Прававое абгрунтаванне пазіцыі "Вясны" па крымінальнай справе Мікіты Емяльянава і Івана Комара
Праваабарончы цэнтр "Вясна" прааналізаваў прысуд суда Савецкага раёна Мінска ад 12 лютага 2020 года, якім былі асуджаныя 19-гадовыя анархісты Мікіта Емяльянаў і Іван Комар на сем гадоў пазбаўлення волі кожны ў калоніі ўзмоцненага рэжыму. Якія высновы зрабілі праваабаронцы "Вясны" з прысуду новых палітвязняў?
- 19-гадовыя палітвязні Мікіта Емяльянаў і Іван Комар. Калаж: svаboda.org
Гістарычны кантэкст пераследу актывістаў анархісцкага руху ў Беларусі
З пачаткам радыкалізацыі анархісцкага пратэсту ў Беларусі ўлады пільна сочаць за дзеяннямі анархістычных супольнасцяў і асобных асоб. Не абмяжоўваючыся кантролем, праваахоўнікі рэгулярна ажыццяўляюць дэманстратыўныя сілавыя акцыі ў дачыненні да анархістаў. Многія анархісты сталі ахвярамі парушэнняў правоў чалавека і асноўных свабод: права на справядлівы суд, свабоду і асабістую недатыкальнасць, права не падвяргацца катаванням і жорсткаму, бесчалавечнаму, зневажальнаму абыходжанню, свабоды мірных сходаў, меркаванняў і асацыяцый, права на абарону ад умяшальніцтва ў асабістае жыццё.
Так, у снежні 2010 года Ігар Аліневіч быў выкрадзены супрацоўнікамі спэцслужбаў з тэрыторыі РФ і вывезены ў Беларусь, дзе ў парушэнне права на справядлівы суд у 2011 г. быў асуджаны на 8 гадоў пазбаўлення волі. Асуджаныя па той жа справе Мікалай Дзядок, Аляксандр Францкевіч і шэраг сведкаў заявілі пра ўжыванне да іх жорсткага абыходжання і пра скланенні іх супрацоўнікамі МУС да самаагавору. Названыя трое анархістаў былі прызнаныя Праваабарончым цэнтрам "Вясна" і РПГА "Беларускі Хельсінкскі Камітэт" палітвязнямі.
У далейшым Ігар Аліневіч і Мікалай Дзядок былі падвергнуты жорсткаму абыходжанню ў месцах пазбаўлення волі і заключаны ў турму — самы строгі выгляд папраўчых устаноў, а Мікалай Дзядок пасля адбыцця свайго 4,5-гадовага пакарання за ўдзел у мірнай дэманстрацыі пратэсту каля Міністэрства абароны супраць сумесных руска-беларускі ваенных вучэнняў акрамя таго быў адвольна паўторна асуджаны па арт. 411 КК за дробныя парушэнні турэмных правілаў тэрмінам на 1 год.
У студзені 2016 году анархісты Максім Пякарскі, Вадзім Жэромскі і Вячаслаў Касінераў былі асуджаныя за нанясенне беларускамоўных графіці «Беларусь мае быць беларускай» і «Рэвалюцыя сьвядомасьці, яна ўжо ідзе...», а таксама апаганьванне фарбай сацыяльнага більборда з выявай супрацоўнікаў міліцыі да штрафаў. У жніўні 2015 г. з выкарыстаннем непрапарцыйнай сілы яны былі затрыманыя і правялі каля месяца ў зняволенні да суда. Асуджаныя актывісты заяўлялі пра ўжыванне да іх катаванняў і скланенні да самаагавору. ПЦ "Вясна" заклікаў да вызвалення затрыманых анархістаў, заяўляючы аб парушэнні свабоды выказвання меркаванняў.
У кастрычніку 2016-га па сфабрыкаваным абвінавачванні да двух гадоў пазбаўлення волі быў асуджаны анархіст Дзмітрый Паліенка, якога праваабарончая супольнасць Беларусі прызнала палітвязням, а Amnesty International у жніўні 2017 года прызнала вязнем сумлення. Пасля адбыцця пакарання, ён ізноў быў адвольна абвінавачаны ў здзяйсненні шэрагу злачынстваў і пасля адмовы пракурора ад большай часткі абвінавачвання асуджаны за злоснае хуліганства да абмежавання волі.
