Пра "мурзілкі" і скокі з вакна

Працяг лістоў зняволенага праваабаронцы Алеся Бяляцкага, напісаных ім у бабруйскай калоніі, з блогу на "Белпартызане":

07-08 траўня 2013,  Бабруйск

17 студзеня 2011 году быў звычайны працоўны дзень, з тых “звычайных” студзеньскіх дзён, запоўненых бягучымі справамі, зьвязанымі з сьнежанскай трагедыяй. У агульнай атмасферы страху і паняверкі офіс "Вясны" выглядаў як мурашнік, дзе мы, як тыя працавітыя мурашы, няўтомна арганізоўвалі дапамогу ахвярам па ўсіх магчымых накірунках.

Зранку я ўжо быў быў на працы, калі патэлефанаваў сын Адам і сказаў сонным голасам, што ў дзьверы хтосьці званіў. Ён вучыўся ў магістратуры Акадэміі мастацтваў і звычайна працаваў за кампутарам па начох, а днём адсыпаўся. Таму, калі пачуў званок у дзьверы, прачнуўся, падыйшоў, паглядзеў на экран відэадамафону, убачыў там каля дзьвярэй траіх незнаёмых мужыкоў і ня стаў адчыняць. Ён патэлефанаваў мне, затым маёй жонцы, а сваёй маці, якая таксама была на працы, і пайшоў спаць далей.

Тацяна ўжо апісвала падзеі гэтага дня ў кніжцы Валера Каліноўскага, бо на яго якраз прападае яе дзень нараджэньня. Але я тым ня меньш паўтаруся за ёй, бо ў кожнага з нас, тых, хто быў тым днём на офісе "Вясны" – свае ўспаміны.

Амаль месяц ужо як мы працавалі ў надзвычайным рэжыме, без выходных і праходных, а калі да іх яшчэ дадаць чатыры месяцы назіраньня за выбарамі, дык можна сабе ўявіць стан агульнай стомленасьці і зморы. Я нават ня памятаю, ці зьбіраліся мы адзначаць дзень нараджэньня Тацяны, падараваць ёй які-небудзь сімвалічны падарунак ды выпіць па шклянцы віна, як звычайна мы рабілі, – наўрад ці. Не да дня нараджэньня нам тады было.

Пасьля званка Адама я пайшоў у іншы пакой, дзе працавалі нашыя юрысты, і сказаў ім пра гэты дзіўны візіт незнаёмых мужыкоў да мяне на кватэру. Юрысты выслухалі, шматзначна паківалі галовамі, і гэта была ўся іхняя рэакцыя. Урэшце, я таксама ня ўзяў да галавы гэты клопат. Затым патэлефанавала ўсхваляваная жонка, я адно што сказаў ёй: “Будзь пільнай і асьцярожнай”.

У гэты час на офіс прыйшла адная нашая знаёмая маладзіца з чатырохгадовай дачкой, пабыла ў нас з поўгадзіны і зазьбіралася дадому. Дачка ў яе была не па гадах сур’ёзная, кемлівая, вельмі любіла салодкае, але ёй не падабалася нудзіцца на офісе. Не пасьпелі яны выйсьці, як адразу ж вярнуліся назад і да нас у пакой убег узрушаны юрыст, які выгукнуў, што маладзіца гэтая ўбачыла каля нашага ад’езду падазроных асобаў у цывільным. Таму яна вярнулася, каб папярэдзіць нас. Зараз толькі да мяне дайшло, што гэта ж, мабыць, тыя самыя людзі, якія спрабавалі знайсьці мяне ўдома. 

Жанчына гэтая з дачкой ціхенька выйшла ізноў, я зазірнуў ва ўсе пакоі офісу, а ў нас людзей – поўна! У кожным з трох пакояў па некалькі чалавек – працуюць на адноўленых пасьля канфіскацыі, прыцягнутых з дому і падораных нам кампутарах, штосьці пішуць, кожны заняты сваёй справаю. Я ўсіх папярэдзіў, што чакаем няпрошаных гасьцей. Як казала мая бабуля: з поля вецер, з сракі госьці.

Уваходныя дзьверы адразу зачынілі на ўсе замкі, кампутары павыключалі, сьвятло пагасілі. І літаральна праз пару хвілінаў ужо быў званок у дзьверы. Я ізноў прайшоў па пакоях, было зразумела, што будзе хутчэй за ўсё вобшук, і пайшоў да свайго стала, набраў розных прыватных папераў, якія не хацеў каб бачылі чужыя цікаўныя вочы, і пайшоў у прыбіральню – драць іх і змываць. У гэты час у пакоях ліхаманкава раскручваліся працэсары і даставаліся з стацыянарных кампутараў блокі памяці.

Перыядычна ў дзьверы званілі і грукалі, у прыбіральні змывалася вада, а ў пакоі стаяў ціхі шэлест і шоргат. Хтосьці з вясноўцаў ужо тэлефанаваў журналістам і нашым калегам з іншых праваабарончых арганізацыяў.

Я ўсё яшчэ парадкаваў паперы, як з пакою прыбег ўзбуджаны Сяржук і запытаўся пра ключ ад замка, якім у нас замыкаліся ваконныя краты на варыўні. Усе вокны ў офісе былі закратаваныя, бо нашая кватэра знаходзілася на першым паверсе, а на кухні-варыўні краты на вакне былі на завесах і зачыненыя на замок. Мы зрабілі гэтак у мэтах пажарнай бясьпекі. “Пашукай у шуфлядках сталоў, – параіў я яму, – дзесьці там я бачыў гэты ключ”. Адарвацца ад прыбіральні я яшчэ ня мог. Сталоў у нас было багата і дзесьці хвілінаў праз пяць ціха падбег на дыбачках, каб не рыпеў паркет, яшчэ больш узрушаны Сяржук. Ён знайшоў ключ! 

