Справа А. Бурдыкі і А. Грышкаўцова

Прысуджаныя да расстрэлу Гарадзенскім абласным судом 14 траўня 2010 г.

17 верасня 2010 г. Судовая калегія па крымінальных справах Вярхоўнага суда Рэспублікі Беларусь разгледзела касацыйныя скаргі Андрэя Бурдыкі і пакінула прысуд Гродзенскага абласнога суда без змены, а касацыйныя скаргі абвінавачаных без задавальнення.

6 снежня 2010 г. Камітэт па правах чалавека ААН зарэгістраваў скаргу Алега Грышкаўцова, 17 снежня 2010 г. — Андрэя Бурдыкі. У адпаведнасці з працэдурнымі правіламі, Камітэт па правах чалавека звярнуўся з просьбай да дзяржавы не прыводзіць у выкананне смяротны прысуд у дачыненні да Бурдыкі, пакуль скарга не будзе разгледжаная па сутнасці.

Аднак, у парушэнне ўзятых абавязальніцтваў, прысуд быў прыведзены ў выкананне ў ліпені 2011 года.

У траўні 2015 г. Камітэт па правах чалавека ААН прыйшоў да высновы, што было парушанае права на жыццё Грышкаўцова, паколькі ён быў прысуджаны да смяротнага пакарання ў ходзе судовага працэсу, дзе былі парушаныя мінімальныя гарантыі справядлівага суда.

Скарга А. Бурдыкі знаходзіцца на разглядзе.

Абставіны справы

14 кастрычніка 2009 года каля 2:30 пажарнымі, якія выехалі на выклік аб узгаранні ў кватэры № 284 ў доме 8/2 па вуліцы Кабяка ў горадзе Гродна, былі знойдзены трупы гаспадара кватэры Марчыка І.Я., жонкі яго сына Марчык А.У. і іх знаёмай Івановай Н.М. з множнымі колата-рэзанымі раненнямі грудной клеткі. Непаўнагадовы сын Марчык А.У. у кватэры адсутнічаў і быў знойдзены цэлым раніцай у кватэры А. Грышкаўцова. А. Грышкаўцоў і А. Бурдыка былі затрыманыя па падазрэнні ў забойствах.

Андрэй Бурдыка быў прызнаны судом вінаватым у здзяйсненні злачынстваў, прадугледжаных ч. 1 арт. 14 i ч. 2 арт. 205 (“замах на крадзеж”), ч. 3 арт. 207 і ч. 2 арт. 207 (“разбой”), пп. 1, 6, 12, 15 ч. 2 арт. 139 (“забойства пры абцяжарваючых абставінах”), ч. 2 арт. 218, пп. 1 і 6 ч. 2 арт. 182 (“выкраданне чалавека”) Крымінальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь, за што яму канчаткова было прызначана пакаранне смерцю (расстрэл) з канфіскацыяй маёмасці.

Алег Грышкаўцоў быў прызнаны вінаватым у здзяйсненні злачынстваў, прадугледжаных ч. 2 арт. 205 (“крадзеж”), ч. 1 арт. 14 i ч. 2 арт. 205 (“замах на крадзеж”), ч. 3 арт. 207 (“разбой”), пп. 1, 6, 12, 15 ч. 2 арт. 139 (“забойства пры абцяжарваючых абставінах”), ч. 2 арт. 218, пп. 1 і 6 ч. 2 арт. 182 (“выкраданне чалавека”) Крымінальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь, за што яму канчаткова было прызначана пакаранне смерцю (расстрэл) з канфіскацыяй маёмасці.

Асуджаныя настойвалі, што злачынствы адбыліся на эмацыйнай глебе ў стане алкагольнага ап'янення і не былі наўмыснымі (для вынясення смяротнага прысуду наяўнасць намеру з'яўляецца прынцыповым).

Прынцыповыя парушэнні следства і акалічнасці справы, не разгледжаныя судом і або якія паўплывалі на вынясенне прысуду