У красавіку 2017 года Вячаслаў Касінераў быў асуджаны да штрафу за акцыю-пэрформанс каля будынка МУС у г. Мінску, калі ён накінуў пятлю на статую паліцэйскага-гарадавога часоў расейскай імперыі, якая была ўсталяваная каля будынка МУС падчас святкавання 100-й гадавіны стварэння беларускай міліцыі ў знак пратэсту супраць міліцэйскага самавольства. Праваабаронцы ПЦ "Вясна" заяўлялі пра палітычны характар пераследу анархіста, праваабарончая супольнасць патрабавала яго вызвалення, калі ён быў змешчаны пад варту да суда.
Крымінальныя справы ў дачыненні да актывістаў анархісцкага руху, адвольныя затрыманні, жорсткае абыходжанне з затрыманымі, разгоны розных мерапрыемстваў мірнага характару ў сукупнасці даюць нам падставы ўпэўнена сцвярджаць аб існаванні практыкі пераследу анархістаў за іх погляды і перакананні.
Крымінальная справа па абвінавачванні Емяльянава і Комара
У верасні 2019 года ў Мінскім гарадскім судзе павінен быў распачацца разгляд крымінальнай справы ў дачыненні да Дзмітрыя Паліенкі. Як паведамлялася, невядомыя закідалі фасад будынка суда лампачкамі з фарбай. У кастрычніку, у дні разгляду справы Паліенкі ў судзе, невядомыя двойчы атакавалі будынак СІЗА ў г. Мінску бутэлькамі з запальнай сумессю: у першы раз бутэльку шпурнулі ў металічную дзверы СІЗА (узгарання не адбылося), другі раз — бутэлька трапіла на ўчастак тратуара каля ўваходу у СІЗА і запаліла паверхню (нязначна закопчана сцяна СІЗА).
Па падазрэнні ў здзяйсненні злачынстваў 20 кастрычніка 2019 году былі затрыманыя Мікіта Емяльянаў і Іван Комар — актывісты анархісцкага руху. 22 кастрычніка яны былі заключаныя пад варту і ўтрымліваліся да суду ў следчым ізалятары. Між тым, зыходзячы са зместу абвінавачванні, Емяльянаў і Комар не маглі ўплываць на расследаванне: не было сведак, якіх яны маглі прымушаць да змены паказанняў, абвінавачаныя не маглі знішчыць сляды злачынства. Мэта забеспячэння яўкі ў суд магла быць дасягнута прымяненнем іншых мер стрымання.
Крымінальна-працэсуальны кодэкс Рэспублікі Беларусь прадугледжвае ў якасці самастойнай падставы для заключэння пад варту ступень цяжару злачынства, у якім абвінавачваецца асоба; аднак, як гэта вынікае з Мінімальных стандартных правілаў Арганізацыі Аб'яднаных Нацый у дачыненні мер, не звязаных з турэмным зняволеннем [Такійскія правілы], папярэдняе заключэнне пад варту выкарыстоўваецца ў судаводстве па крымінальных справах як крайняя мера пры ўмове належнага ўліку інтарэсаў расследавання меркаванага правапарушэння і абароны грамадства і ахвяры. Альтэрнатывы з папярэднім заключэннем пад варту прымяняюцца як мага раней. Акрамя таго, згаданая мера стрымання, быўшы санкцыянаванай пракурорам, а не судом, парушае п.3 арт.9 Міжнароднага пакта аб грамадзянскіх і палітычных правах. Такім чынам, заключэнне Емяльянава і Комара пад варту, хоць і не выходзіла за рамкі звычайнай рэпрэсіўнай практыкі Следчага камітэта і пракуратуры, але з'явілася парушэннем права на свабоду і асабістую недатыкальнасць.
