Вярхоўны суд зноў разглядае справу праваабаронцы Азімжана Аскарава

Як паведамляецца на сайце kloop.kg, 25 лютага ў Вярхоўным судзе Кыргызстана пачаўся працэс па пераглядзе справы праваабаронцы Азімжана Аскарава, які асуджаны на пажыццёвае пазбаўленне волі і ўжо больш за дзесяць гадоў знаходзіцца ў зняволенні.

У 2016 годзе Камітэт ААН па правах чалавека прызнаў, што Аскарава катавалі, а судовы разгляд у дачыненні да праваабаронцы быў несправядлівым. Камітэт запатрабаваў, каб улады Кыргызстана анулявалі прысуд у дачыненні да Аскарава і неадкладна выпусцілі яго з-пад варты.

Справа Аскарава – адна з самых рэзанансных ў гісторыі сучаснага Кыргызстана, таму да яе прыкаваная ўвага не толькі мясцовых журналістаў, але і замежных. У будынак Вярхоўнага суда прыйшло шмат людзей, але праваабаронцаў і журналістаў у залу пасяджэння пускаюць «павольна».

У Вярхоўным судзе па справе Азімжана Аскарава. Фота kloop.kg

Працэс будзе праходзіць у маленькай зале, што часта адбываецца падчас гучных судовых працэсаў – такім чынам, можна шмат каго ў залу не пусціць пад падставай няўмяшчальнасці памяшкання.

З каля 30-40 журналістаў і праваабаронцаў, што прыйшлі на працэс, у залу суда пусцілі толькі 6-7 чалавек.

На гэтым працэсе ў Азімжана Аскарава чатыры адваката з Кыргызстана, а таксама расійскі адвакат Кірыл Карацееў з міжнароднай праваабарончай групы «Агора».

Адвакат Аскарава Валяр'ян Вахітаў папрасіў перанесці пасяджэнне ў больш ёмістую залу, але па словах пракурора, паседжанне ідзе ў самай вялікай зале Вярхоўнага суда.

На суд прыйшла жонка праваабаронцы Хадзіча Аскарава. Яна спадзяецца на станоўчы вынік суду. Самага Азімжана Аскарава на судзе няма.

Жонка Азімжана Аскарава Хадзіча.Фота kloop.kg

Пасяджэнне хочуць перанесці на 6 красавіка і пярэчанняў ні ў каго няма.

"Аскараў падаў касацыйную скаргу ад свайго імя, яго адвакат Вахітаў падаў дадатковую касацыйную скаргу ў Вярхоўны Суд. Паколькі гэта не дадатак да скаргі, а асобная дадатковая скарга з матывацыйнай часткай, то падаць ён яе павінен быў, на думку суда, у суд першай інстанцыі, які б усім яе разаслаў для азнаямлення. Пракуратура заявіла, што ў вочы скаргу не бачыла. Таму паседжанне перанеслі для азнаямлення".

Macha Chichtchenkova

Праваабаронца Талекан Ісмаілава спрачаецца з суддзёй – кажа, што праваабаронца не можа чакаць чарговага паседжання некалькі месяцаў.

Але суд не мяняе свайго рашэння: працяг разгляду справы – 6 красавіка.

Хто такі Азімжан Аскараў?

Азімжана Аскараў – адзін з самых вядомых праваабаронцаў з поўдня Кыргызстана. Ён заснаваў і ўзначальваў на працягу 15 гадоў праваабарончую арганізацыю «Паветра», якая фіксавала выпадкі катаванняў людзей супрацоўнікамі міліцыі.

Адзін з самых вядомых выпадкаў, які расследаваў Аскараў – гісторыя жанчыны, якую ў 2006 годзе на працягу васьмі месяцаў незаконна ўтрымлівалі пад вартай. Міліцыянты шматразова гвалтавалі яе, а калі жанчына зацяжарыла, яны адвезлі яе ў шпіталь, каб ёй зрабілі аборт. Дзякуючы расследаванні Аскарава, двух міліцыянтаў звольнілі, а ў дачыненні да чацвярых распачалі крымінальную справу.

Яшчэ адно рэзананснае расследаванне Аскарава было пра кыргызстанку, якую міліцыянты прымусілі прызнацца ў забойстве. Аскараў адшукаў тую жанчыну, якую лічылі забітай, і прывёў яе прама ў залу суда. Абвінавачваную адпусцілі, а пракурора Базар-Каргонскага раёна звольнілі.

