Саша Кулаева – зняволеным праваабаронцам “Вясны”: "Мяне заўсёды кранала і запальвала ваша неабыякавасць”
Алесь Бяляцкі, Валянцін Стэфановіч, Саша Кулаева
“Вясна“ завяршае публікацыю адкрытых лістоў сваім калегам у турмы з нагоды Дня палітвязняў Беларусі. Да Алеся Бяляцкага, Валянціна Стэфановіча, Уладзіміра Лабковіча, Леаніда Судаленкі, Марфы Рабковай і Андрэя Чапюка звяртаецца міжнародная праваабаронца Саша Кулаева.
Дарагія калегі, ды што ўжо там, дарагія сябры, з самых даўніх, блізкіх, дарагіх – Алесь, Уладзь, Валік, Леанід! Дарагія Марфа і Андрэй, пазнаёміцца з вамі да арышту не прыйшлося, але мне здаецца, мне лёгка Вас сабе ўявіць па тых добрых словах, якія кажуць пра вас блізкія і калегі!
Вы самі ведаеце, лісты ў турму – асаблівы жанр, прывыкнуць да якога складана: кожнае слова даецца з болем, здаецца лішнім, няёмкім…
Ды справа не ў словах! Справа ў няздольнасці прыняць тое, чаму супраціўляецца розум і душа – тое, што вы, сумленныя, смелыя, выдатныя людзі, - у няволі, у страшных умовах, змагацца з якімі (а галоўнае з беспакаранасцю і самавольствам, якія спараджаюць гэтыя ўмовы) было справай усяго вашага жыцця.
Як часта мы стэлефаноўваліся, каб абмеркаваць працоўныя планы, і запыт з вашага боку заўсёды быў падобным – як дапамагчы аднаму, падтрымаць іншага, прыцягнуць увагу да праблемы, паспрабаваць спыніць нападкі на нечую арганізацыю, праявіць салідарнасць з калегам, які апынуўся ў цяжкім становішчы. Мы стэлефаноўваемся і цяпер, гаворым пра тое ж. Але не з вамі. Але заўсёды і пра вас таксама.
Мяне заўсёды кранала і запальвала ваша неабыякавасць – і не толькі да праблем гэтага недасканалага свету, да яго несправядлівасці, але і ваша жаданне будаваць прававы, этычны падыход да любой сітуацыі, неабыякавасць да прыгажосці і гісторыі Беларусі, да барацьбы за годнасць і незалежнасць грамадзян іншых краін, заразлівую любоў да сяброў, да кніг, архітэктуры, прыроды...
Мы шмат ездзілі разам па камандзіроўках па любімай вамі Беларусі (з якой жа цікавасцю я слухала па дарозе вашы апавяданні пра гэтае скрыжаванне еўрапейскіх гісторый!), а яшчэ па Цэнтральнай Азіі, Каўказе, часам і ў яшчэ больш далёкія міжнародныя праваабарончыя місіі закідваў нас разам лёс. З вялікай цікавасцю і вы слухалі апавяданні навакольных, часам выпадковых спадарожнікаў пра месцы, падзеі, людзей. І цяжка сказаць, калі супрацоўніцтва з вамі перарасло ў трывалае сяброўства – сяброўства, якое не могуць аслабіць паклёпы ўладаў, кіламетры, турэмныя сцены.
У гэтым і ёсць самы фатальны, самы відавочны, стары, як свет, пралік апарата падаўлення. Цяпер, калі зносіны сталі такімі крохкімі, калі караблікі нашых лістоў так часта не даплываюць да свайго прызначэння, а ваш голас з цяжкасцю прабіваецца з далёкіх вязніц, гучыць ужо не адзін, не два, не тры галасы, а бесперапынны гоман усіх тых, каму вы дапамаглі, з кім вы працавалі, хто знаходзіў у вясноўцаў цёплы прытулак, хто адказваў на вашы званкі па ўсім свеце, званкі з просьбамі паспрабаваць кагосьці выратаваць, камусьці дапамагчы, тых, хто прымаў вас у сябе ў гарадах Беларусі, у Кіеве, па ўсёй Еўропе, у Кішынёве, у далёкім Казахстане, у Егіпце, у Маскве, у Тунісе, у ПАР, у Грозным, нават на Кубе…
Мы раптам, страціўшы на час вас, сталі бліжэй адзін да аднаго, а значэнне вашай дзейнасці, часта незаўважнай, сціплай, маўклівай, аказалася не толькі не зачынена ў засценках разам з вамі, а стала больш відавочным, ярчэйшым, шырэйшым.
Вельмі балюча, што вы гэтага не чуеце. Але гэты бесперапынны гоман чуюць тыя, хто спрабуюць вас ізаляваць.
Страшна прачынацца, гадаючы, колькі гадзін таму ў вас прагучаў сігнал на пад’ём, як прайшоў ваш этап, дзе і як заспеў вас новы дзень, здагадваецеся ці аб усіх тых, хто стаў цяпер на вашу абарону. Але немагчыма ні перакрэсліць гады цяпла, атрыманага ад вас, ні дабро, пасеянае вамі. Немагчыма ў думках перастаць мець зносіны з вамі, так сама свабодна, як калі б сцены гэтыя праклятыя і сапраўды паваліліся – абмяркоўваць падзеі, якія з розуму зводзяць; іншы раз, гуляючы, сфатаграфаваць рана расквітнелую кветку для Алеся, другі – спампаваць старую версію песні Металікі для Ўладзя і Валіка, удакладніць гомельскую легенду ў Леаніда ... Уяўляецца цёплая зваротная рэакцыя, але раптам, здрыгануўшыся, абсякаеш сябе – вось выйдзе, абмяркуем! Калі б гэта ні здарылася!
Мы так чакаем вас! Мы верым, што наша сустрэча не за гарамі, мы зычым вам сіл вытрымаць гэты страшны шлях, мы робім усё, каб бессэнсоўнасць расправы над вамі стала ясная і тым, ад каго яна зыходзіць, бо наладжанае вамі справа працягваецца, ваша невінаватасць у абсурдных абвінавачваннях прагучала на ўвесь свет, кожны праведзены вамі ў няволі дзень дадае вагі вашаму аўтарытэту і пашырае шэрагі тых, хто вас падтрымлівае. Сіл вам і здароўя, а галоўнае – надзеі!
Да хуткай сустрэчы, дарагія сябры!
Вашая Саша Кулаева.
19 траўня 2023 г. Парыж.