Утрыманне абвінавачаных у ізалятары часовага ўтрымання і ў следчым ізалятары суправаджалася парушэннем іх грамадзянскіх і працэсуальных правоў. Так, падчас расследавання з удзелам Мікіты Емяльянава супрацоўнік МУС у адсутнасць следчага, у вытворчасці якога знаходзілася крымінальная справа, правёў допыт — без пратаколу, без адваката, без тлумачэння правоў. Емяльянаў меркаваў, што гэта проста прыватная гутарка, але гэтая гутарка была запісаная на аўдыяносьбітах і аформлена як аператыўнае мерапрыемства. Пасля гэтая гутарка фігуравала ў справе як доказ віны абвінавачаных — у выглядзе пратаколу аператыўна-вышуковых мерапрыемстваў «аператыўны апытанне» ад 2019/10/28 года з удзелам супрацоўніка Маскоўскага РУУС г.Мінска і СD-R дыска з адпаведнай аўдыёзапісам.
Разам з тым, у задачы аператыўна-вышуковай дзейнасці ў адпаведнай з законам не ўваходзіць расследаванне злачынстваў і збор доказаў віны абвінавачаных; расследаванне ажыццяўляецца па правілах крымінальна-працэсуальнага заканадаўства, з захаваннем гарантый правоў абвінавачанага. У прыватнасці, абвінавачаны мае права ведаць, у чым ён абвінавачваецца, атрымліваць пісьмовае паведамленне пра свае правы, мець абаронцу, даваць паказанні або адмовіцца ад дачы паказанняў, знаёміцца з пратаколамі следчых і іншых працэсуальных дзеянняў, у якіх ён удзельнічаў, і рабіць заўвагі з нагоды правільнасці і паўнаты запісаў у пратаколах; пры ўдзеле ў следчым або іншым працэсуальным дзеянні патрабаваць занясення ў пратакол названага дзеяння запісаў пра абставіны, якія, на яго думку, павінны быць адзначаныя.
Іван Комар заяўляў пра ціск з боку міліцыі, фактычна аб катаваннях: перад кожным допытам яго заводзілі ў кабінет з супрацоўнікамі ГУБАЗіК, дзе яму пагражалі збіццём, доўгім тэрмінам, праблемамі ў родных і блізкіх. Варта заўважыць, што следчы не мог не ведаць аб гэтых візітах. Некаторыя допыты, па словах Комара, праходзілі без адваката. Таксама Комар заяўляў, што перад допытам на выпадак дачы паказанняў, якія не ўзгодненыя ім з супрацоўнікамі ГУБАЗіК, яны яму пагражалі пераводам у камеру да зняволеным з "нізкім статусам". На думку праваабаронцаў, гэта рэальная пагроза, і азначае для вязня два выйсця: альбо ён пачне наносіць сабе пашкоджанні, парушаць правілы і буяніць ў камеры, патрабуючы вывесці яго адтуль, аж да задавальнення такіх патрабаванняў, альбо ён на ўвесь астатні тэрмін пазбаўлення волі сам атрымлівае нізкі статус, што азначае поўнае бяспраўе, абавязак выконваць самыя брудныя працы, мець шмат абавязкаў і табу (павінен займаць пэўнае месца ў камеры, паведамляць аб сваім нізкім статусе; такім зняволеным нельга сядзець са звычайным і заключанымі побач, разам з імі прымаць ежу, чапаць іх, іх рэчы, самому даваць камусьці рэчы), і небяспека падвергнуцца беспакарана гвалту.
Комар паведаміў, што напісаў яўку з павіннай — г.зн. не мог адмовіцца даваць паказанні — з-за таго, што ў Ізалятары часовага ўтрымання ў першыя гадзіны затрымання яго пасадзілі ў камеру з чалавекам за сорак гадоў, які збіваў яго па твары 10 раз, зняў з сябе футболку і пагражаў згвалтаваннем. Гэты чалавек патрабаваў напісання яўкі з павіннай. У гэты ж вечар Комар напісаў 2 дакументы ў прысутнасці супрацоўнікаў ГУБАЗіК.
Мяркуем, што гэта цалкам рэальная сітуацыя — міліцыя нярэдка выкарыстоўвае іншых зняволеных для аказання ціску на абвінавачаных з мэтай дамагчыся патрэбных паказанняў; аб такіх жа сітуацыях заяўлялі раней і іншыя зняволеныя.
Так, прысуджаны да пакарання смерцю Сямён Беражны, выступаючы Вярхоўным Судзе ў 2017 годзе, заявіў аб тым, што адзін са зняволеных, па ўсіх прыкметах — узгадніўшы свае дзеянні з асобамі, які расследвалі справу, дамагаўся ад яго з ужываннем фізічнага гвалту самаагавору і абгавору іншых фігурантаў справы.
