзеянні МУС, - няхай разбяруцца адна з адной, як усё ж такі паступаць па такіх скаргах правільна ці хаця б аднастайна.