За дым, падшыпнікі, шарыкі з фарбай чацвёра мінчан атрымалі ад трох з паловай да пяці гадоў калоніі
19 ліпеня ў судзе Цэнтральнага раёна Мінска вынесены прысуд чатыром менчукам, абвінавачаным па артыкуле 293 Крымінальнага кодэкса (Масавыя беспарадкі) і па артыкуле 342 КК (Арганізацыя ці актыўны ўдзел у групавых дзеяннях, якія груба парушаюць грамадскі парадак). Палітвязні Ян Фалькін, Уладзіслаў Барысаў, Мікіта Літвіненка, а таксама Уладзімір Мацюх атрымалі ад трох з паловай да пяці гадоў калоніі ўзмоцненага рэжыму. Справу разглядала суддзя Вікторыя Шабуня. Бок дзяржабвінавачання прадстаўляў памочнік пракурора Арцём Цвяткоў.
Хто на лаве падсудных і якія абвінавачванні ім прад'яўленыя?
Фалькіна, Барысава, Літвіненку і Мацюха затрымалі за акцыі пратэсту, якія прайшлі ў Мінску 9-11 жніўня, а таксама за падрыхтоўку да акцыі 13 верасня ў раёне станцыі метро Пушкінская. Паводле матэрыялаў справы, Фалькін, Літвіненка, Мацюх і Барысаў, уступіўшы ў змову, планавалі ўдзел у акцыях пратэсту, вызначалі маршрут, узгаднялі дзеянні ў выпадку затрымання. Абвінавачаныя знаходзіліся ў тэлеграм-чаце пад назвай "Гадзіну X", дзе і вялося абмеркаванне. У гэтым чаце, на думку следства, рыхтаваўся напад на супрацоўнікаў міліцыі.
Ніхто з абвінавачаных сваёй віны не прызнаў.
Падчас допытаў абвінавачаных распытвалі пра чат "Час X": хто адміністраваў чат, як у чаце рыхтаваліся да акцыі 13 верасня, што вырашылі браць з сабой, як дамовіліся дабірацца да месца, ці абмяркоўвалі варыянты нападу на міліцыю.
Мікіта Літвіненка расказаў пра затрыманне 13 верасня. Яго, Мацюха і Барысава затрымалі да пачатку акцыі, калі яны ішлі па вул. Прытыцкага. Як ён мяркуе, гэта рабілі супрацоўнікі ГУБАЗіК. Яны жорстка затрымалі хлопцаў і збівалі ў мікрааўтобусе.
Допыт Уладзіміра Мацюха
Абвінавачаны Уладзімір Мацюх, адказваючы на пытанні суддзі і абвінавачванні, растлумачыў, што чат "Час X" быў створаны для зручнасці абмеркавання паходаў на акцыі. Прызнае, што ў чаце пахваліўся, што ў яго ёсць рагатка, але не казаў, што збіраецца браць яе з сабой. Паведамляў, што збіраецца набываць падшыпнікі, але не тлумачыў, для якіх мэт. Узяў гэтыя рэчы, каб абараняцца ад бандытаў. Даведаўся, што на акцыях могуць напасці па сваім досведзе - вяртаўся з Новай Баравой і стаў сведкам нападу. Жанчыны стаялі на дарозе з БЧБ сцягамі, і іх сталі спрабаваць затрымаць. Пасля гэтага выпадку Мацюх і ўзяў вышэйпералічаныя рэчы. З асабістай пазіцыі не паведамляў пра гэта ў МУС, таму што нічога не змянілася б. Таксама ён купляў дым, па яго словах, для абароны ад бандытаў. Адказваючы на пытанні суддзі, растлумачыў, што захоўваў рэчы ў машыне Барысава, з якім пазнаёміліся на акцыі 6 верасня. Браў з сабой рагатку і 15 падшыпнікаў, паклаў у кішэню. Не адмаўляе, што ў знаёмых пытаўся аб магчымасці набыцця піратэхнічных вырабаў. Збіраўся набываць у жніўні для абароны. Петарды, салюты не шукаў – толькі дым. Ні на адной з акцый, на якіх прысутнічаў, не бачыў супрацоўнікаў міліцыі. Не ведае, ці былі людзі, ад якіх збіраўся абараняцца, супрацоўнікамі міліцыі. Для яго гэта – бандыты.
Растлумачыў, што баяўся быць затрыманым: «Баяўся, што будуць збіваць. Затрымліваюць без прычын. Прычына ў чым? У тым, што ў тэлефоне ёсць тэлеграм-канал Nexta?”
Уладзімір распавёў, што пасля затрымання ў бусе іх моцна збілі. Па яго словах, было вельмі шмат удараў. У Барысава ішла кроў з носа.