• А. Бурдыка і А. Грышкаўцоў не былі азнаёмленыя са сваімі правамі, сваякі не былі апавешчаныя аб затрыманні.
• А. Бурдыку і А. Грышкаўцову не быў забяспечаны своечасовы доступ да адваката з моманту фактычнага затрымання, як гэтага патрабуе артыкул 45 КПК, а таксама магчымасць эфектыўнай абароны на іншых стадыях расследавання. Напрыклад, усе следчыя дзеянні па азнаямленні з пастановамі аб прызначэнні экспертызаў і многія дзеянні па азнаямленні з высновамі экспертызаў А. Бурдыкі праводзіліся ў адсутнасць абаронцы. Нягледзячы на ​​абавязковы ўдзел абаронцы пры ажыццяўленні з Грышкаўцовым следчых дзеянняў, з усімі пастановамі аб прызначэнні экспертызаў і з усімі высновамі экспертаў ён быў азнаёмлены ў адсутнасць абаронцы. Абаронца Грышкаўцова быў азнаёмлены з названымі пастановамі і высновамі толькі па заканчэнні следства – у ходзе азнаямлення з матэрыяламі крымінальнай справы. Азнаямленне Алега Грышкаўцова без удзелу абаронцы з высновамі экспертызаў насіла з боку органа, які вядзе крымінальны працэс, фармальны характар ​​– з саміх пратаколаў азнаямлення ўгледжваецца, што на прачытанне аб'ёмных, складаных і прынцыповых па значэнні экспертызаў на 80 аркушах Грышкаўцову было адведзена 20 хвілінаў і г.д.
• Узяццё першасных паказанняў падчас знаходжання ў стане алкагольнага ап'янення абодвух падазраваных, што пацвярджаецца экспертызамі.
• Да А. Бурдыкі і А. Грышкаўцова ўжывалася фізічнае ўздзеянне, а таксама псіхалагічны ціск з мэтай дамагчыся прызнальных паказанняў, якія ляглі ў аснову вынесенага ў дачыненні да Грышкаўцова смяротнага прысуду. Пацвярджэннем дадзеных заяваў з'яўляюцца судова-медыцынскія экспертызы, а таксама чатырохразовы выклік “хуткай дапамогі” ў першую ноч знаходжання падазраваных у ІЧУ. У адпаведнасці з часткай 4 артыкула 105 КПК Рэспублікі Беларусь, паказанні, атрыманыя з такімі парушэннямі, павінны быць прызнаныя недапушчальнымі. Аднак паказанні Бурдыкі А.М., атрыманыя ў дзень затрымання ў выніку названых парушэнняў, суд першай інстанцыі паклаў у аснову сваіх высноваў аб тым, што “абвінавачаныя яшчэ да прыходу ў кватэру мелі намер аб крадзяжы маёмасці”. Дадзеная выснова пацягнула кваліфікацыю дзеянняў Бурдыкі А.М. як забойства, спалучанае з разбоем, па пункце 12 часткі 2 артыкула 139 КК Рэспублікі Беларусь. Гэта паўплывала на ацэнку цяжару здзейсненага злачынства і вынясенне смяротнага прысуду ў дачыненні да Бурдыкі А.М.
• Асаблівую ўвагу неабходна звярнуць на парушэнне права на абарону пры прызначэнні комплекснай псіхолага-псіхіятрычнай экспертызы ў дачыненні Бурдыкі А.Н. Адсутнасць магчымасці эфектыўна ажыццяўляць сваю абарону на гэтай стадыі прывяло да таго, што экспертам была прадастаўленая няпоўная інфармацыя. Так, следствам не была дапытаная маці Бурдыкі А.М. па абставінах яго развіцця ў дзяцінстве і падлеткавым узросце і аб захворваннях, якія ў яго былі, з гарадской паліклінікі не былі запатрабаваныя звесткі аб знаходжанні Бурдыкі А.М. на дыспансерным уліку. Таму ў даследчай частцы заключэння экспертызы хранічнай захворванне Бурдыкі А.М. – генералізаваныя цікі – паказана толькі з яго словаў і няпоўна. Адносна гэтага захворвання, належнае даследаванне экспертамі не праводзілася, не вывучалася пытанне пра сувязь дадзенага захворвання з яго станам падчас здзейсненага ім 14 кастрычніка 2009 года. Эксперты таксама не разглядалі той факт, што падчас здарэння Бурдыка А.М. сам наносіў сабе цялесныя пашкоджанні (парэзы нажом), выдаваў гукі (са слоў Грышкаўцова), паводзіў сябе неадэкватна. Згодна з інфармацыяй філіяла УЗ «ГЦГП гарадская паліклініка №3”, у 1989 годзе Бурдыка А.М. быў “узяты на ўлік лекарам-неўролагам з дыягназам “генералізаваныя цікі”. Хвароба Жыля дэ ля Турэта”. Па агульнадаступных звестках, гэта псіханеўралагічнае захворванне. Яно мае хранічнае развіццё. Адзначаецца яго спалучэнне з трывожнасцю, агрэсіўнасцю, дакучлівасцю.
• Напярэдадні трагедыі пажылы гаспадар кватэры спрабаваў суцішыць кампанію, у якой разгараўся скандал. Ён шэсць разоў тэлефанаваў у міліцыю і прасіў прыехаць. Але ніхто не прыехаў. Пасля ў судовым разборы высветліцца, што гэтыя шэсць званкоў нават не былі зафіксаваныя дзяжурнымі ў журнале.

Глядзіце таксама:

http://spring96.org/ru/news/77086

http://spring96.org/ru/news/44851

http://spring96.org/ru/news/45897

http://naviny.by/rubrics/society/2015/05/04/ic_news_116_457557/print/