Вось жа, калі Сяржук адшукаў закінуты ў шуфлядку аднаго са сталоў ключ, я сказаў яму” “Ідзі на варыўню і паспрабуй адчыніць замок на кратах. І паглядзі, калі ласка, ці ёсьць там хто пад вакнамі. Толькі асьцярожна”. Вакно з варыўні выходзіла на тыльны бок дому. Хто яго ведае, можа гэтыя невядомыя хлопцы ў цывільным, якія так настойліва тарабанілі ў дзьвярны званок, і не дадумаліся стаць пад усімі вокнамі кватэры, можа яны і ня ведаюць, якія зь іх нашыя, а якія – не, падумаў я. А сам працягваў драць паперы і змываць іх у прыбіральні.

Яшчэ праз некалькі хвілінаў у мяне зазваніў тэлефон. Вызначальнік званкоў паказаў, што тэлефануе Сяржук. “Што там?” – спытаўся я ў яго. “Я ўжо выбраўся, – паведаміў ён, – тут нікога няма”. Вось табе і безнадзейная сітуацыя. Небясьпека ўключыла ўсе выратавальныя інстынкты і выйсьце знайшлося.

Тут я ўжо кінуў драць свае паперы і пабег па пакоях. Ліхаманкава была сабраная наступная партыя вясноўцаў. Неўзабаве з ноўтбукамі ў пляцаках, з кампутарнымі блокамі памяці за пазухай, яны былі гатовыя. Першымі дэсантуюцца з вакна хлопцы. Ад падваконьніка да долу крыху меней за два метры, амаль на поўметры ляжыць сьнег. Затым мы падсаджваем на падваконьнік дзяўчатаў, зсаджваем іх з падваконьніка на вуліцу, а хлопцы прыймаюць іх унізе пад вакном. Так сыходзіць і другая партыя. У дзьверы, як і раней, безперапынна звоняць і грукаюць. Але дзьверы ў нас моцныя, жалезныя, на рыгельным замку, з тоўстымі сталёвымі пальцамі–стрыжнямі ва ўсе чатыры бакі. Такія так проста ня возьмеш, іх трэба выбіваць жалезнай кувалдаю ці разразаць аўтагенам. Таму час у нас яшчэ быў. Засталася ў кватэры Тацяна – імянініца, Ірына ды мы з Валянцінам. Дзяўчаты паглядзелі з вакна – завагаліся. Ірына сказала: “Высока, я скакаць ня ўмею і баюся”. Я супакойваю іх і прысьпешваю: “Там сьнег, ня бойцеся, калі і ўпадзеце, дык не паб’ецеся, а мы ж вас трымаць будзем”. Тацяна і са сьмехам, і са скрухаю лямантуе: “Гэта ж трэба! Дажыць да такіх гадоў і ў свой дзень нараджэньня з вакна скакаць!” “Давайце, давайце, – угаворваю я дзяўчат, – часу мала, мы тут самі неяк рады дамо”. Урэшце яны пагаджаюцца і мы зсаджваем іх у вакно.

У дзьверы ўсё працягваюць званіць і грукаць. У кватэры-офісе нязвыкла пуста. Упершыню за апошні месяц удзень тут апроч нас дваіх нікога няма! Поўгадзіны таму як пачалася асада нашага офісу. Дзяўчаты з хлопцамі патэлефанавалі, яны ўсе выйшлі з-за дому бяз клопату. Хлопцы ў цывільным, якіх паболела каля пад’езду, не зьвярнулі на іх увагу.

Урэшце мы з Валянцінам адчыняем уваходныя дзьверы. На лесьвічнай пляцоўцы стаіць цэлая гурма людзей. Тут і хлапцы ў скуранках, і два міліцыянты ў форме, і два амапаўцы ў бронекамізэльках, тут і знаёмыя калегі-праваабаронцы з журналістамі разам.  І ўсе яны са зьдзіўленьнем паглядаюць на нас.

Пра тое, як адчыніліся дзьверы і пра першыя хвіліны заходу ў офіс хлапцоў у цывільным ёсьць цікавы відэаролік, які здолеў зьняць журналіст БелаПАН. Не пасьпеў я адчыніць дзьверы і пакуль высьвятляў паўнамоцтвы хлопцаў у цывільным, як гэты напорысты журналіст з відэакамерай першым заскочыў у кватэру і добрасумленна зазьняў усе нашыя перамовы.

Размаўляў я з спадаром з даволі распаўсюджаным прозьвішчам. Ён прадставіўся, адпусьціў нарад АМАПу з жэсаўскім сьлесарам, якога выклікалі узламваць дзьверы, і паказаў мне пастанову на вобшук. У санкцыі пракурора было напісана, што вобшук будзе праводзіцца ў межах крымінальнай справы № 10011110362, узбуджанай па масавых безпарадках. Ну вось, падумаў я, так можна пасьля гэтага вобшуку і ў “амерыканцы” апынуцца. Да нас даходзілі некаторыя зьвесткі, што кантора глыбокага бурэньня, якая валодала гэтым “гатэлем”, апошнім часам актыўна праводзіла пашуковыя працы ў накірунку “Вясны”.