На судзе быў зачытаны пратакол допыту Мацюха, з якога вынікае, што пасля жнівеньскіх затрыманняў Мацюх вырашыў адпомсціць супрацоўнікам міліцыі. Распавёў пра гэта знаёмаму, той пагадзіўся, астатнія таксама. Мацюх растлумачыў, што гэтыя паказанні былі дадзены пад ціскам.
Суддзя Шабуня задавала пытанні з нагоды таго, што было б, калі б Мацюх выкарыстаў шарыкі, «якія могуць пазбавіць жыцця чалавека». Мацюх адказаў, што абвінавачванне па сутнасці будуецца на здагадках, а не на рэальных фактах.
Допыт сведак
Падчас працэсу былі дапытаныя сведкі - знаёмыя абвінавачаных. Сведка Скачкоў знаёмы з Уладзіславам Барысавым. Падчас следства яго паказанні гучалі прыкладна так: "Неаднаразова чуў ад Барысава, што выбару сфальсіфікаваныя, ён абразліва адгукаўся пра супрацоўнікаў міліцыі, наведваў масавыя мерапрыемствы, быў вельмі ўражаны падзеямі". На судзе Скачкоў сказаў, што падтрымлівае паказанні часткова, а Барысава ахарактарызаваў як адказнага і абсалютна спакойнага чалавека.
Сведка Даронін - знаёмы Мацюха. На судзе распавёў, што той прыязджаў да яго на працу і пытаўся, ці можна дзесьці купіць фаеры. Ён ахарактарызаваў яго як добрага таварыша, здольнага прымяніць гвалт толькі ў выпадку абароны. Суддзя зачытала пратакол допыту Дароніна падчас следства, бо былі істотныя супярэчнасці. Паводле іх, Мацюх нібыта казаў пра тое, што хацеў з фаерамі пайсці на мітынг, сам купіў рагатку і пытаўся пра металічныя шарыкі, каб імі страляць. Разыходжанні ў паказаннях Даронін патлумачыў тым, што баяўся, што яго прызнаюць саўдзельнікам.
Сведка Віктар - знаёмы Мацюха і Фалькіна распавёў, што перадаў Мацюху падшыпнікі. Ахарактарызаваў Мацюха як вельмі надзейнага і адказнага, выключна з станоўчага боку. Зачыталі яго папярэднія паказанні. У іх гаворыцца, што ён даў слоік з фарбай Мацюху. У чаце абмяркоўвалі, што прывязуць петарды і што трэба скінуцца па 5 долараў, а петарды планавалі падрываць на акцыях. Таксама планавалі ў супрацоўнікаў АУС кідаць шарыкі з фарбай. Усё гэта проста абмяркоўвалася ў чаце, на акцыях нічога ўжыта не было.
Таксама былі дапытаныя яшчэ некалькі сведак, якія распавялі пра зносіны ў чаце. А таксама кіроўца тралейбуса.
Апошняе слова Мікіты Літвіненкі і Уладзіслава Барысава
З апошнім слова захацелі выступіць двое фігурантаў - Мікіта Літвіненка і Уладзіслаў Барысаў.
- Мікіта Літвіненка
Мікіта Літвіненка: "Не буду моцна разглагольстваваць. Я толькі хачу Вам сказаць (звяртаецца да суддзі і дзяржабвінавачання). Усе разумеюць, што я маю на ўвазе пад словам Вам. Вы жывяце ў Беларусі і вам моцна пашанцавала, што вы будзеце адказваць за свае ўчынкі, здзяйсняныя і тыя, што цяпер здзяйсняюцца, перад беларусамі. Чаму пашанцавала? Таму што мы народ не злапомны, мы народ, які ўмее дараваць, які заўсёды дасць, у выпадку чаго, другі шанец. Нам не патрэбныя будуць нейкія паказальныя "судзілішча"... Мы проста патрабуем, каб вы адказвалі перад законам па ўсёй яго строгасці. Таму маліцеся, проста маліцеся. Не важна каму. Любым выдуманым персанажам, любым вусатым іконам, каб усё было добра. І аднойчы... Аднойчы. Рана або позна. Хутчэй за ўсё рана. Я прыйду сюды, у гэтую залу і буду назіраць за вамі ў гэтай клетцы як за звярамі ў заапарку. Толькі я буду назіраць не як за дзікім зверам, якога немагчыма прыручыць і паддаць дрэсіроўцы, а як за звычайным папугайчыкам, які толькі і робіць, што паўтарае тое, што сказаў яго гаспадар. Таксама хачу дадаць, што ніякіх адмоўных эмоцый я да вас не адчуваю. Хутчэй наадварот. Нічога абсалютна адмоўнага да вас не маю. Нічога асабістага. І ў канцы хачу сказаць, што сваю віну я не прызнаю. Нічога супрацьзаконнага я не здзяйсняў. Мае дзеянні не прадугледжвалі і не прадугледжваюць ніякай грамадскай небяспекі. Таму яшчэ раз паўтаруся, што сваю віну я не прызнаю. Ніякіх памілаванняў я пісаць не буду. Ні перад кім я не буду прыніжацца. І, вядома, дзякуй Вам за ўвагу (звяртаецца да слухачоў). Я нават не ведаю, на каго паглядзець, у мяне разбягаюцца вочы. І вядома, вядома... Жыве Беларусь!»
