Справаздача па маніторынгу мірнага сходу 29 кастрычніка ў Мінску

29 кастрычніка 2019 года ў цэнтры Мінска прайшла акцыя, прысвечаная памяці расстраляных дзеячаў культуры і навукі ўначы 29 кастрычніка 1937 году.

Высновы:

1. Сход насіў мірны характар ​​(калі "арганізатары маюць мірныя намеры і сход мае негвалтоўны характар" паводле Кіруючых прынцыпаў па свабодзе мірных сходаў АБСЕ). Удзельнікі\-цы не выкарыстоўвалі заклікі да гвалтоўных дзеянняў і вайне, не ўжывалі гвалт і не правакавалі гвалт. Сваімі дзеяннямі ўдзельнікі/-цы мірнага сходу не парушалі грамадскі парадак і не ўяўлялі пагрозы грамадскай бяспецы, а таксама не парушалі правы іншых асоб.

2. У ходзе мірнага сходу адсутнічала магчымасць ідэнтыфікаваць супрацоўнікаў/-ніц праваахоўных органаў, так як яны былі ў грамадзянскай форме адзення, без ідэнтыфікацыйных знакаў. Знаходжанне супрацоўнікаў/-ніц міліцыі на мірных сходах у грамадзянскай форме адзення не дазваляе ўдзельнікам/-цам разумець іх функцыі і паўнамоцтвы, а таксама не спрыяе камунікацыях і эфектыўнаму рашэнню складаных або канфліктных сітуацый. 

3. Перашкодаў у працы незалежных назіральнікаў/-ніц і СМІ не зафіксавана, што з'яўляецца станоўчай практыкай.

4. Акцыя праводзілася ў рамках агітацыйнага пікету кандыдаткі ў дэпутаты А. Талстой.

5. Падчас правядзення акцыі пратаколы за парушэнне дзеючага заканадаўства не складаліся. Не зафіксавана затрыманняў удзельнікаў/-ц.

Метадалогія маніторынгу

РПГА "Беларускі Хельсінкскі Камітэт" і Праваабарончы цэнтр "Вясна" праводзяць сістэматычнае назіранне за мірнымі сходамі ў Беларусі на падставе распрацаванай метадалогіі маніторынгу. Яна ўключае ў сябе: набор і навучанне назіральнікаў/-ніц прынцыпам грамадскага кантролю, міжнародным стандартам правядзення мірных сходаў і метадалогіі назірання; запаўненне анкеты назірання падчас вочнага кантролю; апрацоўка анкет і напісанне маніторынгавага справаздачы. Анкеты назірання за мірнымі сходамі распрацаваны сумесна праваабарончымі арганізацыямі і ўключаюць пытанні аб магчымасці выканання назіральнікамі /-ніцамі і журналістамі/-ткамі сваіх функцый, аб паводзінах арганізатараў і ўдзельнікаў/-іц мірнага сходу, супрацоўнікаў/-ніц праваахоўных органаў, а таксама наяўнасць на мірным сходзе хуткай дапамогі і медыцынскіх работнікаў/-ніц. Назіральнікі і назіральніцы дапускаюцца да назірання толькі ў выпадку згоды на выкананне правіл і прынцыпаў назірання (незалежнасць і палітычная нейтральнасць; апісанне фактаў, а не меркаванняў; неўмяшанне ў падзею, за якім назіраюць; прыхільнасць прынцыпам правы: адмова ад любых формаў гвалтоўных дзеянняў і дыскрымінацыйных практык; карэктныя паводзіны). Падчас выканання сваіх абавязкаў назіральнікі і назіральніцы па магчымасці трымаюцца асобна ад удзельнікаў/-іц. Яны пазначаныя пасведчаннямі і сінімі камізэлькамі з надпісам "# СontrolBY".

Папярэдняя інфармацыя

Інфармацыя аб правядзенні традыцыйнай штогадовай (пятай па ліку) акцыі "Ланцуг памяці" каля будынку КДБ з'явілася ў сетцы Інтэрнэт і сацыяльных сетках за некалькі дзён да даты правядзення. Людзей заклікалі прыносіць свечкі і далучацца да традыцыйнай жалобнай акцыі, каб ушанаваць памяць расстраляных у 1937 году дзеячаў навукі і мастацтва. Збор людзей быў запланаваны каля агітацыйнага пікету кандыдаткі ў дэпутаты А.Толстой ў скверы ім. Дзяржынскага насупраць будынку КДБ. Правядзенне агітацыйных пікетаў дазволена ва ўсіх прыдатных для гэтага месцах горада, акрамя месцаў, забароненых рашэннем Мінгарвыканкама. У адпаведнасці з Выбарчым кодэксам кандыдат/-ка ў дэпутаты абавязаны прадаставіць у Мінгарвыканкам апавяшчэнне аб правядзенні пікету. Аплата паслуг па ахове грамадскага парадку, медыцынскім абслугоўванні і ўборцы тэрыторыі пры правядзенні перадвыбарных пікетаў не патрабуецца. Па практыцы, якая склалася, пікеты, тэматыка якіх наўпрост не звязаная з перадвыбарнай агітацыяй (паводле тлумачэнняў Выбарчага кодэкса), часта кваліфікуецца ўладамі як пікеты, парадак правядзення і арганізацыі якіх рэгулюецца законам "Аб масавых мерапрыемствах", а не нормамі выбарчага заканадаўства. Адпаведна, правядзенне пікетаў без атрымання папярэдняга дазволу (альбо паведамлення ў некаторых выпадках) Мінгарвыканкама з'яўляецца прычынай прыцягнення удзельнікаў/-ніц сходу да адміністрацыйнай адказнасці па арт. 23.34 КаАП.

