"Набывае вялікую значнасць як цяпер, так і для будучыні", — праваабаронцы "Вясны" пра кнігу з лістамі палітзняволеных жанчын
У Нямечынне выйшла кніга пра палітзняволеных жанчын Беларусі пад назвай "Калі вы ідзяце праз пекла, не спыняйцеся" ("Wenn du durch die Hölle gehst, dann geh weiter"). У кнігу ўвайшлі сведчанні, інтэрв'ю, выступы ў судзе Марфы Рабковай, Марыі Калеснікавай, Кацярыны Андрэевай, Наталлі Хершэ, Вольгі Класкоўскай, Насты Лойкі ды іншых жанчын, якія патрапілі пад палітычны пераслед у выніку пратэстаў Беларусі ў 2020 годзе. Кніга выдадзена на нямецкай мове. Яе ўкладальніцай з'яўляецца кінарэжысёрка, прадзюсарка і калумністка Кардэлія Дворак (Cordelia Dvorák). Матэрыял для кнігі збіралі цягам 15 месяцаў пры падтрымцы Праваабарончага цэнтра "Вясна" і ініцыятывы Politzek.me. Праваабаронцы "Вясны", якія ўдзельнічалі ў зборы матэрыялаў для кнігі, распавялі пра яе важнасць.
- Так выглядае кніга "Wenn du durch die Hölle gehst, dann geh weiter"
"Улетку 2020 года тварам беларускай рэвалюцыі сталі жанчыны. Сёння, сярод жыцця, поўнага пераследу, гвалту і тэрору, паказанні жанчын з турмаў Беларусі – з’яўляюцца прыкметай годнасці і вытрымкі", — гаворыцца ў анатацыі да кнігі.
Эпілог кнігі ўключае даследчыя тэксты яшчэ дзвюх беларусак — паэткі Ганны Комар і філасофкі Вольгі Шпарагі, якія прайшлі праз адміністрацыйныя затрыманні ў 2020 годзе. Таксама ў кнігу ўвайшлі рэкамендацыі па дапамозе палітвязням ад Інгі Ліндарэнкі і Антона Сарокіна, якія таксама прайшлі праз ізалятары ў 2020 годзе.
Кардэлія Дворак адзначае:
"Падчас маёй інтэнсіўнай працы з Беларуссю з 2020 года я неаднаразова натыкалася на разрозненыя паведамленні ў сацыяльных сетках з турмаў Беларусі; часта гэта была ўсяго адна прапанова, але кожны раз я была здзіўленая да глыбіні душы перакананасцю, пачуццём уласнай годнасці і стойкасцю беларускіх палітычных зняволеных. Гэтыя паведамленні гучалі ў маёй галаве дзень і ноч пасля гэтага, і гэта суправаджалася пачуццём сораму перад тварам праблем і цяжкасцяў, якія ў Нямечынні лічацца "выклікаючымі жах". Настойлівая неабходнасць у стварэнні гэтай анталогіі ўзнікла ў мяне праз патрэбу зрабіць гэтыя галасы чутнымі і данесці іх да грамадскасці, каб прарвацца праз каменную сцяну, за якой знікаюць беларускія палітычныя зняволеныя. Беларусь будучыні, насамрэч, ствараецца ўжо сёння дзень за днём, і ў тым ліку дзякуючы перакананасці ў гэтай будучыні, якая ствараецца цяжкімі выпрабаваннямі турэмнага зняволення".
Перакладчык тэкстаў для кнігі Ваня Мюлер, які таксама дапамагаў у яе складанні, дадае:
"Некаторы час я суправаджаў Кардэлію Дворак у яе працы над дакументальным фільмам пра беларускіх жанчын, і таму я таксама працаваў над гэтай кнігай. Ідэя гэтай кнігі ўзнікла ў выніку шматлікіх сустрэч з беларускімі жанчынамі і ў выніку знаёмства з іх сведчаннямі і справаздачамі. Кардэлія Дворак з велізарнай энергіяй і мэтанакіраванасцю прасоўвала гэты кніжны праект, каб шматлікія лісты і сведчанні болю, супраціву і надзеі, захоўваецца нягледзячы ні на што, былі даступныя і пачутыя і тут, у Нямечынні. З-за вялікай колькасці матэрыялу нам, на жаль, вельмі часта даводзілася вырашаць, што не ўвойдзе ў кнігу. Гэтая кніга, такім чынам, з'яўляецца ўсяго толькі фрагментам. Але мы спадзяемся, што яна будзе даступная як мага большай колькасці людзей, каб нішто і ніхто не быў забыты і каб несправядлівасці аднойчы быў пакладзены канец".
Праваабаронцы "Вясны" адзначаюць, што лісты за кратамі з'яўляюцца неад'емнай і важнай часткай шляху зняволення палітычных зняволеных. Таму вельмі важна дакументаваць і гэта:
"Амаль усе палітвязні, што выйшлі на свабоду, сцвярджаюць, што лісты — гэта тое, што дае падтрымку за кратамі, надзею і, канешне, такую неабходную сувязь са знешнім светам. Гэта разумеюць і прадстаўнікі таталітарнай улады ў Беларусі. Верагодна таму, насуперак усім нацыянальным і міжнародным нормам, права на перапіску для зняволеных стала жорстка абмежаваным за апошнія два гады. І менавіта таму кніга з лістамі палітзняволеных жанчын, сабраных нямецкай даследвальніцай Кардэліяй Дворак, набывае вялікую значнасць як цяпер, так і для будучыні".
У выданне ўвайшлі лісты палітзняволеных праваабаронцаў Марфы Рабковай з "Вясны" і Насты Лойкі з Human Constanta. Адзін з іх — ліст Марфы да Насты, пакуль тая была яшчэ на свабодзе.
"Я буду рабіць усё, што ад мяне залежыць, адукоўваць, несці веды і абараняць правы чалавека незалежна ад межаў, часу і месца. Незалежна ад ўсіх абставінаў", — пісала Марфа з СІЗА-1.
Праваабаронцы "Вясны" вельмі ўсцешаныя, што словы палітзняволеных жанчын з Беларусі цяпер загучалі ў свеце і на нямецкай мове. Вельмі важна даносіць свету пра тое, што адбываецца ў нашай краіне. І гэтая кніга — адна з добрых магчымасцяў для гэтага.