Іван Комар не падтрымліваў у судзе шматлікія паказанні. Таксама Комар заяўляў пра неэфектыўную абарону ў перыяд расследавання: на пытанне суддзі аб тым, паведамляў ён адвакату пра ціск, Комар растлумачыў: «Так, яна сказала, лепш не агучваць гэта. Усе адвакаты адказвалі тое ж самае — што будзе толькі горш. Акрамя таго адваката, што ёсць цяпер». Такім чынам, той факт, што ў допытах Комара прымаў удзел адвакат, ня абвяргае сцвярджэнняў абвінавачанага аб прымяненні да яго забароненага абыходжання да допытаў.
Іван Комар усё ж напісаў заяву на дзеянні супрацоўнікаў яшчэ падчас папярэдняга расследавання справы. Следчым Маскоўскага раённага аддзела Следчага камітэта была праведзена так званая праверка. Такія метады рэагавання на паведамленні аб катаваннях праваабаронцы і міжнародныя эксперты крытыкуюць: праверка праводзіцца следчым, але без прымянення ўсіх магчымасцяў гэтага органа расследавання. Яна заключаецца ў апытанні (без папярэджання пра адказнасць за ілжывыя паказанні) датычных асобаў, некаторых іншых дзеянняў. Следчых эксперыментаў, праверкі паказанняў на месцы, вочных ставак не праводзіцца, бо гэта не прадугледжана фарматам праверкі ў адпаведнасці з КПК. Ніхто не адхіляецца на час праверкі ад сваёй пасады. Таму варта заявіць, што належнага расследавання заявы Комара аб катаваннях не праведзена. Такія метады няпоўнага расследавання заяваў пра катаванні ў Беларусі крытыкаваў Камітэт супраць катаванняў ААН у 2018 годзе. Следчым камітэтам парушэнняў правоў Івана Комара не ўстаноўлена.
Вынікі праверкі да матэрыялаў крымінальнай справы не далучаныя, судом не даследаваны; суд таксама не прыпыніў вытворчасць па справе да дакладнага расследавання заяваў аб катаваннях і не рабіў намаганняў арганізаваць праверку заявы Комара пра прымус да дачы паказанняў і аб катаваннях.
Утрыманнем абвінавачаных у клетцы падчас судовага разгляду была парушаная прэзумпцыя невінаватасці. У памяшканні суда ў дні пасяджэнняў па справе без аб'ектыўнай неабходнасці былі прыняты дадатковыя меры кантролю, нагнятаючыя абстаноўку страху: аглядаліся рэчы, вёўся дэманстратыўны відэазапіс наведвальнікаў суда.
Такім чынам, разгляд справы быў праведзены ў парушэнне прынцыпаў справядлівага суда.
Зыходзячы з прысуду, суд устанавіў, што абвінавачаныя:
- дзейнічаючы групай асоб па папярэдняй змове, маючы намер на псаванне маёмасці ў грамадскім месцы шляхам кідання ў будынак лампачак, напоўненых фарбай, здзейснілі псаванне маёмасці, прычыніўшы Мінскаму гарадскому суду;
- дзейнічаючы групай асоб па папярэдняй змове наўмысна незаконна вырабілі самаробную запальную прыладу — прадмет, якое паражае дзеянне якога заснавана на выкарыстанні гаручых рэчываў, якое, незаконна захоўвалі пры сабе, перамяшчалі па тэрыторыі г.Мінска;
- дзейнічаючы групай асоб па папярэдняй змове, маючы намер на наўмыснае пашкоджанне маёмасці агульнанебяспечным спосабам, спрабавалі агульнанебяспечным спосабам пашкодзіць адміністрацыйны корпус установы «Следчы ізалятар №1», аднак не давялі злачынства да канца па незалежных ад іх абставінах, так як гаручае рэчыва не ўспыхнула;
- дзейнічаючы групай асоб па папярэдняй змове зноў наўмысна незаконна вырабілі самаробную запальную прыладу — прадмет, якое паражае дзеянне якога заснавана на выкарыстанні гаручых рэчываў, якое незаконна захоўваючы пры сабе, перамяшчалі на тэрыторыі;
- дзейнічаючы групай асоб па папярэдняй змове, маючы намер на наўмыснае пашкоджанне маёмасці агульнанебяспечным спосабам, шляхам падпалу наўмысна пашкодзілі фасад будынка ўстановы «Следчы ізалятар №1».
