Палата прадстаўнікоў: Падставы для дэкрыміналізацыі артыкула 411 Крымінальнага кодэксу адсутнічаюць

Старшыня Пастаяннай камісіі па заканадаўстве Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Людміла Міхалькова адказала ПЦ “Вясна” на зварот аб скасаванні з Крымінальнага кодэксу Беларусі артыкула 411.

Нагадаем, Праваабарончы цэнтр “Вясна” 3 красавіка ад імя кіраўніка арганізацыі Алеся Бяляцкага накіраваў у Палату Прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь зварот, у якім паставіў перад заканадаўцам пытанне аб скасаванні артыкула 411 Крымінальнага кодэкса “Злоснае непадпарадкаванне патрабаванням адміністрацыі папраўчай установы, якая выконвае пакаранне ў выглядзе пазбаўлення волі”.

Праваабаронцы лічаць, што артыкул 411 КК супярэчыць пункту 7 артыкула 14 Міжнароднага пакта аб грамадзянскіх і палітычных правах, які абвяшчае, што «ніхто не павінен быць другі раз судзімым або пакараным за злачынства, за якое ён ужо быў канчаткова асуджаны ці апраўданы ў адпаведнасці з законам і крымінальна-працэсуальным правам кожнай краіны».

Звярталі эксперты ўвагу і на тую акалічнасць, што артыкул 411 КК нярэдка выкарыстоўваецца для пераследу і ўзмацнення ціску на палітычных зняволеных. Дастаткова прыгадаць справу палітвязня Мікалая Дзядка. 

У звароце таксама акцэнтавалася ўвага на тую акалічнасць, што дысцыплінарныя спагнанні за парушэнні, пералічаныя ў артыкуле 411, накладаюцца ў пазасудовым парадку службовымі асобамі турмаў і папраўчых калоній - афіцэрамі Міністэрства ўнутраных спраў. Гэта спараджае практыку адвольнага і выбарчага прымянення артыкула 411 – напрыклад, супраць няўгоднага адміністрацыі папраўчай установы зняволенага ці пры палітычным матыве ўладаў.  

Старшыня Пастаяннай камісіі па заканадаўстве Палаты прадстаўнікоў Людміла Міхалькова ня бачыць тут вялікай праблемы, і ў якасці прыкладу прыводзіць заканадаўства Рэспублік Узбекістан, Казахстан і Украіны, дзе існуюць аналагічныя артыкулы.

“Парадак прызнання асобы, якая злосна парушае вызначаны парадак адбыцця пакарання ў выглядзе пазбаўлення волі, строга рэгламентаваны ў законе (артыкул 117 Крымінальна-папраўчага кодэксу). Вырашаючы пытанне аб прыцягненні асобы да крымінальнай адказнасці па арт. 411 КК, орган папярэдняга следства, пракурор і суд абавязаны праверыць законнасць папярэдняга прымянення да асуджанага прызначаных раней мер дысцыплінарнага спагнання. З прычыны выкладзенага, з Вашымі доказамі аб тым, што арт. 411 КК дае адміністрацыі папраўчых устаноў магчымасць злоўжываць сваім службовым становішчам у частцы вольнага прыцягнення да адказнасці за нязначныя правіннасці, нельга пагадзіцца. Як і па ўсіх іншых відах злачынстваў ацэнка доказаў вінаватасці асобы і прыгавор па справе вызначаецца толькі судом”.

У сваім звароце праваабаронцы ўказвалі, што неабходнасць скасавання артыкула 411 з Крымінальнага кодэкса, вынікае з дысцыплінарнай прэюдыцыі. Яе сутнасць ў тым, што дзеянне становіцца злачынствам, калі яно здзейсненае на працягу года пасля накладання спагнання за такое ж парушэнне. Пры гэтым эксперты падкрэсліваюць, што злачынства – гэта не сума розных правінаў. Аднак пакаранне па артыкуле 411 прызначаецца за тыя ж правіны, за якія асуджаныя ўжо панеслі пакаранне ў дысцыплінарным парадку.

Праваабаронцы падкрэсліваюць, што ў такім выпадку пазбаўленне волі (а гэта адзіны прадугледжаны артыкулам 411 від пакарання) супярэчыць прынцыпам крымінальнага закона і крымінальнай адказнасці - справядлівасці і гуманізму.

Людміла Міхалькова перакананая, што наяўнасць у санкцыі артыкула 411 КК толькі аднаго віду пакарання – пазбаўлення волі – не супярэчыць прынцыпам справядлівасці і гуманізму (на што ўказвалі ў сваім звароце праваабаронцы), і абумоўлена здзяйсненнем злачынства ў месцах пазбаўлення волі.

“Таму, – лічыць Міхалькова – указанне ў звароце на тое, што артыкул 411 КК з’яўляецца адзінай нормай крымінальнага закона з дысцыплінарнай прэюдыцыцяй, не можа лічыцца доказам таго, што падобная норма наогул не патрэбная ў Крымінальным кодэксе.”

Старшыня Пастаяннай камісіі па заканадаўстве Палаты прадстаўнікоў робіць высновы, што выключэнне артыкула 411 з Крымінальнага кодэксу “прывядзе да … дзеянняў, якія заключаюцца ў злосным непадпарадкаванні патрабаванням адміністрацыі папраўчай установы, што можа дапамагаць стварэнню ўмоў для здзяйснення асуджанымі асобамі другіх злачынстваў, у прыватнасці, групавых,  выклікаць іншыя негатыўныя тэндэнцыі, якія пагоршаць стан аператыўнай абстаноўкі і агульнай крымінагеннай сітуацыі ва ўстановах крымінальна-выканаўчай сістэмы... З улікам выкладзенага, падставы для дэкрыміналізацыі артыкула 411 Крымінальнага кодэксу адсутнічаюць.”

Адказ на зварот праваабаронцаў прадстаўніка заканадаўчага органа краіны ў пытанні скасавання артыкула 411 з Крымінальнага кодэксу Беларусі каментуе юрыст Павел Сапелка:

“За парушэнне правілаў адбыцця пакаранняў прадугледжаны шырокі пералік рознага роду дысцыплінарных спагнанняў: пачынаючы ад сімвалічных, аж да змяшчэння ў "турму" ў калоніі - памяшканне камернага тыпу (ПКТ). Зняволены можа быць пераведзены на больш строгі рэжым утрымання. Я не кажу ўжо пра тое, што такія злосныя парушальнікі не могуць разлічваць ні на ўмоўна-датэрміновае вызваленне або зніжэнне тэрміну пакарання па амністыі. Вось гэтыя меры нармальныя і прымяняюцца ў цывілізаваных прававых сістэмах.

Нармальна таксама ўжываць крымінальны закон, калі зняволены тэрарызуе іншых зняволеных ці адміністрацыю турмы; арганізуе групавыя акты непадпарадкавання.

У іншым выпадку пазбаўляць волі за нежаданне або няўменне выпраўляцца ва ўмовах пазбаўлення волі – бессэнсоўна”.

Глядзіце таксама меркаванне Паўла Сапелкі ў праграмме Белсату "Маю права".