Выступ адваката ў спрэчках на працэсе па справе Алеся Бяляцкага 23 лістапада

Высокі Суд!

Перш, чым перайсці непасрэдна да прадмета прайшоўшага судовага разбіральніцтва, я б хацеў звярнуць увагу Высокага суда і нагадаць яшчэ раз, хто сёння знаходзіцца перад Высокім судом у статусе абвінавачанага.

Такая ацэнка прагучала з боку дзяржаўнага абвінаваўцы, аднак абарона ў гэтай частцы некалькі іншага меркавання, заснаванага ў першую чаргу на фактах, пацверджаных у ходзе судовага разбіральніцтва.

Дык вось, Высокі суд, перад вамі чалавек, які неаднаразова вылучаўся на Нобелеўскую прэмію міру, чалавек, абраны ў 2007 годзе віцэ-прэзідэнтам Міжнароднай федэрацыі правоў чалавека, чалавек, які атрымаў у сакавіку 2006 года з рук былога прэзідэнта Чэшскай Рэспублікі Вацлава Гаўла прэмію Homo homini за абарону правоў чалавека, лаўрэат шведскай прэміі Per Anger, лаўрэат прэміі Свабоды імя Андрэя Сахарава. Перад вамі, Высокі суд, наш суайчыннік, які ў 2010 годзе муніцыпалітэтам італьянскага горада Генуя прызнаны ганаровым грамадзянінам Генуі, філолаг, літаратар, у мінулым кіраўнік музея несмяротнага класіка беларускай літаратуры Максіма Багдановіча, а яшчэ раней - дэпутат Мінскага гарадскога савета.

Няма патрэбы працягваць пералік тых фактаў, веданне якіх выключна важна не толькі для ацэнкі асобы Алеся Бяляцкага, але і для разумення сутнасці прад'яўленага абвінавачаньня.

Вам, Высокі суд, было прадстаўлена меркаваньне дзяржаўнага абвінавачваньня, але я звяртаю вашу ўвагу на тое, што ёсць іншае меркаванне, у корані адрознае ад таго, што прагучала да гэтага часу.

І маю Вам нагадаць, што абвінавачаньне можа быць пакладзена ў аснову прысуду толькі ў тым выпадку, калі адсутнічаюць сумневы ў абгрунтаванасьці і законнасьці высноў такога абвінавачаньня, калі ўсе факты, пакладзеныя ў аснову абвінавачаньня, пацьверджаныя доказамі, якія адпавядаюць ўстаноўленым законам крытэрам, калі шуканыя абставіны ўстаноўленыя і правы абвінавачанага не парушаныя, калі прынятыя ўсе магчымыя меры па збіраньні доказаў, якія ня толькі абвінавачваюць, але і апраўдваюць чалавека. У адваротным выпадку асуджэньне чалавека немагчыма, незалежна ад інкрымінаванага злачынства, любых здагадак і іншых фактаў і чыньнікаў.

Дык вось, Высокі Суд, кажучы аб прад'яўленым майму падабароннаму абвінавачаньні, калі, вядома, глядзець з пазіцыі Закона, варта канстатаваць незаконнасьць і неабгрунтаванасьць гэтага абвінавачаньня ад пачатку і да канца, як на матэрыяльна-праўных падставах, так і ў сувязі з выключнымі парушэньнямі працэсуальнага закона.

І я сьцьвярджаю, што сёньня буду аб'ектыўны, як ніколі, паколькі сутнасьць таго, аб чым буду казаць, заснаваная выключна на аб'ектыўнай ацэнцы патрабаваньняў Закона i фактаў, чаго абарона, у сваю чаргу, чакае і ад Высокага Суда.

Такім чынам, мой падабаронны, Аляксандр Віктаравіч Бяляцкі, 1962 года нараджэньня, абвінавачваецца ў зьдзяйсьненьні злачынства, прадугледжанага часткай 2 артыкула 243 КК Рэспублікі Беларусь.

Сутнасьць абвінавачаньня, якое ператрывала некалькі рэдакцый, зводзіцца да таго, што, на думку дзяржаўнага абвінаваўцы, Бяляцкі, нібыта са студзеня 2007 года па канец 2010 года:

атрымаў ад замежных арганізацый за межамі Рэспублікі Беларусь даходы, якія зьяўляюцца аб'ектам падаткаабкладаньня, у суме 567 721 еўра ў выглядзе пералічэньняў на два банкаўскіх рахункі;

не ўказаў гэтыя даходы ў падатковай дэкларацыі; не сплаціў падаходны падатак з гэтых даходаў у памеры 352 274 360 рублёў.

Перш чым перайсьці да аналізу абвінавачаньня па сутнасьці, абарона зьвяртае ўвагу, што прад'яўленае абвінавачаньне, як і ў перыяд папярэдняга расьледаваньня, так і ў ходзе судовага разьбіральніцтва не адпавядала КПК і тым самым парушала права на абарону Алеся Бяляцкага, паколькі аспрэчваць абстрактныя довады не ўяўляецца магчымым .

У прыватнасьці, абвінавачаньне не ўтрымлівала апісаньня інкрымінаванага злачынства з указаньнем часу і месца яго зьдзяйсьненьня, а таксама дэталізаванага апісаньня спосабу зьдзяйсьненьня злачынства і іншых абставінаў, якія ўваходзяць у прадмет даказваньня ў адпаведнасьці з арт.89 КПК Рэспублікі Беларусь.

Нягледзячы на ​​тое, што ў абвінавачванні фігуруюць нумары двух банкаўскіх рахункаў, аднак не пазначаны суб'екты, якія разглядаюцца ў якасьці крыніц атрыманьня прыбытку, а таксама падставы, канкрэтныя памеры, час паступленьня, мэтавае прызначэньне і далейшы лёс гэтых сродкаў, якія разглядаюцца ў якасьці даходу.

І, акрамя таго, абароне ў сувязі з гэтым зусім незразумела, якім чынам, зыходзячы з гэтых фактычных дадзеных, разлічана прыведзеная ў абвінавачванні сума шкоды. І я зьвяртаю ўвагу, Высокі суд, што калі гэта зразумела дзяржаўнаму абвінаваўцу, то гэта не значыць, што Бяляцкі альбо я, як яго абаронца, павінны здагадвацца, якім чынам зроблены гэты разлік. Паколькі суд выносіць прысуд у межах прад'яўленага абвінавачаньня і, верагодна, абвінавачаньне вызначае межы судовага разьбіральніцтва і кола тых акалічнасьцяў, якія неабходна дасьледваць і высьвятляць. Дык, калі не вызначаны і не высьветлены разлік гэтых сум, то як наогул можна абмяркоўваць нейкія факты і доказы, прыведзеныя ў сьцьверджаньні?

І ці варта мне яшчэ раз казаць аб тым, што на ўсе дадзеныя парушэньні абарона неаднаразова паказвала яшчэ на сьледзтве, падаючы адпаведныя скаргі ў пракуратуру, закліканую ажыцьцяўляць нагляд за законнасьцю ў крымінальным працэсе. Аднак довады абароны засталіся без належнай ацэнкі.

У прыватнасці, Высокі суд, мы прасілі запатрабаваць ў арганізацый або асоб, якія сьледствам пазначаныя ў якасьці крыніц даходаў майго падабароннага, зьвесткі аб тым, якое прызначэньне пералічаных імі грашовых сродкаў, якія прычыны пералічэньня, ці прадстаўлялася гэтым арганізацыям якая-небудзь інфармацыя аб выкарыстаньні гэтых сродкаў.

Разглядаючы тое, як праводзілася расьследваньне, у судовым паседжаньні я зьвяртаў увагу на даручэньні намесьніка пракурора горада Мінска аб выкананьні працэсуальных дзеяньняў, якое знаходзіцца ў лістах 12-13 тома 2 справы. Я зьвяртаў увагу на тое, што значная частка указаньняў гэтага даручэньня не была выканана, частка - выканана на сённяшні дзень, аднак, частка так і застаецца нявыкананай. Дык вось, Высокі суд, калі ўказаньні намесьніка пракурора горада Мінска не выконваюцца, што ўжо казаць аб хадайніцтвах абароны?

На гэтай падставе абарона прыйшла да высновы, што збор зьвестак, якія апраўдваюць абвінавачанага, не ўваходзіў у спіс прыярытэтаў органа, які вядзе крымінальны працэс.

І зьвяртаю ўвагу, што сам жа Бяляцкі, знаходзячыся з першага дня пад вартай, ужо не меў ніякай магчымасьці зьбіраць доказы. Пры гэтым нават канфіскаваныя ў яго дома матэрыялы не вернутыя ў поўным аб'ёме, як, напрыклад, фінансавы дакумент, які не вернуты, з другога боку, і ў матэрыялах справы яго няма. Дзе ён тады?

Уяўляецца, што накіраваньне справы з такім абвінавачваньнем у суд, не кажучы ўжо аб стане «доказнай базы» і аб тым, што ў асноўных матэрыялах утрымліваліся зьвесткі, якія не перакладзеныя на рускую мову, зьяўляецца простым наступствам неаб'ектыўных падатковых праверак і сьведчыць у цэлым пра падыход да ўзбуджэньня справы, яе расьследваньня і падтрыманьня абвінавачаньня.