Прысудам устаноўлена, і гэтага не адмаўляе абвінавачваны Емяльянаў, што дзеянні, прадугледжаныя дыспазіцыямі арт. 341, ч.1 арт.14, ч.2 арт.218, ч.2 арт.218, ч.2 чт.295-3 былі ім учыненыя. Таксама дакладна ўстаноўлена, што Іванам Комарам былі здзейснены: набыццё лампачак і фарбы, набыццё растваральніка, відэаздымка дзвюх акцый.
Такім чынам, высновы прысуду аб здзяйсненні абвінавачанымі злачынстваў групай асобаў па папярэдняй змове беспадстаўныя ў сілу нормаў крымінальнага закона.
Пяць фактаў пра новых палітвязняў Беларусі
Злачынства прызнаецца здзейсненым групай асобаў, калі хаця б дзве асобы сумесна ўдзельнічалі ў здзяйсненні дадзенага злачынства ў якасці яго выканаўцаў (савыканаўцы); злачынства прызнаецца здзейсненым групай асобаў па папярэдняй змове, калі выканаўцы загадзя дамовіліся аб сумесным здзяйсненні дадзенага злачынства (арт.17 Крымінальнага кодэкса).
Выканаўцам прызнаецца асоба, якая непасрэдна ўчыніла злачынства, альбо непасрэдна ўдзельнічалі ў яго здзяйсненні сумесна з іншымі асобамі, альбо ўчыніла злачынства з дапамогай выкарыстання іншых асоб, якія не падлягаюць у сілу закона крымінальнай адказнасці або якія ўчынілі злачынства па неасцярожнасці (арт.16 Крымінальнага кодэкса).
Судом у прысудзе не абгрунтаваныя высновы аб сумесным здзяйсненні Емяльянавым і Камаровым аб'ектыўнага боку злачынстваў, у якіх яны абвінавачваюцца. Іван Комар адмовіў сваю дасведчанасць аб планах Емяльянава атакаваць запальнай сумессю следчы ізалятар. Але нават выснову суда аб тым, што Комар быў дасведчаны аб планах Емяльянава здзейсніць супрацьпраўныя дзеянні і па яго просьбе набываў фарбу, лампачкі і растваральнік, а таксама ажыццяўляў відэаздымку не сведчыць аб здзяйсненні злачынства групай асоб па папярэдняй змове: паказаныя дзеянні Комара не ахопліваюцца аб'ектыўнай часткай, у якіх абвінавачваецца Емельянаў, а маюць прыкметы дапамагання ў здзяйсненні некаторых з іх.
Памагатым прызнаецца асоба, якая садзейнiчала ўчыненню злачынства парадамі, указаннямі, даваннем інфармацыі ці прылад і сродкаў здзяйснення злачынства, ліквідацыяй перашкод ці аказаннем іншай дапамогі, або асоба, якая загадзя абяцала схаваць злачынца, прылады ці сродкі здзяйснення злачынства, сляды злачынства ці прадметы, здабытыя злачынным шляхам, альбо асоба, якая загадзя абяцала набыць ці збыць такія прадметы (арт.16 Крымінальнага кодэкса).
Такім чынам, з улікам пэўна ўстаноўленых прысудам абставінаў — вырабу запальнай сумесі і яе перамяшчэння, кіданні лампачак з фарбай і бутэлек з запальнай сумессю Емяльянава, Комар можа быць асуджаны толькі за дапамогу ў форме прадастаўлення прыладаў або сродкаў здзяйснення злачынстваў пры ўмове належнага абгрунтавання гэтай кваліфікацыі ў прысудзе.
Пры гэтым варта мець на ўвазе, што дакладныя доказы аказання Комарам дапамагання Емельянаву 19.10.2019 года ў незаконных дзеяннях у дачыненні да прадметаў, паражаючае дзеянне якіх заснавана на выкарыстанні гаручых рэчываў і здзяйсненні нападу на СІЗА ў прысудзе адсутнічаюць.