- Уладзіслаў Барысаў
Уладзіслаў Барысаў: "Сябры, на жаль, я апынуўся тут. Сёння вы прыйшлі паглядзець, як судзяць чацвярых злачынцаў, бандытаў, хуліганаў і тэрарыстаў. А калі сур'ёзна, то колькі крымінальных спраў была ўзбуджаная па фактах фальсіфікацыі выбараў, па фактах беспрэцэдэнтнага гвалту і жорсткасці, па фактах забойстваў, гвалту, згвалтавання, па фактах выкрадання людзей з наступным знікненнем і вядома ж па фактах незаконнага пазбаўлення волі? Гэта пытанне рытарычнае. І я лічу, што турма зрабіла мяне лепш. У нейкіх месцах дадала мне пэўныя якасці, якія я на волі б атрымаць не змог. Таму я хачу звярнуцца да гэтай залы і сказаць: Людзі, калі я камусьці зрабіў у гэтым жыцці злое, не трымайце на мяне зла. Прабачце мне, і я вам таксама дарую, на каго трымаў крыўду. Звяртаючыся да вас (суддзя, пракурор), у мяне для вас дрэнная навіна: Бог ёсць. Вы робіце зло, і калі вы не спыніцеся і не пакаецеся, то людскога суда і, тым больш, Усявышняга вам не пазбегнуць. Я вам зычу спыніцца, падумаць і раскаяцца. І, вядома, маліцеся. Маліцеся за тое, каб да ўлады прыйшлі тыя людзі, якія будуць за аб'ектыўнае следства, а не тыя, хто вас будзе проста па слупах развешваць. І калі так, на жаль, здарыцца, я скажу вядома, што яны не правы, але заступацца за вас людзі не будуць. Вы самі сабе капаеце яму. Жыве Беларусь!"
19 ліпеня суддзя Вікторыя Шабуня агучыла прысуд:
- Палітвязень Уладзіслаў Барысаў прызнаны вінаватым паводле ч. 2 арт. 293 КК (Удзел у масавых непарадках), ч. 1 арт. 13 ч. 2 арт. 293 КК (Падрыхтоўка да ўдзелу ў масавых беспарадках), ч. 1 арт. 342 КК (Арганізацыя або актыўны ўдзел у групавых дзеяннях, якія груба парушаюць грамадскі парадак), ч.1 арт. 14 ч. 1 арт. 342 КК (Падрыхтоўка да групавых дзеянняў, якія груба парушаюць грамадскі парадак). Яму прысудзілі пяць гадоў пазбаўлення волі ў калоніі ўзмоцненага рэжыму.
- Палітвязень Мікіта Літвіненка прызнаны вінаватым паводле ч. 1 арт. 13 ч. 2 арт. 293 КК (Падрыхтоўка да ўдзелу ў масавых беспарадках), ч. 1 арт. 342 КК (Арганізацыя або акіўны ўдзел у групавых дзеяннях, якія груба парушаюць грамадскі парадак), ч. 1 арт. 14 ч. 1 арт. 342 КК (Падрыхтоўка да групавых дзеянняў, якія груба парушаюць грамадскі парадак). Яму прысудзілі чатыры гады калоніі ўзмоцненага рэжыму.
- Палітвязень Ян Фалькін прызнаны вінаватым паводле ч. 1 арт. 13 ч. 2 арт. 293 КК (Падрыхтоўка да ўдзелу ў масавых беспарадках). Яму прысудзілі тры гады і шэсць месяцаў калоніі ўзмоцненага рэжыму.
- Уладзімір Мацюх прызнаны вінаватым па ч. 1 арт. 14 ч. 1 арт. 342 КК (Падрыхтоўка да групавых дзеянняў, якія груба парушаюць грамадскі парадак) і па ч. 1 арт. 13 ч. 2 арт. 293 КК (Падрыхтоўка да ўдзелу ў масавых беспарадках). Яму прысудзілі тры гады і шэсць месяцаў калоніі ўзмоцненага рэжыму.
Менавіта такія тэрміны падчас судовых спрэчак запытаў для абвінавачаных дзяржабвінаваўца Цвяткоў. Пасля абвяшчэння прысуду Уладзіслаў Барысаў сказаў: "Да здравствует лукашенковский белорусский суд! Самый гуманный суд в мире!", адзін з абвінавачаных крыкнуў "Жыве Беларусь!".