Са зьместу абвешчанага абвінавачаньня мы можам прыкладна зразумець прадмет даказваньня дзяржаўнага абвінавачаньня – тыя абставіны, якія абвінавачаньне павінна было даказаць. А менавіта, дзяржаўны абвінаваўца павінен быў даказаць, што Алесь Бяляцкі:

атрымаў даходы, якія падлягаюць падаткаабкладаньню, ад крыніц за межамі Рэспублікі Беларусь;

быў абавязаны выплаціць падаходны падатак з гэтых даходаў;

наўмысна ўхіліўся ад выплаты падатку ў асабліва буйным памеры вызначанымі спосабамі, у выніку чаго нанесены ўрон.

Прычым, калі мы гаворым аб даходах, то абвінавачаньню неабходна было дапушчальнымі і пэўнымі доказамі ўсталяваць дакладныя іх сумы і момант атрыманьня, абгрунтаваць атрыманьне абвінавачаным эканамічнай выгады. Калі мы гаворым пра абавязак сплочваць падатак, то абвінавачаньні неабходна было спращдзиць і выключыць верагоднасьць таго, што даход не прызнаецца аб'ектам падаткаабкладаньня. Даказаць нащпроставы намер менавіта на ўхіленне ад выплаты падатку, матэматычна дакладна аргументаваць разлік шкоды і г.д.

Я лічу, што нічога гэтага ў працэсе зроблена не было. Мы хочам пачуць, адкуль узьніклі лічбы, прыведзеныя ў абвінавачаньні. Наадварот, нават сьведкі абвінавачаньня далі паказаньні, якія апраўдваюць майго падабароннага, аднак пра гэта мы скажам крыху пазней.

У той самы час, абарона сьцьвярджае аб незаконнасьці прад'яўленага абвінавачаньня, яго неадпаведнасьці фактычным абставінам і абсалютнай недаказанасьці.

Ці варта казаць, што само па сабе паступленьне нейкіх сум на банкаўскі рахунак яшчэ абсалютна не сьведчыць аб ухіленьні ад выплаты падатку, бо ёсьць маса акалічнасьцяў, якія па той ці іншай прычыне, не дазваляюць аднесьці такія сумы да падаткаабкладанага даходу і выключаюць такія даходы з падаткаабкладанай базы.

Для пачатку, разбярэмся па сутнасьці з той сітуацыяй, якая ляжыць у аснове крымінальнай справы. Для таго, каб асудзіць любога грамадзяніна, довады абвінавачаньня павінны быць пацьверджаныя доказамі.

Забягаючы крыху наперад, адзначу, што ў судовым паседжаньні высьветлена толькі тое, што:

Бяляцкі адкчыніў два рахункі ў замежных банках;

на гэтыя рахункі паступілі нейкія сумы для праваабарончай дзейнасьці, і нейкая частка была зьнята ў выглядзе наяўных сродкаў.

Вось і ўсё. Ні больш, ні меньш. Безь якой-небудзь канкрэтыкі. Ды і тое, гэта высьвтлена выключна з паказаньняў Бяляцкага, паколькі іншых дапушчальных, дакладных і дастатковых доказаў вінаватасьці майго падабароннага абвінавачаньнем не прадстаўлена.

Характэрна, што па справе абсалютна не высьветлена, якія менавіта сумы паступілі, ад каго менавіта, калі, у сувязі з чым, і якія менавіта сумы наяўных сродкаў зьнятыя з рахункаў. Бо нават у так званым «новым» абвінавачаньні гэтыя акалічнасьці не адлюстраваныя.

Мяркую, што нават дзяржаўны абвінаваўца не стане адмаўляць, што крымінальная адказнасьць не можа наступаць на падставе прыкладных здагадак. Відавочна, што пры адсутнасьці дакладна высьветлены сумаў немагчымы і разлік падатку, што ўжо само па сабе выключае абавязак яго выплаты у інкрымінаваным перыядзе.

Хоць гэта і не фігуруе ў тэксьце абвінавачаньня, аднак з пытаньняў і дзеяньняў дзяржаўнага абвінаваўцы можна было зрабіць выснову (ну, і ў прынцыпе, гэта збольшага прагучала ў выступе дзяржаўнага абвінаваўцы), што абвінавачаньне мела намер усталяваць парушэньне Бяляцкім парадку атрыманьня і выкарыстаньня замежнай бязвыплатнай дапамогі. Аднак, гэтыя намеры, трэба сказаць, не ўвянчаліся посьпехам.

На першы погляд, згодна з п.1.1 Дэкрэта Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь № 24 «Аб атрыманні і выкарыстаньні замежнай бязвыплатнай дапамогі» грашовыя сродкі ў замежнай валюце, бязвыплатна прадастаўленыя арганізацыям і грамадзянам Рэспублікі Беларусь замежнымі арганізацыямі, можна аднесьці да замежнай бязвыплатнай дапамогі.

Згодна з п.1.2 Дэкрэта такія сродкі рэгіструюцца ў Дэпартаменце па гуманітарнай дзейнасьці Кіраўніцтва справамі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь, але зарэгістраваць сродкі неабходна і магчыма толькі ў выпадку, калі:

такія сродкі альбо паступілі на дабрачынны рахунак у банку Рэспублікі Беларусь (тады за рэгістрацыяй зьвяртаецца ўладальнік дабрачыннага рахунку),

альбо калі такія сродкі ўвезеныя ў Рэспубліку Беларусь нарочным (тады за рэгістрацыяй звяртаецца той, хто завёз сродкі).

І вось тут складаецца асноўны нюанс. Нам вядома, што нейкія сродкі ад нейкіх замежных арганізацый пералічваліся ў безнаяўным парадку на рахункі Бяляцкага ў замежных банках. Аднак не даказана, якім чынам і ў якім аб'ёме сродкі паступалі ў Рэспубліку Беларусь, як было і не даказана, што гэтыя сродкі наогул паступалі ў Рэспубліку Беларусь.

Галоўнае, што Бяляцкім ніякіх грашовых сродкаў у Рэспубліку Беларусь не ўвозілася (што пацьвярджаецца, у тым ліку, адсутнасьцю іншых звестак з мытняў), а таксама не пералічваюцца на дабрачынныя рахункі ў беларускіх банках, роўна як не знаходзілася гэтых сродкаў у распараджэньні майго падабароннага ў Рэспубліцы Беларусь.

Пры гэтым у Бяляцкага адсутнічаў абавязак увозу гэтых сродкаў у Рэспубліку Беларусь (хоць бы нават па той прычыне, што сродкі атрыманы ў безнаяўным парадку, і зусім не ўсе сродкі прызначаліся для выкарыстаньня ў Рэспубліцы Беларусь).

А значыць, на гэтыя сродкі не распаўсюджваецца прававы рэжым замежнай бязвыплатнай дапамогі ў сэнсе Дэкрэта 24, яны не падлягаюць рэгістрацыі ў Дэпартаменце, што вынікае з норм гэтага Дэкрэта і што пацьвердзіў выкліканы абвінавачаньнем сведка Чаўко.

Акрамя таго, з матэрыялаў справы ўгледжваецца, што сродкі былі адрасаваныя не асабіста Бяляцкаму, а прызначаліся для іншых асоб i iншых мэт. Больш за тое, бо такі абавязковы крытэр аднясеньня грашовых сродкаў да замежнай бязвыплатнай дапамогі як «бязвыплатнай» іх прадастаўленьня бясспрэчна не ўстаноўлены, што вельмі наглядна паказана прыведзеных маім падабаронным прыкладам, калі частка тыражу кнігі, выдадзенай за сродкі замежнай арганізацыі за межамі Рэспублікі Беларусь перадаецца гэтай замежнай арганізацыі (што азначае атрыманьне замежнай арганізацыяй сустрэчнага прадастаўленьня, выключае ў дадзеным выпадку бязвыплатнасьць).

Адпаведна, пытаньні, зьвязаныя з бязвыплатнай дапамогай, зачыненыя. З боку Бяляцкага ніякіх парушэньняў нормаў Дэкрэта № 24 і парадку атрыманьня і выкарыстаньня замежнай дапамогі няма.

Але нават калі зьвярнуцца да так званых выпісак аб руху сродкаў па банкаўскіх рахунках і іншых матэрыялах справы, і, калі належным чынам прааналізаваць заканадаўства Рэспублікі Беларусь, то абсалютна відавочна не проста адсутнасьць прыкмету інкрымінаванага складу злачынства, але і адсутнасьць як такой грамадска-небяспечнай дзеі.

Падатковае заканадаўства, якое тычыцца абставін разгляданай справы, зводзіцца да палажэнняў двух нарматыўных актаў: ​​гэта Закон Рэспублікі Беларусь ад 21.12.1991 года «Аб падаходным падатку з фізічных асоб» і Падатковы кодэкс Рэспублікі Беларусь.

Адпаведна, гэтыя акты разглядаем у рэдакцыях, якія дзейнічалі на адпаведныя перыяды.

У сілу нормаў п.3 і 4 арт.156 Падатковага кодэкса і аналагічным па змесьце арт.5 Закона падатковая база падаходнага падатку з фізічных асоб вызначаецца як грашовы выраз даходаў, якія падлягаюць падаткаабкладаньню, зьменшаных на суму падатковых вылікаў, альбо без ужываньня падатковых вылікаў. Гэта значыць, даходы, якiя не падлягаюць падаткаабкладанню, не ўваходзяць у падатковую базу.

