Як у беларускіх турмах жанчыны з дзецьмі па законе перастаюць быць маці
Ілюстрацыйнае фота
Больш за год таму ў гомельскай жаночай папраўчай калоніі №4 ўрачыста адкрылі інтэрнат для мам з дзецьмі, але ў выніку амаль не выкарыстоўвалі яго з-за холада. Праваабаронцы «Магілёўскай Вясны» вырашылі накіраваць запыт у Дэпартамент выканання пакаранняў і затым атрымалі адказ ад намесніка начальніка наконт умоў утрымання мам з груднымі дзецьмі ў зняволенні.
Год таму МУС пахваліўся адкрыццём “інтэрната для мам з дзецьмі” ў гомельскай калоніі. Сёння праэкт амаль мёртвы
Аказалася, што праблема не толькі ў сістэме ацяплення, але і ва ўсёй сістэме выканання пакаранняў. У асуджаных жанчын няма права на «дэкрэтны» – сацыяльны водпуск па догляду за дзіцём да дасягнення ім трох гадоў. Гэта дыскрымінацыя, якая не апраўдваецца ніякімі аб’ектыўнымі меркаваннямі. Але ўсё законна.
У КДК і Дэпартамент працы па адказ
Каб праясніць сітуацыю, праваабаронцы «Магілёўскай вясны» звярнуліся ў Камітэт дзяржкантролю з просьбай усталяваць крыніцу фінансавых сродкаў, выдаткаваных на рэканструкцыю будынка інтэрната для сумеснага пражывання асуджаных мам з груднымі дзецьмі, і праверыць эфектыўнасць іх выкарыстання.
Таксама яны звярнуліся ў Дэпартамент дзяржаўнай інспекцыі працы Міністэрства працы і сацыяльнай абароны з пытаннем, на якой падставе жанчыны з дзецьмі ва ўзросце да трох гадоў, якія адбываюць пакаранне ў ПК-4, пазбаўленыя права на водпуск па догляду за дзіцем да дасягнення ім 3 гадоў і штомесячнай дзяржаўнай дапамогі.
Абодва запыты былі перасланыя ў Дэпартамент выканання пакарання. І ў першы дзень вясны быў атрыманы адказ за подпісам намесніка начальніка ДВП Уладзіслава Мандрыка (тэкст ліста маецца ў рэдакцыі MSPRING.ONLINE).
Высветлілася, што у 2018 годзе будынак быў капітальна адрамантаваны за кошт рэспубліканскага бюджэту. У ім, акрамя ўчастка для сумеснага знаходжання асуджаных жанчын з груднымі дзецьмі, размешчаны ўчастак для непаўналетніх дзяўчат, якія ўчынілі злачынствы, і філіял гомельскай сярэдняй школы №34.
Усё аказалася праўдай
Далей міліцэйскі начальнік выкарыстоўвае больш складаныя фармулёўкі, з якіх усё роўна становіцца зразумела, што апісаныя намі праблемы мелі месца:
«… будынак выкарыстоўваецца з лістапада 2018 г. пры захаванні тэмпературнага рэжыму i iншых патрабаванняў, што прад’яўляюцца да памяшканняў, прызначаных для знаходжання людзей (у тым ліку дзяцей). Адпаведна, у памяшканнях філіяла СШ №34 тэмпература паветра падтрымліваецца ў межах дапушчальнай нормы».
Гэта значыць, што ў памяшканнях філіяла сярэдняй школы тэмпература была ў межах нормы. Але тады пытанне – а ў памяшканнях інтэрната для мам з дзецьмі, для якіх усё будавалася – што?
Далей дастаткова абнадзейваючы абзац. З апошняй дэкады лютага некаторым мамам дазволілі знаходзіцца са сваімі дзецьмі і ў начны час (з суботы на нядзелю). Усё ж, хоць нейкія змены да лепшага ў жаночай калоніі ёсць.
