«Хай будзе тройчы пракляты тэлеграм!»: у Гомелі судзяць мужчыну за распальванне сацыяльнай варожасці

31 жніўня ў Гомельскім абласным судзе пачаўся разгляд крымінальнай справы ў адносінах да 46-гадовага індывідуальнага прадпрымальніка Іллі Гапона, якога вінавацяць у размяшчэнні ў адным з тэлеграм-чатаў паведамлення з апісаннем метадаў барацьбы з прадстаўнікамі сілавых структур у сувязі з леташнімі акцыямі пратэсту. Пра гэта пішуць «Моцныя навіны».

Мужчыну затрымалі сёлета ў траўні і выставілі яму абвінавачванне ў здзяйсненні наўмысных дзеянняў, накіраваных на ўзбуджэнне іншай сацыяльнай варожасці ці варажнечы па прыкмеце іншай сацыяльнай прыналежнасці (ч. 1 арт. 130 Крымінальнага кодэкса). Санкцыя гэтага артыкула прадугледжвае да 5 гадоў зняволення.

На пачатку судовага пасяджэння мужчына заявіў:

«Я буду даваць паказанні, якія могуць паставіць пад пагрозу маю асабістую бяспеку і бяспеку маёй сям'і. Таму я хачу прасіць суд правесці пасяджэнні па маёй справе ў закрытым рэжыме».

Пракурор з гэтым не згадзіўся:

«Калі нам не даецца ніякіх тлумачэнняў адносна таго, што менавіта ў паказаннях можа ўяўляць пагрозу для абвінавачванага і яго блізкіх, то я не бачу прычынаў задавальняць хадайніцтва».

Суддзя Руслан Царук пагадзіўся з пазіцыяй пракурора. Пасяджэнне працягнулася ў адкрытым рэжыме.

У верасні Ілля Гапон пакінуў у чаце, удзельнікам якога ён з'яўляўся, паведамленне, што лічыць найболей прымальным сілавы сцэнар супрацьстаяння праваахоўнікам. У прыватнасці, Гапонаў прапанаваў «схавана і нечакана» нападаць групамі на супрацоўнікаў міліцыі, «наводмаш, моцна» біць іх «палкамі, гідраўлічнымі шлангамі». Такія дзеянні больш эфектыўныя, чым выходзіць на вуліцы і махаць сцягамі, адзначаў Ілля Гапонаў у паведамленні ў чаце.

«Я і мая сям'я заўсёды былі далёкія ад палітыкі. Я вучыў майго дзіцяці: «Паводзь сябе з людзьмі так, як хочаш, каб яны паводзілі сябе з табой». Я супраць гвалту!» — сказаў Ілля Гапон у судзе.

З'яўленне запісу, які зрабіўся прычынай завядзення супраць яго крымінальнай справы, мужчына тлумачыў праглядам тых відэа, якія ў мностве ў тыя дні з'яўляліся на розных інтэрнэт-рэсурсах:

«Я адчуваў страх за жонку, дзіцяці, маці, за тое, што з імі можа здарыцца заўтра. Ролікі былі знятыя такім чынам, што выклікалі гнеў у адносінах да беларускай міліцыі. Я паддаўся гэтым эмоцыям. На той момант я верыў, што ўсё гэта, кроў, выбітыя зубы, раненні — чыстая праўда».

Ілля Гапон сцвярджаў, што пасля прагляду некалькіх найбольш жахлівых ролікаў на вочы яму трапіўся чыйсьці допіс, дзе прапанаваліся пэўныя спосабы процідзеяння сілавікам. Ён скапіяваў гэты допіс і апублікаваў у чаце, удзельнікам якога з'яўляўся.

«Зараз я цалкам раскаяўся ў тым, што тады паверыў у прапаганду, накіраваную супраць улады. Цяпер, калі я ўбачыў поўныя версіі гэтых ролікаў, я разумею, што яны пастановачныя, — заявіў абвінавачваны. — Сваю віну я цалкам прызнаю».

Пракурор нагадаў абвінавачванаму, што першапачаткова той цалкам адмаўляў сваю віну, заяўляў, што нічога не пісаў ні ў якіх чатах, з'яўленне запісу ад свайго імя тлумачыў стратай мабільнага, якім мог скарыстацца зламыснік, высоўваў версію, што напісаць допіс мог хтосьці з яго кліентаў ці калегаў па працы, бо тэлефон часта заставаўся без нагляду.

— Чым тлумачыцца такое разыходжанне ў вашых сведчаннях? — спытаў пракурор.

— Я спалохаўся, — адказаў абвінавачваны.

Суддзя пацікавіўся, з якой мэтай і на якіх падставах Ілля Гапон незадоўга да затрымання атрымаў гуманітарную візу ў Польшчу.

— Гэта звязана выключна з маім бізнэсам, — растлумачыў Ілля.

Жонка абвінавачванага, якая выступала на судзе ў якасці сведкі па справе, заявіла, што ў прыярытэце ў яе мужа не палітыка, а сям'я.