Згодна з арт.22 Закона i аналагічным арт.178 Кодэкса абавязак падаваць падатковую дэкларацыю, паказваць у ёй пэўныя даходы, плаціць з іх падаходны падатак узьнікае толькі ў тым выпадку, калі плацельшчык атрымаў даходы, што падлягаюць падаткаабкладаньню. Гэта значыць, даходы, якiя не падлягаюць падаткаабкладаньню, не дэкларуюцца, і зь іх не выплачваецца падаходны падатак.

Адпаведна, давайце разбярэмся, якія ж даходы не падлягаюць падаткаабкладаньню? А не падлягаюць падаткаабкладаньню, згодна з нашым заканадаўствам, такія даходы, якія не прызнаюцца аб'ектам падаткаабкладаньня.

Згодна з падпунктам 2.19 арт.153 Кодэкса Рэспублікі Беларусь і падпункта 2.19 пункта 2 арт.2 Закона аб'ектам падаткаабкладаньня не прызнаюцца даходы, атрыманыя ў грашовай форме фізічнай асобай ад іншай асобы для выкананьня яго даручэньня па ажыццяўленьні якіх-небудзь разьлікаў, аплаты на яго карысьць або на карысьць трэціх асоб за тавары (работы, паслугі) альбо па перадачы трэцім асобам атрыманых сродкаў і выкананьня абавязальніцваў.

Гэта азначае, што калі грамадзянін атрымлівае ад нейкай замежнай арганізацыі грашовыя сродкі для выкананьня даручэньня гэтай арганізацыі па ажыццяўленьні разьлікаў, аплаты за штосьці, перадачы трэцім асобам ці выкананьня нейкіх абавязальніцтваў, то такія грашовыя сродкі не прызнаюцца аб'ектам падаткаабкладаньня. А значыць, абавязак дэклараваць такiя даходы і выплачваць падатак адсутнічае.

Думаю, тут няма патрэбы тлумачыць, што калі няма абавязкі плаціць падатак, то і ўхіліцца ад выплаты падатку нельга.

Самы час адзначыць, што менавіта такая сітуацыя і мае месца быць па дадзенай справе. Довады падабароннага пра тое, што ў названы сьледствам перыяд ён не атрымліваў даходаў, якія падлягаюць падаткаабкладанню, ад крыніц за межамі Рэспублікі Беларусь і ў сувязі з гэтым не парушаў ніякіх патрабаваньняў падатковага заканадаўства, не абвергнутыя ва ўстаноўленым законам парадку.

Нават з дакументаў, падобных на выпіскі аб руху грашовых сродкаў па банкаўскіх рахунках, і дакументаў, падобных на нейкія дагаворы (хоць усе гэтыя зьвесткі пазбаўлены доказнага значэньня), бачна, што пералічаныя на рахункі сродкі прызначаліся не асабіста Бяляцкаму і накіроўваліся на рахункі падабароннага ў вызначаных замежнымі арганізацыямі мэтах і па іх даручэньнях на выкарыстанне такіх сродкаў, што ўжо само па сабе абвяргае довады абвінавачаньня.

Так, у томе 1 на лістах 114-127 утрымліваюцца табліцы, падобныя на выпіскі аб руху сродкаў па банкаўскім рахунку ў літоўскім банку з тэкстам на замежных мовах, а на лістах 143-155 – верагодна пераклад вышэйзгаданых табліц. Разгледзім зьвесткі аб прызначэньні плацяжоў, якія ўтрымліваюцца на названых лістах у матэрыялах справы.

На лісьце147 прызначэньне плацяжу «Вясна» ад Шведскага Хельсінскага Камітэта);

На лісьце 148 прызначэньне плацяжу «Вясна» ад арганізацыі "Абаронцы грамадзянскіх правоў";

На лісьце 151 прызначэньне плацяжу "Аванс для місіі ў Казахстане ад Міжнароднай федэрацыі правоў чалавека. (Далей - неразборліва).

Відавочна, што мы бачым такія мэты як: "Вясна", "Праца грамадскіх прыёмных", "Аванс для місіі ў Казахстане", "Брашура на англійскай мове: Беларусь у перыяд выбараў іншая краіна". Але ж гэта яшчэ не ўсё, што ёсьць у матэрыялах справы на дадзены момант.

З дакументаў, далучаных да справы бокам абароны, з відавочнасьцю ўгледжваецца, што нейкія сродкі накіроўваліся на рахункі для выкананьня за кошт гэтых сродкаў даручэньняў замежных арганізацый.

Так, у матэрыялах справы маецца натарыяльна завераны ліст ад Нарвежскага Хельсінскага камітэта ад 31 жніўня 2011года з апастылем. Гэтым дакументам Нарвежскі Хельсінскі камітэт тлумачыць, што перавёў на рахунак Бяляцкага ў банку Літоўскай Рэспублікі 50 555,97 еўра не ў якасьці асабістага даходу, а для праваабарончай дзейнасьці (у тым ліку, на карысць трэціх асоб, для выплат і пераводаў ім), і гарантуе , што сума была выдткаваная ўзгодненых чынам, прадстаўлена справаздача і праведзена аўдытарская праверка Нарвежскім Хельсінскім камітэтам.

Гэты дакумент у найбольшай ступені адлюстроўвае сутнасьць адносін і тое, што Бяляцкі выконваў даручэньні Нарвежскага Хельсінкскага камітэта па ажыццяўленьні разьлікаў і перадачы сродкаў іншым асобам, не атрымліваючы ніякай эканамічнай выгады.

Згодна з натарыяльна засьведчаным лістом ад арганізацыі "Інстытут адкрытага грамадзтва" Фонд дапамогі , гэтая арганізацыя падала сродкі цэнтру" Вясна ", пералічыўшы сродкі на рахунак Бяляцкага, выключна для мэтаў ажыцьцяўленьня праваабарончай дзейнасьці, у тым ліку наступнае: пакрыцьцё незаконных штрафаў рэпрэсаваным, юрыдычную дапамогу рэпрэсаваным , юрыдычную і іншую дапамогу сем'ям рэпрэсаваных, удзел у міжнародных канферэнцыях па пытаньнях абароны правоў чалавека, а таксама іншыя патрэбы праваабарончай дзейнасьці.

Пры гэтым Фонд дапамогі пацьвярджае, што сродкі грантаў, прадастаўленыя ім арганізацыі "Вясна" апісаным вышэй спосабам, не зьяўляліся асабістым прыбыткам Бяляцкага, а ўмовы грантаў заўсёды выконваліся належным чынам, і прадастаўлены здавальняючыя справаздачы.

Зыходзячы з натарыяльна засьведчанага звароту арганізацыі "Абаронцы грамадзянскіх правоў", датаванага 20 верасня 2011 года, з апастылем, арганізацыя "Сівіл Райтс Дэфэндэрз" не мае ні фінансавых, ні якіх-небудзь іншых прэтэнзій да Бяляцкага, а таксама заяўляе, што Бяляцкі зьяўляецца выбітным праваабаронцам . Гэтыя дакументы ў сваёй сукупнасьці вельмі відавочна ілюструюць сутнасьць таго, што адбываецца, а менавіта, што сродкі ад замежных арганізацый пералічваліся для выкарыстаньня паводле іх даручэньнях;

сродкі выдаткоўваліся на пэўныя мэты ў выглядзе перадачы іншым асобам, у выглядзе разьлікаў і інш., і не ў дачыненьні да Бяляцкага;

аб выдаткоўваньні сродкаў прадастаўлены справаздачы і праведзеныя праверкі.

Тут хачу зьвярнуць увагу, што Высокі Суд правільна рэзюмаваў паказаньні сведкі Шамкуць, у той частцы, што заканадаўства не ўсталёўвае крытэрыяў і патрабаваньняў да таго, у якой форме можа давацца даручэньне на выкарыстаньне сродкаў, ці павінны быць персаніфікаваныя трэція асобы, якім будуць перадавацца сродкі або зь якімі за кошт гэтых сродкаў будуць вырабляцца разлікі, у якой меры і да якой ступені можа быць канкрэтызаваная падстава будучых разлікаў і г.д.

Усе вышэйпрыведзеныя зьвесткі пацьвярджаюцца паказаньнямі Бяляцкага аб тым, што ён не распараджаўся сродкамі, якія паступалі на рахунак, па сваім меркаваньні, а толькі выконваў даручэньні замежных партнёраў, што сродкі на рахункі пералічваліся па ініцыятыве замежных партнёраў, а на адрас замежных партнёраў падаваліся справаздачы і фінансавыя дакументы, прэтэнзій ад замежных партнёраў не паступала.

Аб'ектыўна, абарона прадставіла тыя дакументы, якія меліся ў нашым распараджэньні. Але і гэтага было дастаткова, каб у поўным аб'ёме паставіць пад сумнеў довады абвінавачаньня. Пры гэтым нагадаю, што хадайніцтва абароны ад аб выпатрабаваньні звестак аб прызначэньні і прычынах пералічэньня сродкаў на сьледстве было адхілена, а паўторнае хадайніцтва ад 23.08.2011 года і зусім не разгледжана, хоць нішто не перашкаджала органу, які вядзе крымінальны працэс, у парадку той самай міжнароднай праўнай дапамогі, чым не можа скарыстацца абарона, атрымаць любыя звесткі. Аднак нібыта гэтыя звесткі, на думку ДФР, не адносяцца да прадмета даказваньня.

