“Вясна” і БХК: Беларусь — кепскі прыклад ажыццяўлення свабоды мірных сходаў
Эксперты Праваабарончага цэнтра “Вясна” і Беларускага Хельсінкскага камітэта падрыхтавалі агляд сітуацыі са свабодай мірных сходаў у Беларусі ў 2016-2017 гг. Аналітычны дакумент з’яўляецца часткай рэгіянальнага праекта Еўрапейскага цэнтра некамерцыйнага права (ECNL)*. Раней у межах ініцыятывы прадстаўлены вынікі маніторынгу свабоды мірных сходаў у пяці балканскіх краінах. Цяпер на сайце ECNL даступны аналагічны агляд па Беларусі.
“У апошнія гады назіраецца павелічэнне колькасці і інтэнсіўнасці акцый пратэстаў у рэгіёне Заходніх Балканаў і Усходняга партнёрства. У той жа час, краіны зазналі значнае павелічэнне абмежаванняў на права на свабоду мірных сходаў”, — гаворыцца ў прэс-рэлізе ECNL з нагоды публікацыі справаздачы па Беларусі і васьмі іншых краінах, у тым ліку Арменіі і Малдове.
Супраца з мясцовымі экспертамі ў дзевяці краінах дазволіла еўрапейскай кааліцыі адлюстраваць існуючае асяроддзе для ажыццяўлення права на свабоду мірных сходаў. Справаздачы прапануюць кароткі агляд актуальных пытанняў і апошніх падзей, звязаных са свабодай сходаў у апошнія гады.
У выніках маніторынгу па Беларусі падкрэсліваецца, што “практыка правядзення мірных сходаў у Беларусі не можа служыць добрым прыкладам”.
“Беларускае заканадаўства аб масавых мерапрыемствах ўтрымлівае празмерныя і непрапарцыйныя абмежавання права на свабоду мірных сходаў, якія дэвальвуюць увесь сэнс дадзенага права. У Беларусі дзейнічае дазвольны прынцып правядзення сходаў, абцяжараны абавязкам арганізатараў да падачы заяўкі на правядзенне сходу заключыць грамадзянска-прававыя дамовы з дзяржаўнымі органамі на ахову парадку, прыборку тэрыторыі і медыцынскае абслугоўванне ўдзельнікаў. У некаторых выпадках названыя дзяржаўныя органы адмаўляюцца заключаць такія дамовы без рашэння мясцовага выканкама аб санкцыянаванні масавага мерапрыемства, а мясцовыя выканкамы ў шэрагу выпадкаў адмаўляюцца даць дазвол на правядзенне масавага мерапрыемства без заключэння згаданых дамоваў”, — сцвярджаюць эксперты ПЦ “Вясна” і БХК.
Праваабаронцы дадаюць:
“Асноўнай негатыўнай тэндэнцыяй з'яўляецца тое, што арганізатараў і ўдзельнікаў мірных сходаў прыцягваюць да адміністрацыйнай адказнасці толькі з-за адсутнасці спецыяльнага дазволу на правядзенне сходу. Пры гэтым, той факт, што ў 2016-2017 гадах самі сходы ў большасці выпадкаў не разганяліся, а ўдзельнікі не падвяргаліся затрыманням, сведчыць аб адсутнасці грамадскай небяспекі такіх дзеянняў”.
Аўтары Агляду прапануюць уладам Беларусі “распачаць сістэмную працу па рэфармаванні заканадаўства аб масавых мерапрыемствах з удзелам шырокага кола зацікаўленых бакоў, у тым ліку прадстаўнікоў грамадзянскай супольнасці і палітычных партый”.
Прыярытэтныя рэкамендацыі праваабаронцаў уключаюць:
- увядзенне паведамляльнага прынцыпу правядзення мірных сходаў;
- адмену абавязку арганізатараў заключаць дамовы аб уборцы тэрыторыі, медыцынскай дапамозе і ахове парадку, паколькі гэтыя дзеянні выцякаюць з пазітыўных абавязальніцтваў дзяржавы па рэалізацыі права на мірныя сходы;
- зняцце неабгрунтаваных абмежаванняў на месцы правядзення масавых мерапрыемстваў.
*Місіяй ECNL з'яўляецца садзейнічанне стварэнню спрыяльнага прававога і фіскальнага асяроддзя для грамадзянскай супольнасці ў Еўропе і за яе межамі. Цэнтр імкнецца пашыраць магчымасці арганізацый грамадзянскай супольнасці і забяспечваць іх устойлівасць. Эксперты ECNL аказвалі падтрымку, якая непасрэдна і станоўча паўплывала на больш за 60 рашэнняў і законаў, датычных АГС у Еўропе і Еўразіі.