«Ён не браў удзелу ні ў якіх сходах ці мітынгах ні да, ні пасля жніўня-верасня 2020 года. На выходныя мы наогул усёй сям'ёй выязджалі на лецішча», — сказала жонка ў судзе.

Іншы сведка — сябар абвінавачванага, падпалкоўнік міліцыі ў адстаўцы, пацвердзіў, што палітыкай Ілля ніколі асабліва не цікавіўся, ніякіх варожых пачуццяў да міліцыі не адчуваў. Калі сведка ўбачыў ролік, зняты праваахоўнымі органамі пасля затрымання Гапона, у яго ўзнікла здзіўленне з нагоды прыведзенага там тэксту паведамлення ў тэлеграм-чаце:

«Ілля ніколі так не выказваўся: ні па форме, ні па змесце».

На ўтрыманні ў Іллі Гапона знаходзяцца 14-гадовы сын і маці-пенсіянерка.

«Ці не маглі б вы ўстаць трошкі лявей? — звярнуўся Ілля да канваіра перад пачаткам суда. — Я не бачыў маці ўжо чатыры месяцы».

Маці Іллі не магла стрымаць слёз на працягу ўсяго судовага пасяджэння.

На пасяджэнні 1 верасня суд разгледзеў змест публікацый у тэлеграм-чаце, удзельнікам якога быў Ілля Гапон. Апроч іншага, у чаце падрабязна абмяркоўваліся формы і метады барацьбы з прадстаўнікамі сілавых структур: гаворка ішла фактычна пра тактыку «партызанскай» вайны.

— Вы разумелі, што вашы паведамленні могуць падштурхнуць іншых людзей да непапраўных дзеянняў? — спытаў у абвінавачванага суддзя.

— Я не спрабую сябе апраўдаць, я вінаваты. Але я хачу растлумачыць, чаму так атрымалася, — адказаў Ілля Гапонаў. — Я шчыльна сядзеў у адным з дэструктыўных тэлеграм-каналаў і трапіў пад яго ўплыў. Я адчуваў жаль да людзей, якія нібы пацярпелі ад жорсткасці сілавікоў, і страх за сваіх блізкіх.

Мне захацелася паказаць сваю датычнасць да таго, што адбывалася, паказаць сябе моцным і адважным, здольным на рашучыя дзеянні. Я пачаў капіяваць фрагменты матэрыялаў з аднаго з экстрэмісцкіх інтэрнэт-рэсурсаў і публікаваць іх у паведамленнях і каментарах у чаце ад свайго імя.

Цяпер мне страшна ўжо праз іншае: сваімі дзеяннямі я мог падштурхнуць да злачынстваў нечага сына, загубіць яго і сям'ю. Цяпер я разумею, што гэта дзікасць.

Я хачу папрасіць прабачэння ва ўсіх супрацоўнікаў міліцыі, у маіх сяброў, якія ў мінулым таксама служылі ў органах правапарадку. Калі б можна быў павярнуць час назад! Хай будзе тройчы пракляты тэлеграм!

— Чаму ж ажно да пачатку суда вы адмаўлялі сваю віну? Чаму адмаўлялі любую датычнасць да паведамленняў у гэтым тэлеграм-чаце? — спытаў абвінавачванага пракурор.

— Калі я цалкам усвядоміў, што нарабіў, мяне ўжо не дапытвалі. Таму чыстасардэчнае прызнанне я вырашыў зрабіць непасрэдна на судзе! — растлумачыў Ілля Гапон.

Падчас вобшуку ў кватэры Гапона сярод канфіскаванага апынуўся і нож з сімволікай нацыянал-сацыялістычнай партыі Германіі. Паводле слоў жонкі Іллі Гапона, з гэтым нажом звязаная сямейная гісторыя. Гэта трафейны нож дзеда Іллі Гапона, удзельніка Вялікай Айчыннай вайны. Нож знайшоўся зусім нядаўна — падчас прыборкі ў дачнай хаце, сярод старых рэчаў. Ілля забраў яго дадому, пачысціў і, са слоў жонкі, планаваў перадаць у музей, калі там зацікавяцца такім экспанатам.

«Ужо ў СІЗА я напісаў заяву ў праваахоўныя органы, каб гэты нож знішчылі», — паведаміў суду Ілля.

Падчас разгляду судом рэчыўных доказаў па справе пракурор пацікавіўся ў Іллі Гапона, ці гатовы той назваць пароль ад забранага ў яго айфона. Гэты мабільны тэлефон з'яўляецца сродкам здзяйснення злачынства, таму будзе канфіскаваны на карысць дзяржавы і выстаўлены на продаж. Без звестак пра пароль разблакаваць айфон для далейшага выкарыстання нельга.

«Мабыць, я пакуль не буду паведамляць пароль, дачакаюся абвяшчэння прысуду», — сказаў абвінавачваны.

Наступнае пасяджэнне прызначана на 9.10 раніцы 7 верасня.