Да прадмету даказваньня ДФР, магчыма, і не ставіцца, таму што па выніках аналізу матэрыялаў справы ў абароны ўзнікае пытанне: хто і што хацеў даказаць? А па законе – гэтыя звесткі, якія мы прасілі запатрабаваць, насілі выключна важны характар ​​і цалкам апраўдвалі б майго падабароннага, хоць ён і не абавязаны даказваць сваю невінаватасьць.

Так, калі ўспомніць аб прэзумпцыі невінаватасці і ... (неразборліва), то дзяржаўнае абвінавачаньне, ведаючы ў працэсе аб магчымасьці атрыманьня зьвестак, якія выключаюць крымінальны перасьлед, не прадставіла бясспрэчных доказаў вінаватасьці майго падабароннага і  якія абверглі б ягоныя паказанні, якія цалкам суадносяцца з матэрыяламі справы, не даказала абвінавачаньне. А гэта безумоўная падстава для пастановы апраўдальнага прысуду.

Уласна кажучы, калі б Бяляцкі ня быў пастаўлены ў тую сітуацыю, у якой ён апынуўся ў сувязі з ліквідацыяй і адмовамі ў рэгістрацыі Праваабарончага цэнтра "Вясна" ", не было б гэтага працэсу.

Апроч іншага, у пацьверджаньне выкладзеных довадаў абаронай прадстаўлена нават некалькі ўзораў выданьняў, якія выйшлі па ініцыятыве і за кошт сродкаў, пералічаных замежнымі арганізацыямі на рахункі Бяляцкага. Гэта, у прыватнасьці, дзьве кнігі з лагатыпамі ПЦ "Вясна" і Нарвежскага Хельсінскага камітэта: першая "Будуйце Масты, не сьцены", Выдавецтва "Гудас", Вільнюс, выдаўцы Нарвежскі Хельсінскі камітэт і Праваабарончы цэнтр "Вясна" і кніга "Кіраўніцтва па арганізацыі школ па правах чалавека ", месца выдання - Осла, 2008 год. Гэтыя кнігі выдадзеныя за межамі Рэспублікі Беларусь у межах перыяду абвінавачаньня.

Высокаму Суду таксама была прадстаўлена кніга «Матэрыялы беларускіх НДА, падрыхтаваныя для універсальнага агляду па Беларусі ў Савеце па правах чалавека ААН», якая выдадзена ў 2009 годзе – у якасьці прыкладу аналітычнай працы, што ажыццяўляецца і ў тым ліку ПЦ "Вясна".

Акрамя таго, зараз у матэрыялах маюцца і іншыя сведчаньні расходаваньня сродкаў на мэты, якія не маюць нічога агульнага з асабістай маёмаснай сферай майго падабароннага. Гаворка ідзе аб паласе ў «БелГазеце», дзе грамадзянін Вазьняк пацьвярджае атрыманьне яго блізкімі дапамогі ад "Вясны" ў перыяд знаходжаньня гэтага грамадзяніна ў СІЗА КДБ. Уяўляецца, што такога кшталту сьведчаньняў можа быць выяўлена мноства. І ўсе яны кажуць не на карысьць абвінавачаньня. Зьвяртаю ўвагу, што названыя мною зьвесткі неабходна разглядаць у комплексе.

Далей. Той факт, што грашовыя сродкі перадаваліся іншым асобам і Бяляцкі не ажыцьцяўляў распараджэньне імі, пацьвярджаецца і адсутнасьцю зь яго боку выпадкаў увозу такіх сродкаў у РБ.

Больш за тое, калі зьвярнуцца да так званага «новага» абвінавачаньня ад 16 лістапада 2011 года, то не цяжка заўважыць, што ў ім ужо ідзе гаворка пра “даходы, зьвязаныч з выкананьнем Бяляцкім абавязкаў, ускладзеных ў межах дасягнутых дамоўленасцяў”.

Нягледзячы на ​​тое, што насуперак патрабаваньням закону абвінавачаньнем не высьветлена, што за абавязкі выконваліся і ў межах якіх дамоўленасьцяў, тым не меньш, сама гэтая фармулёўка сьведчыць пра тое, што мой падабаронны не атрымліваў даходаў, якія маглі быць аднесеныя да аб'ектаў падаткаабкладаньня.

Таксама хачу падкрэсьліць, што, па-за ўсялякімі сумневамі, любы падаткаабкладаны даход павінен пацягнуць для атрымальніка выманьне нейкіх эканамічных выгод, што так ці інакш павінна знайсьці адлюстраваньне ў прырашчэньні маёмасьці абвінавачанага.

Разам з тым, адсутнасць фактаў атрыманьня эканамічнай выгады маім падабаронным пацьвярджаецца дакументамі, прадстаўленымі па хадайніцтве абароны з Інспекцыі Міністэрства па падатках і зборах па Першамайскім раёне, зь якіх вынікае, што набыцьцё нерухомай маёмасьці мела месца да 2000 года – гэта значыць, задоўга да перыяду абвінавачваньня, і тое, што выдаткі па набыцьці нерухомай маёмасьці пацьверджаныя адпаведнымі прыбыткамі, адлюстраванымі ў дэкларацыях. Разыходжаньне паміж даходамі і расходамі, якое мела месца задоўга да перыяду абвінавачаньня, настолькі малазначнае, што падаходны падатак з гэтага «перавышэньня» за ўсе гады ў сукупнасьці склаў суму 281 290 рублёў, гэта значыць, каля 33 даляраў ЗША. За перыяд абвінавачаньня Бяляцкі не набываў ніякай маёмасьці, якая не была б пацьверджана ягонымі задэклараванымі даходамі. Гэтыя зьвесткі даследваныя ў судовым паседжаньні.

У заключэньне гэтай часткі майго выступу, адзначу, што раней у першапачатковым абвінавачаньні, па якім выраблялася судовае разбіральніцтва, паказвалася, што нібыта сродкі, якія паступалі на банкаўскія рахункі, адкрытыя падабаронным, зьяўляліся яго асабістым прыбыткам і выкарыстоўваліся ў асабістых мэтах. Падобныя довады можна сустрэць у матэрыялах справы. Аднак дадзенае сьцьвярджэньне першапачаткова не мела пад сабой падставаў.

У ходзе судовага паседжаньня быловысьветлена, што адзінымі асабістымі сродкамі, якія паступілі на рахунак падабароннага, быў ганарар у памеры 385 еўра, пералічаны ў 2007 годзе за падрыхтоўку часткі кнігі па правах чалавека ў суаўтарстве, выдадзенай у Швецыі, што пацьвярджаецца і паказаньнямі падабароннага і самой кнігай , таксама дакументам ад арганізацыі «Остгруппен фор дэмакраці», якая выдавала кнігу. Дадзеная сума не здымалася з рахунку. Гэта адзіная сума, за кошт якой у 2010 годзе зробленыя выдаткі ў асабістых мэтах, што падабаронны меў права зрабіць. Гэта абвяргае довады абвінавачаньня ў адпаведнай частцы. Гэта ўсё да пытаньня аб тым, што ёсьць такое паняцьце як аб'ектыўнасьць.

І аб'ектыўна, не атрымліваў мой падабаронны падаткаабкладаных даходаў, як і не ўхіляўся ад выплаты падатку, у сувязі з чым адсутнічае грамадска-небяспечная дзея, якая інкрымінуецца Бяляцкаму.

Прасьвятліўшы сітуацыю па сутнасьці, пяройдзем да самага галоўнага – да так званых «доказаў». У першую чаргу ўзьнікае заканамернае пытаньне: а ці ўстаноўлена наогул атрыманьне А.В. Бяляцкім даходу ад замежных крыніц? Згодна з арт.34 Падатковага кодэкса даходам прызнаецца эканамiчная выгада ў грашовай або натуральнай форме, якая ўлiчваецца ў выпадку магчымасьцi яе ацэнкi i ў той ступенi, у якой такую ​​выгаду можна ацаніць. Адзіны доказ абвінавачаньня, пры дапамозе якога была спроба абгрунтаваць атрыманне даходу – дакументы, падобныя на выпіскі аб руху сродкаў па банкаўскіх рахунках: па банкаўскаму рахунку № ... ... у "DnB NORD bank" у Літоўскай Рэспубліцы, і па банкаўскаму рахунку № .... у "AO ING Bank Slaski» у Рэспубліцы Польшча. Іншымі доказамі нібыта атрыманьня даходу маім падабаронным абвінавачаньне не валодае. Дасьледваньне дадзеных матэрыялаў прыводзіць да высновы, што ў аснову абвінавачаньня пакладзеныя недапушчальныя доказы.

Па Літоўскай рэспубліцы. У прыватнасьці, артыкул 7 Дамовы паміж Рэспублікай Беларусь і Літоўскай Рэспублікай аб прававой дапамозе і прававых адносінах па грамадзянскіх, сямейных і крымінальных справах ад 20.10.1992 замацоўвае абавязковыя рэквізіты даручэньня аб аказаньні прававой дапамогі. Зьвесткі з «DnB NORD bankas» былі запытаныя і паступілі ў РБ да ўзбуджэньня справы – г.зн. да 04.082011 года.