За правядзенне аналагічнага сходу ў 2018 годзе, які праводзіўся без атрымання дазволу ўладаў, не менш за 15 удзельнікаў і ўдзельніц былі аштрафаваныя за парушэнне парадку правядзення масавых мерапрыемстваў. Арганізатар акцыі Мікалай Статкевіч быў арыштаваны на 5 сутак за заклікі да ўдзел у недазволеным масавым мерапрыемстве.

Падчас правядзення мірнага сходу вочна і бесперапынна ажыццяўлялі грамадскі кантроль 3 назіральніка/-ніцы, якія прайшлі адпаведнае навучанне і былі пазначаныя належным чынам.

Ход мірнага сходу

1. У 18.05 на пікеце знаходзілася не менш за 14 чалавек.

2. Падчас мірнага сходу прысутнічала не менш за 25 супрацоўнікаў/-ніц праваахоўных органаў у грамадзянскай форме адзення, апазнаць іх можна было па рацыях, слухаўках, ручных відэакамерах і па адпаведных дзеяннях. На месцы акцыі знаходзілася кіраўніцтва РУУС і ГУУС Мінгарвыканкама. На бліжэйшых скрыжаваннях знаходзіліся 2 супрацоўніка ў форме ДАІ.

3. Прадстаўнікі/-ніцы СМІ (не менш за 10 чалавек) мелі зносіны з удзельнікамі/-цамі акцыі, здымалі тое, што адбываецца на фота- і відэа камеры, бралі інтэрв'ю. Удзельнікі/-цы акцыі актыўна мелі зносіны са СМІ.

4. У 18.40 на пікет прыйшоў старшыня акруговай выбарчай камісіі Купалаўскай выбарчай акругі №95 і вусна вынес папярэджанне А.Талстой за парушэнне заканадаўства аб выбарах пры правядзенні агітацыі.

5. У 19.00 не менш за 35 чалавек рушылі шэсцем да будынка КДБ. Перад прыступкамі КДБ людзі сталі ў ланцуг, трымалі ў руках свечкі. Супрацоўнікі ў грамадзянскай форме адзення сталі на прыступках у лінію спіной да ўдзельнікаў/-ніц. Адзін з супрацоўнікаў папярэдзіў прысутных, што пікет не можа праходзіць бліжэй 50-ці метраў ад КДБ. У 19.10 іераманах беларускай аўтакефальнай царквы падняўся па прыступках (за ім ішлі супрацоўнік у грамадзянскай форме адзення) і акрапіў святой вадой дзверы і будынак КДБ. У 19.15 адзін з удзельнікаў акцыі сімвалічна зняў турэмную робу, кайданы з бервяном і пакінуў іх на прыступках.

6. У 19.40 людзі пакінулі свечкі на прыступках будынка і па закліку М.Статкевіча пачалі абыходзіць будынак, каб падысці да вокнаў ніжніх паверхаў. Там таксама пакінулі запаленыя свечкі і кветкі. У 19.45 акцыя аб'яўлена завершанай, удзельнікі/-цы пачалі разыходзіцца. Супрацоўнікі/-цы камунальных службаў прыбралі свечкі і кветкі.

7. Выкарыстаныя плакаты і сімволіка: "ПІКЕТ КАНДЫДАТА Ў ДЭПУТАТЫ АЛЕНЫ ТАЛСТОЙ 29 КАСТРЫЧНІКА - ДЗЕНЬ ПАМЯЦІ АХВЯРАЎ ПАЛІТЫЧНЫХ РЭПРЭСІЙ ГПУ-НКВД-МГБ-КГБ СПЫНІМ НАШЧАДКАЎ КАТАЎ", фотаздымкі рэпрэсаваных людзей, бервяно з надпісам "Кантракт", шапкі і шалікі з бел-чырвона-белымі кветкамі, 2 бел-чырвона-белыя сцягі, сцяг партыі Грамада, сцяг кампаніі "Еўрапейская Беларусь", сцяг з гербам Пагоня.

8. Выкарыстаныя лозунгі: "Ганьба!", "Жыве Беларусь".

9. Машына хуткай дапамогі і медыцынскія работнікі/-цы адсутнічалі.

Рэкамендацыі:

супрацоўнікам праваахоўных органаў:

• ажыццяўляць ахову грамадскага парадку падчас мірных сходаў у форменнай вопратцы, а таксама быць пазначанымі ідэнтыфікацыйнымі сродкамі (бэйджамі або нагруднымі знакамі);
• прызначаць кантактная асоба з ліку супрацоўнікаў міліцыі для камунікацыі з назіральнікамі, СМІ, арганізатарамі і ўдзельнікамі мірнага сходу.
• Працягваць практыку не прыцягнення да адміністрацыйнай адказнасці ўдзельнікаў мірных сходаў.

суб'ектам, якія валодаюць правам заканадаўчай ініцыятывы:

• ініцыяваць змены ў нацыянальнае заканадаўства з мэтай прывядзення яго ў адпаведнасць з міжнароднымі стандартамі ў галіне свабоды мірных сходаў.