Але вось яшчэ далей ідзе пасаж, які ўсю леташнюю ініцыятыву ДВП з інтэрнатам і гуманізацыяй ставіць у прынцыпе пад пытанне.
Уладзіслаў Мандрык растлумачыў, што ў доме дзіцяці папраўчай установы дзеці знаходзяцца на дзяржаўным забеспячэнні, і заканамерна, у адпаведнасці з Законам «Аб дзяржаўных дапамогах сем’ям, якія выхоўваюць дзяцей», дапамогі для іх не прызначаюцца.
Таксама заканадаўствам Рэспублікі Беларусь не прадугледжана прадастаўленне асуджаным да пазбаўлення волі сацыяльных адпачынкаў па дагляду за дзіцём да дасягнення ім узросту трох гадоў. Гэта значыць, што ДВП уклаў грошы ў інтэрнат, які калі, абапірацца на закон, выкарыстоўваць няма магчымасці.
Закон суровы, але такі закон
Адзін з аўтараў зваротаў у КДК і Дэпартамент дзяржінспекцыі працы Аляксандр Буракоў адзначае, што сапраўды п.3.3 артыкула 1 Закона «Аб дзяржаўных дапамогах сем’ям, якія выхоўваюць дзяцей» прадугледжвае, што на дзяцей, якія знаходзяцца на дзяржзабеспячэнні ў казённым доме дзіцяці, дапаможнікі не прызначаюцца.
Але тады ўзнікае пытанне, навошта было ў прынцыпе займацца гэтай тэмай і марнаваць бюджэтныя грошы на цэлы будынак, калі і сацыяльных водпускаў па дагляду за дзіцём да 3 гадоў няма? Намеснік начальніка ДВП не спасылаецца ні на які прававы акт. А тым часам агульныя палажэнні аб сацыяльных адпачынках прадугледжаны артыкулам 183 Працоўнага кодэкса.
Юрыст Праваабарончага цэнтру “Вясна” Павел Сапелка патлумачыў сітуацыю, якая склалася з мамамі ў калоніях.
«Асуджаныя ў калоніях працуюць не на падставе працоўнага дагавора, а ў сувязі з асуджэннем. Іх праца рэгулюецца ў першую чаргу Крымінальна-выканаўчым кодэксам (КВК). А іншыя прававыя акты, у тым ліку Працоўны кодэкс, прымяняюцца толькі тады, калі на гэта ёсць прамое пазначэнне ва УВК.
Праблема ў тым, што ў Крымінальна-выканаўчым кодэксе няма нормы аб сацыяльных адпачынках. Значыць асуджаныя мамы іх не маюць. І ўсё гэта ў рамках закона. Пытацца ў ДВП аб сацыяльных адпачынках проста бессэнсоўна.
Гэтае пытанне трэба ставіць перад заканадаўцамі. Гэта тое, што павінны зрабіць дэпутаты – змяніць УВК, даўшы маці правы на водпуск па догляду.
Мацярынства на волі і ў калоніі не павінна адрознівацца больш, чым гэта патрабуецца для выканання ўмоў пакарання ў выглядзе пазбаўлення волі – ізаляцыі ад грамадства, выхаваўчай работы і г.д. Але праца пры гэтым не павінна стаць сродкам дыскрымінацыі. А ў выпадку са зняволенымі маці праца стала сродкам разлучыць іх з дзецьмі ў тым узросце, калі прысутнасць маці жыццёва неабходна“.
Нагадаем, у гомельскай жаночай калоніі №4 пастаянна адбываюць тэрмін прыкладна 1500 вязніц. А колькасць дзяцей ва ўзросце да трох гадоў трымаецца на ўзроўні каля трох дзясяткаў. І ўсё мамы згодна рэжыму абавязаны пастаянна жыць не з дзецьмі, а ў атрадзе, іх нават не вызваляюць ад дзяжурстваў. Яны могуць бачыцца са сваімі малымі толькі ў адведзены для гэтага час – гадзіна раніцай і пару гадзін вечарам.