Адпаведна, у парушэньне падпунктаў 3 і 6 пункта 1 арт. 7 Дамовы ў просьбе аб прававой дапамозе, не былі пазначаныя такія абавязковыя рэквізіты, як назва справы, па якой вырабляецца хадайніцтва аб аказаньні прававой дапамогі, і апісаньне складу злачынства для крымінальных справаў. Такім чынам, просьба аб прававой дапамозе з Рэспублікі Беларусь была накіравана насуперак патрабаваньням Дамовы. У сваю чаргу, Міністэрства юстыцыі Літоўскай Рэспублікі таксама парушыла нормы Дамовы, выканаўшы просьбу, якая не адпавядае патрабаваньням міжнароднай дамовы. У сілу арт.19 Дамовы прававая дапамога не аказваецца, калі яе аказаньне можа прычыніць шкоду правам і законным інтарэсам грамадзян або супярэчыць асноўным прынцыпам дзеючага заканадаўства выклiканага Дамоўнага боку.

Паколькі атрыманьне зьвестак у парадку, не прадугледжаным Дамовай, зьяўляецца парушэньнем заканадаўства, сьцьвярджаем, што зьвесткі пра нібыта рух сродкаў па рахунках не могуць быць прызнаныя дапушчальнымі доказамі.

Згодна з арт.6 Дамовы дакументы, якія высылаюцца ўстановамі юстыцыі і іншымі ўстановамі ў парадку аказаньня прававой дапамогі, павінны быць запэўненыя подпісамі і замацаваныя пячаткай з выявай герба дзяржавы.

Насуперак выкладзенаму, матэрыялы крымінальнай справы, на якіх выдрукаваны зьмест нібыта руху сродкаў па банкаўскаму рахунку, не запэўненыя подпісамі і не замацаваныя пячаткай з выявай Дзяржаўнага герба, гэта значыць, ня засьведчаныя належным чынам.

Так, у томе 1 ліст справы 114 суправаджальны ліст Міністэрства юстыцыі Літоўскай Рэспублікі прадстаўлены ў матэрыялах справы ў выглядзе ксеракопіі, ва ўстаноўленым парадку не запэўнены, адсутнічае гербавая пячатка;

У лісце 115 тома 1 - суправаджальны ліст банка "DnB NORD bankas" прадстаўлены ў матэрыялах справы ў выглядзе ксеракопіі, ва ўстаноўленым парадку не запэўнены, пячатка банка адсутнічае, гербавая пячатка адсутнічае;

На лістах 118-125 справы – раздрукоўка ў выглядзе табліцы з вызначанай колькасьці слупкоў і радкоў зь лічбамі і сімвальнымі пазначэньнямі – нібыта выпіска аб руху сродкаў па банкаўскім рахунку. Старонкі не запэўненыя ніякімі подпісамі службовых асобаў, якія не запэўненыя ніякімі пячаткамі, у тым ліку, гербавымі, не складалі непарыўнага цэлага, бо не былі прашытыя і не былі пранумараваныя. І ні адна старонка са звесткамі пра нібыта паступленьні сродкаў ніяк і нікім не запэўненыя.

У справе адсутнічаюць доказы таго, што зьвесткі, якія зьмяшчаюцца ў выглядзе раздруковак на папяровым носьбіце, адпавядаюць звесткам, якія ўтрымліваюцца ў электроннай аперацыйнай сістэме банка. Арыгінальныя матэрыяльныя носьбіты інфармацыі, якія зьмяшчаюць электронныя копіі зьвестак банкаўскай аперацыйнай сістэмы, не былі канфіскаваныя, не былі агледжаныя, не былі далучаныя да крымінальнай справы ў адпаведнасці з патрабаваньнямі КПК.

Таксама ў матэрыялах справы адсутнічаюць якія-небудзь банкаўска-бухгалтарскія першасныя дакументы, напрыклад, расходныя касавыя ордэры, якія б пацьвярджалі факты паступленьня або зьняцьця сродкаў, што выключала б факты памылковага пералічэньня і наступнага вяртаньня сумаў. Такіх першасных дакументаў у матэрыялах справы няма.

У матэрыялах справы адсутнічаюць якія-небудзь сьведчаньні таго, што зьвесткі з банка атрыманыя на тэрыторыі Літоўскай Рэспублікі працэсуальным шляхам.

Не зразумела, на якой падставе і згодна зь якой працэдурай банк, які не зьяўляецца кампетэнтным органам Дамоўнай Дзяржавы, падае зьвесткі, што складаюць банкаўскую таямніцу, дзяржаўнаму органу Літоўскай Рэспублікі. Пры гэтым згодна з арт.1 Дамовы, грамадзяне аднаго Дамоўнага боку карыстаюцца на тэрыторыi другога Дамоўнага боку ў дачыненьні да сваіх асабістых і маёмасных правоў такой самай прававой абаронай, як і грамадзяне гэтага Дамоўнага боку.

У справе адсутнічаюць запыты тых дзяржаўных органаў, зь якіх магчыма было б запазычыць інфармацыю аб падставах і працэдуры атрыманьня банкаўскіх зьвестак. У любым выпадку, гэтыя зьвесткі атрыманыя з банка не ў парадку выманьня, а нейкім іншым чынам - г.зн. пазапрацэсуальным шляхам, у сілу чаго яны не адпавядаюць патрабаваньням вышэйзгаданай Дамовы і не маюць доказнага значэньня. Таму лісты паперы, на якіх надрукаваны нібыта рух сродкаў па рахунку, зьяўляюцца недапушчальнымі доказамі і не могуць быць пакладзеныя ў аснову абвінавачаньня. І самае цікавае ...

У матэрыялах справы адсутнічаюць доказы таго, што ў матэрыялах крымінальнай справы ўтрымліваюцца менавіта тыя зьвесткі (менавіта таго ўтрыманьня і менавіта ў тым выглядзе), якія былі прадастаўленыя ў адрас беларускага боку. Так, нам вядома, што нейкія зьвесткі перададзеныя. Але якія менавіта? І што ў іх зьмяшчалася? І дзе гарантыя, што ў справе менавіта тыя звесткі, якія былі прадастаўленыя? Ні адзін з гэтых сумневаў не ўхілены.

Такім чынам, у любым выпадку разгледжаныя зьвесткі не могуць лічыцца сапраўднымі і дапушчальнымі, не маюць доказнага значэньня, не пацьвярджаюць паступленьне якіх-небудзь канкрэтных сумаў на рахунак, адкрыты на імя майго падабароннага ў банку "DnB NORD bankas".

Цяпер Рэспубліка Польшча. З матэрыялаў справы ўгледжваецца, што на момант накіраваньня просьбы аб прававой дапамозе – студзень 2011 года і на момант атрыманьня нейкіх адказаў адсутнічалі неабходныя і абавязковыя ўмовы як для запыту зьвестак, так і для іх прадастаўленьня. У прыватнасьці, артыкул 6 Дамовы паміж Рэспублікай Беларусь і Рэспублікай Польшча аб прававой дапамозе і прававых адносінах па грамадзянскіх, сямейных і крымінальных справах ад 26.10.1994 г. вызначае, якія рэквізіты павінна ўтрымліваць просьба аб прававой дапамозе. Зьвесткі з "ING Bank Slaski" былі запытаныя і паступілі ў Беларусь да ўзбуджэння справы – г.зн. да 04.08.2011 года. Адпаведна, насуперак падпунктам 3 і 7 п. 1 арт. 6 Дамовы ў просьбе аб прававой дапамозе не былі пазначаныя такія абавязковыя рэквізіты, як назва справы, па якой зьвяртаюцца з просьбай аб аказаньні прававой дапамогі, і ў крымінальных справах – апісанне і юрыдычная квалiфiкацыя ўчыненага злачынства. У сувязі з гэтым зьвесткі запытаныя і прадастаўленыя ў парушэньне ўмоваў Дамовы, таму парадак атрыманьня не адпавядае заканадаўству.

Па-другое, не выкананыя ўмовы, пры якіх наяўныя ў справе зьвесткі маглі б лічыцца пэўнымі – г.зн. адпаведнымі рэчаіснасці.

Так, з арт. 11 Дамовы паміж Рэспублікай Беларусь і Польскай Рэспублікай аб прававой дапамозе і прававых адносінах па грамадзянскіх, сямейных, працоўных і крымінальных справах, выцякае, што на тэрыторыі Дамоўнай дзяржавы – у дадзеным выпадку Рэспублікі Беларусь – доказнае значэньне маюць дакументы, складзеныя і засьведчаныя кампетэнтным органам другой Дамоўнай дзяржавы, у дадзеным выпадку Польскай Рэспублікі, і падпісаныя службовай асобай гэтага органа i змацаваны гербавай пячаткай.

Насуперак выкладзенаму, матэрыялы крымінальнай справы, на якіх паказана ўтрыманьне нібыта руху сродкаў па банкаўскім рахунку, не запэўненыя подпісамі і не змацаваныя гербавай пячаткай, г.зн. ня засьведчаныя належным чынам.