Абставінамі, змякчальнымі віну, суд прызнаў добраахвотнае пакрыццё шкоды; абцяжваючай па арт. 341, ч.1 арт.14 і ч.2. арт.218, ч.2 арт.218 КК — здзяйсненне злачынстваў групай асобаў па папярэдняй змове. Выснова суда аб неабходнасці прызначэння пакарання, звязанага з пазбаўленнем волі ў прысудзе не абгрунтаваны.
Санкцыя частцы 2 артыкула 218 КК прадугледжвае пакаранне за наўмыснае знішчэнне або пашкоджанне маёмасці, здзейсненыя агульнанебяспечным спосабам ў выглядзе абмежавання волі (з накіраваннем ва ўстанову адкрытага тыпу або без накіравання) на тэрмін да пяці гадоў або пазбаўленнем волі на тэрмін ад трох да дзесяці гадоў. Суд вызначыў абвінавачаным пакаранне ў выглядзе пазбаўлення волі на тэрмін 5 гадоў кожнаму за замах на ўчыненне гэтага злачынства, 6 гадоў кожнаму за здзяйсненне гэтага злачынства; шляхам паглынання менш строгага пакарання больш строгім пры паўторнасці злачынстваў — 6 гадоў пазбаўлення волі кожнаму.
Санкцыя частцы 2 артыкула 295-3 КК прадугледжвае пакаранне за незаконныя выраб, набыццё, перадачу ў валоданне, збыт, захоўванне, перавозку, перасылку або нашэнне прадметаў, якое дзівіць дзеянне якіх заснавана на выкарыстанні гаручых рэчываў, учыненыя паўторна або групай асоб па папярэдняй змове, у выглядзе абмежавання волі (з накіраваннем ва ўстанову адкрытага тыпу або без накіравання) на тэрмін да трох гадоў або пазбаўлення волі на тэрмін да пяці гадоў. Суд вызначыў абвінавачаным пакаранне ў выглядзе пазбаўлення волі на тэрмін 4 гады кожнаму.
Санкцыя артыкула 341 КК за псаванне маёмасці ў грамадскіх месцах пры адсутнасці прыкмет больш цяжкага злачынства прадугледжвае пакаранне ў выглядзе грамадскіх работ, або штрафу, або арышту (на тэрмін да трох месяцаў). Суд вызначыў абвінавачаным пакаранне ў выглядзе арышту на тэрмін 3 месяцы кожнаму.
Шляхам частковага складання канчаткова судом прызначана пакаранне ў выглядзе 7 гадоў пазбаўлення волі ў папраўчай калоніі ва ўмовах ўзмоцненага рэжыму кожнаму.
Такое пакаранне з'яўляецца празмерна строгім і парушае прынцыпы прызначэння крымінальнага пакарання: пры прызначэнні пакарання суд павінен зыходзіць з прынцыпу індывідуалізацыі пакарання, то бок улічваць характар і ступень грамадскай небяспекі ўчыненага злачынства, матывы і мэты зробленага, асоба вінаватага, характар нанесенай шкоды і памер нанесенай шкоды, абставіны, змякчальныя і абцяжарваючыя адказнасць, матывуючы абраную меру пакарання ў прысудзе. Пакаранне ў выглядзе пазбаўлення волі можа быць прызначана толькі пры ўмове, што мэты крымінальнай адказнасці не могуць быць дасягнуты ўжываннем больш мяккага пакарання, прадугледжанага адпаведным артыкулам Асаблівай часткі КК. Суд можа прызнаць змякчальнымі адказнасць і абставіны, не названыя ў адпаведным артыкуле КК.