За сваю дзейнасць Аскараў быў узнагароджаны прэстыжнай прэміяй "Чалавек чалавеку" за "значны ўклад у барацьбу за правы чалавека і дэмакратыю". У 2012 годзе Аскараў, ужо знаходзячыся ў зняволенні, стаў лаўрэатам міжнароднай прэміі "Камітэта абароны журналістаў" за свабоду прэсы.

Чаму ж тады ён сядзіць?

Азімжан Аскараў быў затрыманы міліцыяй у чэрвені 2010 года, падчас этнічнага канфлікту паміж кыргызамі і ўзбекамі на поўдні Кыргызстана.

Следства абвінаваціла праваабаронцу ў забойстве міліцыянта з Базар-Каргона. Таксама яму прад'явілі абвінавачванні ў арганізацыі масавых беспарадкаў і ва ўзбуджэнні міжнацыянальнай варожасці падчас канфлікту.

Пасля затрымання Аскарава катавалі некалькі дзён. Калі ён распавёў пра катаванні свайму адвакату, яго пазбавілі далейшага доступу да абароны.

Улічваючы, што Аскараў – этнічны узбек, у кампаніі супраць яго адразу ж разгарнулася нацыяналістычная рыторыка. Гэта прывяло да таго, што падчас судоў першай і другой інстанцыі, Аскараў падвергнуўся збіццю ў зале суда з боку невядомых. Яго адвакаты таксама падвяргаліся рэгулярнаму ціску.

У 2010 годзе самыя строгія прысуды па выніках канфлікту на поўдні краіны атрымалі этнічныя ўзбекі. Аскараў папоўніў іх шэрагі – у верасні 2010 года Базар-Каргонскі раённы суд асудзіў яго да пажыццёвага зняволення.

Праваабаронцы як унутры Кыргызстана, так і за яго межамі – падвергнулі працэс над Аскаравым надзвычай жорсткай крытыцы.

Міжнародная камісія юрыстаў заключыла, што ў тэксце прысуду Аскарава, які складаецца з 30 старонак, палова была нададзеная сведчанням міліцыянтаў супраць Аскарава, прысуду і апісанням дзеянняў Аскарава. Пры гэтым заяву самога праваабаронцы змясцілі ў адзін абзац.

Акрамя таго, у прысудзе не ўлічылі абставіны, якія адбываліся на поўдні краіны ў той перыяд. Па словах Аскарава, суд не прыняў паказанні відавочцаў і не даследаваў апраўдальных доказаў, фактычна пазбавіўшы праваабаронцу магчымасці абараняць сябе ў судзе.

Нягледзячы на ​​міжнародны ціск, суды вышэйстаячых інстанцый у 2010 годзе пакінулі ў сіле пажыццёвы прысуд Аскарава.

Што потым спрабавалі рабіць у яго абарону?

Міжнародная праваабарончая супольнасць неаднаразова ладзіла акцыі ў падтрымку Аскарава па ўсім свеце, аднак гэта не дапамагло – тым больш, што рашэнне Вярхоўнага суда ўжо не падлягала абскарджанню.

Адвакаты Аскарава падалі зварот у Камітэт ААН па правах чалавека, але, як гэта часта бывае з камітэтам ААН, працэс падачы і разгляду гэтай скаргі заняў некалькі гадоў.

Толькі ў 2016 годзе Камітэт ААН па правах чалавека прызнаў, што Аскарава катавалі, а судовы разгляд у дачыненні да праваабаронцы быў несправядлівым. Камітэт запатрабаваў, каб улады Кыргызстана анулявалі прысуд у дачыненні да Аскарава і неадкладна выпусцілі яго з-пад варты.

Справа Аскарава было адпраўлена на перагляд у Чуйскі абласны суд. У ходзе пасяджэнняў 2016 года, у судзе ўпершыню выступілі сведкі з боку Аскарава. Аднак гэта не дапамагло, і, нягледзячы на ​​патрабаванні Камітэта ААН па правах чалавека, Аскараву пакінулі ў сіле прысуд аб пажыццёвым зняволенні.

Чаму цяпер ізноў ідуць пасяджэння па справе Аскарава?

Аднак Аскараў абскардзіў рашэнне Чуйскага абласнога суда па рашэнні Камітэта ААН, і цяпер Вярхоўны суд павінен зрабіць выбар – выконваць міжнародныя рэкамендацыі і адпусціць Аскарава ці ж пакінуць яго ў калоніі пажыццёва.

Адвакаты Аскарава называюць гэты працэс апошняй магчымасцю для ўладаў адмяніць прысуд у дачыненні да праваабаронцы, так як абарона вычарпала ўсе магчымасці для абскарджання.