Напрыклад, у томе 1 ліста 234 – суправаджальны ліст Генеральнай пракуратуры Рэспублікі Польшча прадстаўлена ў матэрыялах справы ў выглядзе ксеракопіі, ва ўстаноўленым парадку не запэўнены, таксама суправаджальны ліст банка не запэўнены гербавай пячаткай;

Лісты справы 236-237, гэта дакумент, які ў справе завецца нібыта выпіскай аб руху сродкаў па рахунку ў польскім банку. Ні адна старонка, дзе нібыта ёсьць зьвесткі аб паступленьні грашовых сродкаў, не запэўненая ніякай службовай асобай банка, ніякай пячаткай, у тым ліку гербавай. Пра што тут казаць?!

Мы зноў ж такі не можам быць упэўненыя ў тым, ці адпавядаюць гэтыя зьвесткі ў выглядзе раздруковак на папяровым носьбіце, тым, якія ўтрымліваюцца ў электроннай аперацыйнай сістэме банка.

Арыгінальныя матэрыяльныя носьбіты інфармацыі, якія зьмяшчаюць электронныя копіі зьвестак банкаўскай аперацыйнай сістэмы, не былі канфіскаваныя, не былі агледжаныя, не былі далучаныя да крымінальнай справы ў адпаведнасьці з патрабаваньнямі КПК.

У матэрыялах справы адсутнічаюць якія-небудзь банкаўска-бухгалтарскія першасныя ўліковыя дакументы, напрыклад, расходныя касавыя ордэры і інш, якія б пацьвярджалі факты паступленьня або зьняцьця сродкаў, што выключала б факты памылковага пералічэньня і наступнага вяртання сум. Такіх першасных дакументаў у матэрыялах справы няма.

У матэрыялах справы адсутнічаюць якія-небудзь сьведчаньні таго, што зьвесткі з банка атрыманыя на тэрыторыі Рэспублікі Польшча працэсуальным шляхам. Калі беларускі бок дзейнічаў у мэтах вызначэньня ісьціны, то нішто не перашкаджала ў парадку міжнароднай прававой дапамогі запатрабаваць проста і спакойна ўсе звесткі, неабходныя для юрыдычных працэдур ва ўсталяваным парадку.

Такім чынам, у любым выпадку такія зьвесткі не могуць лічыцца сапраўднымі і дапушчальнымі, не маюць ніякага доказнага значэньня. Гэта, Высокі Суд, вельмі важна, паколькі міжнародныя дамовы заключаюцца з мэтай забесьпячэньня інтарэсаў грамадзян дзяржаваў-удзельніц дамовы і захаваньня іх правоў і свабод. Важна, каб юстыцыя Беларусі і юстыцыя Польшчы выконвалі прынцып, згодна зь якім асоба і чалавек – гэта найважнае і найкаштоўнае.

І нават безадносна да зьместу міжнародных дамоваў, я хачу працытаваць частку 3 арт.88 КПК, якая кажа пра збор доказаў на тэрыторыі замежнай дзяржавы ў парадку міжнародна-прававой дапамогі, і згодна з якой гэтыя доказы павінны быць запэўненыя, як мінімум і атрыманыя ва ўсталяваным парадку . А наяўныя ў распараджэньні абвінавачаньня матэрыялы не адпавядаюць гэтым патрабаваньням. Доказы – гэта не суправаджальныя лісты, а выпіскі, якія ніяк не запэўненыя.

І я зьвяртаю ўвагу на частку 5 артыкула 105 КПК, дзе гаворыцца пра тое, што доказы, атрыманыя з парушэньнем закона, не маюць юрыдычнай сілы і не могуць быць пакладзеныя ў аснову абвінавачаньня, а таксама выкарыстоўвацца для даказвання любых абставінаў, указаных у артыкуле 89 КПК . На думку абароны, суд не мае права занядбаць гэтым фундаментальным прынцыпам, на якім грунтуецца крымінальны працэс і толькі пры захаванні гэтых умоў крымінальны працэс дасягае пастаўленай мэты. Хачу яшчэ раз падкрэсьліць, што крытэр дапушчальнасьці доказаў – і я шчаслівы, што гэта так – паводле нашага КПК носіць безумоўны характар. Гэта значыць, што ў адным выпадку яны могуць ужывацца, а раптам ігнаравацца, таму што ёсьць аб'ектыўныя прычыны. Адказ на гэтае пытаньне не залежыць нават ад наяўнасьці або адсутнасьці іншых доказаў і ад якасьці перакананьняў і ад асобы абвінавачанага.

Тут дарэчы прывесьці ў пацьверджаньне ўсяго вышэйсказанага і паказаньні сьведкі Пашкоўскай, спецыяліста ўпраўленьня SWIFT банка, выкліканай па хадайніцтве абвінавачаньня.

Сьведка ў судовым паседжаньні патлумачыла, што выпіска банка ўнікальная, каментаваць яе яна не можа. Формы выпiсак з Літоўскага і Польскага банкаў не зьяўляюцца міжнароднымі. Яна патлумачыла, што прадстаўленыя ёй раздрукоўкі, падобныя на выпіскі банкаў, якія атрыманы па адной сістэме, але потым ператвараюцца пры перадачы ва ўнутраную аперацыйную сістэму канкрэтнага банка, таму цяжка меркаваць па вонкавым выглядзе аб тым, як гэтыя выпіскі атрыманыя. Каментуючы выпіскі, сьведка патлумачыла, што яны могуць быць сфармаваныя з асобных фінансавых дакументаў. На пытанне суду, ці будуць сапраўдныя выпіскі ў адсутнасць подпісы і пячаткі, сьведка патлумачыла, што на яе думку такія выпіскі не будуць сапраўдныя. Мяркуе, што немагчыма, каб банк не меў ўласнай пячаткі.

Пры гэтым сам Бяляцкі зьмест дакументаў не пацьвердзіў, за выключэннем нязначнай сумы ганарару за напісаньне часткі кнігі, і неаднаразова зьвяртаў увагу суду, што яго разважаньні пра зьмест раздруковак носяць тэарэтычны характар ​​здагадак, паколькі давяраць дадзеным раздрукоўкам ў поўным аб'ёме ён не можа. Такім чынам, атрыманьне нейкіх сум, якія абвінавачаньне лічыць прыбыткам, не даказана. Калі, вядома, кіравацца Законам. Нагадаю, што прысуд на здагадках і прыкладных дапушчэньнях грунтавацца не можа.

І я хачу яшчэ раз, Высокі Суд, зьвярнуць увагу на тое, што мы назіралі ў судовым паседжаньні, калі дзяржаўны абвінаваўца даказваў дакладнасьць зьвестак у выпісцы аб руху сродкаў з Літоўскага банка спасылкай на выбачэньні прадстаўніка Літоўскай Рэспублікі, якія зьмяшчаюцца ў нейкіх інтэрв'ю ў нейкіх СМІ.

Але гэта юрыдычны нонсэнс, паколькі раздрукоўка інтэрнэт-старонкі не названая ў КПК у якасьці крыніцы доказаў, адсутнічае працэдура ацэнкі і праверкі зьвестак, самі ж копіі інтэрнэт-старонак нікім не завераныя і не ўстаноўлена адпаведнасьць зьвестак у гэтых копіях тым звесткам, якія нібыта маюцца ў інтэрнэце. Таксама нічым не пацьверджана, што ў справе менавіта тыя звесткі, якія былі прадастаўленыя беларускаму боку ў парадку міжнароднай дапамогі. Таму нічые выказваньні, якія б яны ні былі, не могуць падмяняць Закон, калі, вядома, мы кажам пра правасуддзе.

І калі дзяржаўны абвінаваўца настолькі сумняецца ў сапраўднасьці зьвестак, што ў пацьверджаньне іх прылучае раздрукоўкі інтэрнэт-старонак, то пра якую доказную базу тут наогул можа ісьці гаворка?

З-за чаго ж абароне адмоўлена ў задавальненьні хадайніцтва, чаму не спраўджаная інфармацыя, па якой прычыне не прынятыя меры да атрыманьня банкаўскіх першасных дакументаў? ... Бо нават калі зьвярнуцца да СМІ, то ў іх ніхто не казаў пэўна, што далі. А можа там былі дакументы з іншымі лічбамі.

У той самы час бокам абароны да справы далучаная копія ліста Міністэрства юстыцыі Літоўскай Рэспублікі ад 24 жніўня 2011 г. аб тым, што прадастаўленыя зьвесткі непраўдзівыя. Гэты дакумент запэўнены службовай асобай Літоўскай Рэспублікі і змацаваны гербавай пячаткай гэтай дзяржавы. Дык чаму паверыць суд: раздрукоўцы інтэрнэт-старонкі або афіцыйнаму дакументу з захаваньнем усіх абавязковых рэквізітаў?

З аднаго боку – пытаньні без адказаў, з другога боку – адказ просты. Трэба зьвярнуцца да крытэраў ацэнкі доказаў. Гэта арт.105 КПК. І гэта да пытання аб бесстароннасьці.