Злачынствы, прадугледжаныя ч.2 арт.218 і ч.2 арт.295 КК, з'яўляюцца адпаведна цяжкім і менш цяжкім; артыкулам 341 КК — не ўяўляюць вялікай грамадскай небяспекі. Разам з тым, санкцыямі гэтых артыкулаў КК прадугледжаны пакаранні, не звязаныя з пазбаўленнем волі. Гэта азначае, што за ўсе здзейсненыя абвінавачанымі дзеянні яны маглі несці пакаранне ад 6 месяцаў абмежавання волі без накіравання ва ўстанову адкрытага тыпу да 10 гадоў пазбаўлення волі. Выбар судом пакарання ў гэтым інтэрвале павінен быў ажыццяўляцца з улікам абставінаў справы: мелі месца па адным абцяжваючай і змякчаючай віну акалічнасці; абвінавачаныя — маладыя людзі ўпершыню прыцягваюцца да адказнасці за здзяйсненне злачынства; шкода ад злачынства, прадугледжанага арт. 341 УК была нязначнай (143,22 рубля), па ч.2 арт.218 КК — сімвалічнай (1,48 рубля), па ч.1 арт.14, ч.2 арт.218 КК адсутнічала; ніхто з людзей ад дзеянняў абвінавачаных не пацярпеў, матывам здзяйснення злачынстваў у Емяльянава было прыцягненне ўвагі да палітычных зняволеных у Беларусі, выраз нязгоды з дзеючай сістэмай і рэпрэсіямі за свабоду меркаванняў.
У адпаведнасці з арт. 19 Пакта кожны чалавек мае права бесперашкодна прытрымлівацца сваіх меркаванняў. Кожны чалавек мае права на свабоднае выказванне свайго меркавання; гэта права ўключае ў сябе свабоду шукаць, атрымліваць і распаўсюджваць усялякага роду інфармацыю і ідэі, незалежна ад дзяржаўных межаў, вусна, пісьмова ці праз друк, або мастацкіх формаў выражэння, ці іншым шляхам па свайму выбару.
У духу Пакта варта заявіць, што абодва абвінавачаных мае права мець любыя, у тым ліку анархісцкія перакананні. Няма дадзеных пра тое, што ідэалогія анархізму заклікае да гвалту і замаху на правы грамадзян.
Разам з тым, карыстанне правам на распаўсюд меркаванняў накладае асаблівыя абавязацельствы і асаблівую адказнасць. Гэта права, адпаведна, можа быць звязана з некаторымі абмежаваннямі, якія, аднак, павінны быць устаноўленыя законам і з'яўляцца неабходнымі:
а) для павагі і рэпутацыі іншых асоб;
б) для аховы дзяржаўнай бяспекі, грамадскага парадку, здароўя і маральнасці насельніцтва.
Такім чынам, самі па сабе напады на суд і СІЗА пад абарону артыкула 19 Міжнароднага пакта аб грамадзянскіх і палітычных правах не падпадаюць. Аднак дапушчальныя абмежаванні свабоды выказвання меркаванняў, устаноўленыя для аховы грамадскага парадку, павінны быць прапарцыйнымі і не выходзіць за неабходныя межы. Гэта азначае, што супрацьпраўнае выкарыстанне гаручай сумесі і пашкоджанне маёмасці можа і павінна пераследвацца па законе, аднак пакаранне за гэтыя парушэнні не павінна быць празмерным і непрапарцыйным.
Пакаранне, якое прызначанае абвінавачаным, з'яўляецца празмерным — маладыя людзі, упершыню парушыўшыя закон, якія маглі быць пакараныя і выпраўленыя без пазбаўлення волі, пакараныя найбольш строгім з прадугледжаных санкцыяй артыкула відам пакарання; тэрмін якога бліжэй да максімальнага. Па ч.2 арт.295-3 КК пакаранне прызначанае ў парушэнне ч.1 арт.69 КК вышэй за палову прадугледжанага санкцыяй максімальнага памеру пакарання пры наяўнасці змякчальнай віну акалічнасці, прадугледжанай п.4 ч.1 арт.63 КК.
Абвінавачанаму Комару пакаранне прызначанае без уліку яго ролі ў здзяйсненні супрацьпраўных дзеянняў — тое ж, што і абвінавачанаму Емельянаву, які сам выканаў усе дзеянні, якія ўваходзяць у аб'ектыўную частку злачынстваў. Гэта з'яўляецца дадатковым пацвярджэннем таго, што від пакарання і яго памер для абодвух абвінавачаных прадыктаваны выключна іх прыналежнасцю да анархічнага супольнасці, што, на нашу думку, з'яўляецца сведчаннем наяўнасці палітычнага матыву ўлады ў іх крымінальны пераслед.