Значная частка прадстаўленых у матэрыялах справы доказаў уяўляе сабою зьвесткі, атрыманыя з не прадугледжаных КПК Рэспублікі Беларусь крыніц, а менавіта, з ананімных зваротаў. Нагадаю, што ананімны зварот не названы сярод крыніц доказаў, прадугледжаных ч. 2 арт. 88 КПК Рэспублікі Беларусь, і не можа быць аднесены ні да аднаго з іх. У прыватнасьці, ананімны зварот немагчыма прызнаць іншым дакументам, паколькі ў адпаведнасці з ч.1 арт.100 КПК Рэспублікі Беларусь iншыя дакументы прызнаюцца крыніцамі доказаў, калі абставіны і факты, выкладзеныя ў іх, засьведчаныя службовымі асобамі арганізацый або грамадзянамі і маюць значэньне для крымінальнай справы . Відавочна, што сам характар ​​ананімнага ліста не прадугледжвае яго засьведчання (неразборліва).

Акрамя таго, што зьвесткі, якія зьмяшчаюцца ў ананімных зваротах, не могуць быць прызнаныя доказамі, паколькі атрыманыя яны з ананімных крыніц, прадстаўленыя матэрыялы самі па сабе не адпавядаюць патрабаваньням КПК Рэспублікі Беларусь, што выключае іх выкарыстаньне ў крымінальным працэсе.

Так, на лістах справы 15-16 прадстаўлены ліст першага намесьніка старшыні КДБ Вегеры намесьніку генеральнага пракурора Шведу, у якім указваецца на нейкую ананімную заяву, якая паступіла ў КДБ 28.10.2010 года, аб тым, што прадстаўнікі ПЦ "Вясна" у мэтах фінансаваньня радыкальнай апазіцыі выкарыстоўваюць грашовыя сродкі, якія паступаюць з-за мяжы. У пацьверджаньне гэтага ананімная крыніца прыкладае ксеракопіі дакументаў аб зарэгістраваных на Бяляцкага і Валянціна Стэфановіча рахунках у замежных банках, а таксама аб руху грашовых сродкаў па рахунках. Таксама заяўнік падаў асобныя копіі распісак грамадзян Рэспублікі Беларусь аб прадастаўленьні Бяляцкім і Стэфановічам грашовых сродкаў прадстаўнікам ПЦ "Вясна".

Варта адзначыць, што сама ананімная заява ў матэрыялах справы адсутнічае, што не дазваляе нават адназначна сцьвярджаць аб існаваньні такой заявы.

На лістах 17-45 у першым томе справы прадстаўленыя вышэйзгаданыя дакументы, прыкладзеныя да ананімнай заяв, аднак высьветліць іх прававы статус не ўяўляецца магчымым. Дадзеныя дакументы не былі прадметам сьледчых дзеяньняў, не пазначаныя ў якіх-небудзь працэсуальных дакументах, не аформленыя адпаведным чынам.

У прыватнасьці, «асобныя копіі расьпісак грамадзян Рэспублікі Беларусь аб прадастаўленьні Бяляцкім і Стэфановічам грашовых сродкаў прадстаўнікам ПЦ "Вясна" у справе прадстаўленыя ў выглядзе раздрукаваных на друкарцы ў чорна-белым фармаце фотаздымкаў нейкіх дакументаў, упакаваных у файлы, прычым на фотаздымках гэтыя дакументы зафіксаваныя ня цалкам.

Узьнікае пытаньне, у якім выглядзе былі прадстаўленыя названыя копіі расьпісак у КДБ: у выглядзе фотаздымкаў, або ў выглядзе ўпакаваных у файлы дакументаў або ў іншым выглядзе, і што пры гэтым варта лічыць копіяй?

Больш таго, зыходзячы са зьместу дадзеных распісак, можна казаць пра неадноснасьць іх да гэтай крымінальнай справы. Зьмест такой распіскі ўяўляе сабой сцьвярджэньне нейкага грамадзяніна аб тым, што ён атрымаў грашовыя сродкі ў пэўным памеры, прычым ні ў адной не пазначаныя ні мэты атрыманьня дадзеных грашовых сродкаў, ні крыніца іх атрыманьня. Ні Бяляцкі, ні Стэфановіч, ні «Вясна» у распісках не згадваюцца. На якой падставе сьледства палічыла што дадзеныя дакументы адносяцца да справы?

Аналагічным чынам не могуць быць прызнаныя доказамі зьвесткі, выкладзеныя ў наяўным у матэрыялах справы ананімным лісце, нібыта накіраваным у адрас следчага Касынкінай. Ды і само па сабе яно не мае доказнага значэння, пра што я ўжо казаў вышэй.

У сувязі з вышэйпададзеным ўзьнікае пытаньне: чым абгрунтавана знаходжаньне пералічаных дакументаў у матэрыялах крымінальнай справы? Бо відавочна, што правамернае іх выкарыстаньне ў гэтым крымінальным працэсе немагчыма – ні ў якасьці крыніц доказаў, ні ў любой іншай якасьці. Наяўнасьць гэтых дакументаў першапачаткова стварае ў суда ілжывае ўяўленьне аб наяўнасьці ў дадзенай справе доказнай базы, чым уводзіць суд у зман адносна характару праведзенага сьледства і прад'яўленага абвінавачаньня.

Наступны блок доказаў боку абвінавачаньня ўяўляе сабой дакументы, са зьместу якіх можна зрабіць выснову аб правядзеньні нейкіх аператыўна-вышуковых мерапрыемстваў у сувязі з папярэднім следствам па дадзенай крымінальнай справе. Гэта нібыта зьмест перапіскі нейкага грамадзяніна Лабковіча. Устанавiць, якія гэта былі аператыўна-вышуковыя мерапрыемствы, калі, дзе і кім яны праводзіліся, не ўяўляецца магчымым з прычыны адсутнасьці ў справе якіх-небудзь матэрыялаў, якія пацвярджаюць гэта.

На лісце справы 146 (неразборліва) Пастанова аб правядзеньні аператыўна-тэхнічных мерапрыемстваў, санкцыянаванае намесьнікам пракурора Мінска Кежуном ад 12 верасьня 2011 года, аднак сама пастанова не прыводзіцца, абарона з гэтай пастановай не азнаёмленая. Гэта значыць, у справе не маецца прамых доказаў таго, што аператыўна-вышуковыя мерапрыемствы наогул мелі месца. У справе прадстаўленыя толькі даручэньне на іх правядзеньне і пастанова аб прадастаўленьні дадзеных аб выніках аператыўна-вышуковай дзейнасьці. Такім чынам, бок абароны і суд могуць назіраць нейкія падрыхтоўчыя дзеянні і іх вынік, у той час як увесь працэс ажыцьцяўлення аператыўна-вышуковай дзейнасці схаваны сьледствам.

Згодна з арт.101 КПК Рэспублікі Беларусь, матэрыялы, атрыманыя ў ходзе аператыўна-вышуковай дзейнасьці, могуць быць прызнаныя ў якасьці крыніц доказаў пры ўмове, калі яны атрыманыя ў адпаведнасьці з заканадаўствам Рэспублікі Беларусь, прадстаўленыя, правераныя і ацэненыя ў парадку, усталяваным гэтым Кодэксам.

Гэта значыць КПК Рэспублікі Беларусь не вызваляе орган, які вядзе крымінальны працэс, ад праверкі і ацэнкі доказаў, атрыманых у выніку аператыўна-вышуковых дзеяньняў, па крытэрах адноснасьці, дапушчальнасьці і дакладнасьці.

Аднак і самі вынікі аператыўна-вышуковай дзейнасьці прадстаўленыя ў справе ў такім выглядзе, што не могуць служыць крыніцамі доказаў. У першую чаргу таму, што да матэрыялаў справы не быў далучаны дыск DVD RW аб'ёмам 4,7 GB, ёмістасьцю 120 хвілін, на якім, паводле пратаколу дасьледаваньня прадметаў і дакументаў, утрымліваюцца вынікі праведзеных аператыўна-тэхнічных мерапрыемстваў. Хоць у справе і маюцца названы пратакол і дадатак да яго, аднак, не маючы зыходных матэрыялаў (якія павінны ўтрымлівацца на дыску), а таксама пратаколу аператыўна-тэхнічнага мерапрыемства, у выніку якога яны былі атрыманыя, немагчыма казаць пра дапушчальнасьць і дакладнасьць вынікаў вышуковай дзейнасці.

Да таго ж, насуперак думцы следства, не даказаная прыналежнасьць паштовай скрыні labkovic@yahoo.com згаданага ў матэрыялах справы нейкаму грамадзяніну Лабковічу В.М.

Рэгістрацыя электроннай паштовай скрыні на сайце yahoo.com зьяўляецца бясплатнай, не патрабуе дакументальнага пацьвярджэньня ўказаных пры рэгістрацыі звестак. Лагін Labkovic не зьяўляецца інтэлектуальнай уласнасьцю Лабковіча, афіцыйна за ім не зарэгістраваны ні ў якім парадку (і нават не адпавядае латынізаванаму напісанню ягонага прозьвішча ў пашпарце). На якой падставе орган крымінальнага перасьледу сцьвярджае, што дадзеная паштовая скрыня належыць менавіта Лабковічу В. Н., і хто гэты грамадзянін, незразумела. Для ўсталяваньня асобы карыстальніка дадзенай электроннай паштовай скрыні неабходна было зьдзейсьніць шэраг працэсуальных дзеяньняў, без якіх такія сцьвярджэньні галаслоўныя.

Такім чынам, зьвесткі, атрыманыя ў выніку аператыўна-вышуковай дзейнасьці, якія не могуць быць прызнаныя доказамі ....

У сувязі з выкладзенымі абставінамі, па прычыне недапушчальнасці дакументаў, падобных на выпіскі аб руху грашовых сродкаў па рахунку, доказнае значэньне актаў двух камеральных падатковых праверак Інспекцыі Міністэрства па падатках і зборах імкнецца да нуля.

Гэтыя акты самі па сабе не сьведчаць ні пра што, паколькі заснаваныя на памылковых і неправераных высновах, недакладных зьвестках і аднабаковай ацэнцы. Яны толькі сваёй формай і зьместам паказваюць той падыход, якім кіравалася інспекцыя.

Акрамя таго, калі мы ўспомнім допыт сведкі Шамкуць у судовым паседжаньні – то ўбачым, што, адказваючы на ​​пытаньне дзяржаўнага абвінаваўцы «Ці магчыма, што даходы, атрыманыя на рахункі Бяляцкім, зьяўляюцца неабкладанымі падаткам?», сьведка Шамкуть пачала адказ са словаў «Так пытаньне не стаяла ... »! Што яшчэ трэба каментаваць? ..

Гаворачы ў цэлым аб «сьведкавых паказаньнях», варта адзначыць, што ніякіх новых зьвестак аб фактычных абставінах справы дапытаныя сьведкі не паведамілі. Пры гэтым разуменьне асобнымі сьведкамі нормаў заканадаўства не мае само па сабе доказнага значэньня.

Паказаньні ж сьведак Лапцёнак, Звозскага, Палуды, Равяка, Сазонава, Колчына толькі пацьвярджаюць паказаньні майго падабароннага ў той частцы, што ён не зьяўляўся атрымальнікам сродкаў, якія паступалі на рахункі, а толькі па даручэньні замежных арганізацый выконваў тэхнічную функцыю па выкананьні разлікаў, перадачы сродкаў іншым асобам для ажыцьцяўленьня праваабарончай дзейнасьці.

Але зьвяртаю ўвагу на яшчэ адзін цікавы нюанс. Чаму былі выкліканыя і дапытаныя ў якасці сьведак падатковы інспектар Собалева А., намесьнік начальніка ІМПЗ па Першамайскім раёне горада Мінска Шамкуць, намесьнік дырэктара Дэпартамента па гуманітарнай дзейнасьці Кіраўніцтва справамі Прэзідэнта Беларусі Чаўко, начальнік упраўленьня SWIFT “Беларусбанк” Пашкоўская?

Бо згодна з часткай 1 арт.60 КПК Рэспублікі Беларусь у якасьці сьведкі можа быць дапытана асоба, якой вядомыя якія-небудзь абставіны па крымінальнай справе.

Відавочна, што нічога пра інкрымінаваных Бяляцкаму абставінах гэтым асобам вядома не было, а калі і было, то гэта тычыцца толькі падатковага інспектара, чые веды абставінаў справы не выходзяць за межы акта падатковай праверкi, які і так даследваўся ў працэсе. Усе гэтыя асобы, за выключэньнем супрацоўніцы банка, давалі так званыя «паказаньні» пра зьмест заканадаўства Рэспублікі Беларусь, якое, лічу, і без таго павінна быць вядома сьледчым ДФР КДК Рэспублікі Беларусь, суду, дзяржаўнаму абвінаваўцу – у сілу іх прафесійных абавязкаў.

Калі ж удзельнікаў працэсу цікавілі нейкія адмысловыя веды згаданых сьведак, то ў такім выпадку названыя грамадзяне павінны былі ўдзельнічаць у працэсе ў якасці сьпецыялістаў паводле ч.1 арт.62 КПК Рэспублікі Беларусь.

Дык вось пытаньне: чаму мы сталі відавочцамі такой неардынарнай сітуацыі? Адказ просты. Ды таму, што «сьведку» нельга заявіць адвод, а сьпецыялісту – можна! У тым ліку згодна з арт.86 і 85 КПК – у выпадку выяўленьня ягонай некампетэнтнасьці. Але нават нягледзячы гэты «тактычны ход» у выглядзе пазбаўлення абароны права заявіць адводы, усё роўна названыя чатыры сьведкі далі паказаньні, якія сьведчаць на карысьць невінаватасьці падабароннага.

Нягледзячы на ​​тое, што супастаўленьне пратаколаў допытаў падатковага інспектара Собалева і Шамкуць .... (Неразборліва) дазваляе ўсталяваць даслоўную ідэнтычнасьць адказаў на пытаньні, што ставіць пад сумнеў не толькі парадак атрыманьня паказаньняў, але і мэты допытаў, тым не менш, абодвух сьведак форма выпісак і адсутнасьць іх запэўненьня не зьбянтэжылі, роўна як і не зьбянтэжыла адсутнасьць першасных банкаўскіх дакументаў, безь якіх інфармацыя ў выпісках наогул непаўнавартасная.

Разам з тым, намесьнік начальніка ІМПЗ паказала, у рэшце рэшт, што на заканадаўчым узроўні адсутнічаюць крытэры і правілы вызначэньня даходу, яік не адносіцца да аб'ектаў падаткаабкладаніня, што ў дадзеным выпадку могуць дасіледавацца любыя звесткі, у тым ліку і вусныя тлумачэніні, чаго не было зроблена , бо аказваецца, «так пытаньне не стаяла».

У сваю чаргу, падатковы інспектар наглядна праілюстравала, як праводзілася камеральная праверка, калі сама падатковы інспектар, якая складала акт праверкі, не змагла ў судовым паседжаньні па выпісцы аб руху сродкаў вызначыць, пералічваліся сродкі ў адрас ПЦ "Вясна" ці ад ПЦ "Вясна" камусьці, і якая, паводле ейных жа словах, не ўнікала ў зьмест выпісак ў частцы мэтаў пералічэньня сродкаў, і не зьвярталася да падабароннага за якімі-небудзь тлумачэньнямі, паколькі ягоныя тлумачэньні не ўяўлялі цікавасьці.

Намесьнік дырэктара Дэпартамента па гуманітарнай дзейнасьці растлумачыў, што не прызнаюцца замежнай бязвыплатнай дапамогай сродкі, якія не паступілі ў Рэспубліку Беларусь шляхам пералічэньня або ўвозу нарочным, і што калі сродкі атрыманыя і выкарыстоўваюцца па-за тэрыторыяй Рэспублікі Беларусь, то яны не могуць быць зарэгістраваныя, паколькі не належаць да кампетэнцыі Дэпартамента, пры гэтым абавязак іх увозу ў рэспубліку адсутнічае, а таксама што недаказанасьць увозу падабаронным якіх-небудзь сумаў выключае парушэньні з ягонага боку патрабаваньняў Дэкрэта Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь № 24.

І ў дадзеным кантэксьце я не магу не згадаць аб пасланьні Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь "Аб перспектывах развіцьця сістэмы агульных судоў Рэспублікі Беларусь», зацьверджаным Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 10 кастрычніка 2011 № 454, дзе ў якасьці аднаго з напрамкаў удасканаленьня крымінальнага судаводства названа «выключэньне фактаў неабгрунтаванага асуджэньня». І ў гэтых мэтах прадпісана судам строга выконваць прынцып прэзумпцыі невінаватасьці, у тым ліку шляхам дачы прынцыповай ацэнкі якасьці і вынікам папярэдняга сьледства.

У цэлым, гэта не нова, паколькі прынцып прэзумпцыі невінаватасьці замацаваны ў арт.26 Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь, а правілы праверкі і ацэнкі доказаў – у  КПК Рэспблікі Беларусь. Я хачу падкрэсьліць, што гэта Закон. А мой падабаронны – такі ж чалавек, як і любы іншы грамадзянін Рэспублікі Беларусь. І таму ён мае права на тое, каб і ў дачыненні да яго Закон па дадзенай справе ўжываўся так, як гэты Закон напісаны і «без купюр», бо такім правам надзелены кожны грамадзянін у прававой дзяржаве, якой згодна з Канстытуцыяй абвешчаная Рэспубліка Беларусь.

І таму дзіўна, што пракуратура, закліканая сачыць за выкананьнем гэтага самага Закона, не проста заняла іншую пазіцыю, але і дапусьціла ўзбуджэньне, а пасля - і накіраваньне гэтай справы ў суд. Справы, якая расьследвалася цэлай следчай групай з чатырох дасьведчаных сьледчых. Справы, у якой, па вялікім рахунку, акрамя некалькіх нікім не засьведчаных старонак тэксту з літарамі і лічбамі, якія мы тут называем банкаўскімі выпіскамі аб руху сродкаў, нічога і няма. А я проста нагадаў пра спаборнасьць, аб'ектыўнасьць, законнасьць і прэзумпцыю невінаватасьці.

І калі гэтыя словы не чужыя Высокаму Суду, то на падставе выкладзеных абставінаў і ў адпаведнасьці з палажэньнямі арт.16, п.1 ч.1 арт.29, арт.357 КПК Рэспублікі Беларусь прашу апраўдаць Бяляцкага па прад'яўленым абвінавачаньні ў поўным аб'ёме, адмовіць у задавальненьні грамадзянскага пазову, адмяніць арышт, накладзены на маёмасьць, якая зьяўляецца агульнай сумеснай уласнасьцю Бяляцкага і Пінчук.

Тэкст узноўлены з дыктафоннага запісу, зробленага ў судзе 23 лістапада.