Камісія па памілаванні засела ў строгай сакрэтнасці

Беларускі Хельсінкскі Камітэт атрымаў адказ на свой зварот у Камісію па пытаннях памілавання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь.
Праваабаронцы прасілі запрасіць прадстаўніка БХК на пасяджэнне Камісіі і пры гэтым спасылаліся на п. 9 Указа Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 1994/12/03 N 250 "Аб зацвярджэнні Палажэння аб парадку ажыццяўлення ў Рэспубліцы Беларусь памілавання асуджаных, вызвалення ад крымінальнай адказнасці асоб, якія садзейнічалі раскрыццю і ўстараненню наступстваў злачынстваў", згодна з якім Камісія па пытаннях памілавання можа запрашаць на свае пасяджэннi прадстаўнiкоў дзяржаўных органаў, грамадскіх аб'яднанняў, сродкаў масавай інфармацыі.
У адказ было паведамлена наступнае: «пытанне неабходнасці запрашэння на паседжанне Камісіі (...) разглядаецца ў кожным канкрэтным выпадку. Пры ўзнікненні такой неабходнасці РПГА «Беларускі Хельсінкскі Камітэт» будзе пастаўлена ў вядомасць».
Нагадаем, што па законе:
- Памілаванне асуджаных ажыццяўляецца ў выглядзе замены смяротнага пакарання пажыццёвым зняволеннем;
- Прэзідэнт, акрамя хадайніцтваў аб памілаванні, разглядае матэрыялы ў адносінах да асобаў, асуджаных да смяротнага пакарання, якія не хадайнiчаюць аб памілаванні; прадстаўленні Старшыні Вярхоўнага Суда альбо Генеральнага пракурора аб прымяненні памілавання да асоб, асуджаных да пакарання смерцю;
- Хадайніцтва аб памілаванні асуджаных, а таксама іншыя вышэйпаказаныя матэрыялы да ўнясення на разгляд Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь папярэдне разглядаюцца ў Камісіі па пытаннях памілавання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь (далей - Камісія);
- Камісія зацвярджаецца Прэзідэнтам Рэспублікі Беларусь на тэрмiн яго паўнамоцтваў у складзе старшыні, двух намеснікаў старшыні і членаў Камісіі.Камісія можа запрашаць на свае пасяджэннi прадстаўнiкоў дзяржаўных органаў, грамадскіх аб'яднанняў, сродкаў масавай інфармацыі;
- Інфармацыя аб працы Камісіі і рашэньні Кіраўніка дзяржавы аб памілаванні асуджаных рэгулярна асвятляюцца ў сродках масавай інфармацыі.
Хто ўсе гэтыя людзі?
Па стане на 2005 год у Камісію па пытаннях памілавання ўваходзілі наступныя персоны: Пяткевіч Наталля Уладзіміраўна, старшыня Камісіі (намеснік кіраўніка Адміністрацыі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь; Андрэйчык Наталля Іосіфаўна, намеснік старшыні Камісіі (старшыня Сталай камісіі Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь па заканадаўстве і дзяржаўнаму будаўніцтву, старшыня Рэспубліканскай калегіі адвакатаў); Бойка Уладзімір Васільевіч (старшыня Беларускага рэспубліканскага саюза юрыстаў); Баркоў Аляксандр Уладзіміравіч (загадчык кафедры крымінальнага права юрыдычнага факультэта Беларускага дзяржаўнага універсітэта); Белашэўскі Анатоль Аляксеевіч (старшыня Сталай камісіі Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь па нацыянальнай бяспецы); Меранцаў Юрый Іванавіч (намеснік Міністра абароны); Мітрафанаў Валерый Аляксеевіч (старшыня Мінскай гарадской калегіі адвакатаў); Новікаў Анатоль Мікалаевіч (старшыня Сталай камісіі Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь па сацыяльных пытаннях, старшыня Рэспубліканскага савета Беларускага грамадскага аб'яднання ветэранаў); Самусеў Уладзімір Парфіравіч ( загадчык аддзелам па пытаннях грамадзянства і памілавання Адміністрацыі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь); Улашчык Уладзімір Сяргеевіч (галоўны рэдактар часопіса "Ахова здароўя").
А вось спіс чальцоў Камісіі, зацверджаны ў 2009 г.: Міцкевіч Валерый Вацлававіч (намеснік Кіраўніка Адміністрацыі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь (старшыня Камісіі)); Кісялёў Аляксандр Іванавіч (загадчык аддзелам па пытаннях грамадзянства і памілавання Адміністрацыі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь (намеснік старшыні Камісіі)); Смірноў Яўген Аляксандравіч (старшыня Сталай камісіі Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь па заканадаўстве і дзяржаўнаму будаўніцтву (намеснік старшыні Камісіі)); Баркоў Аляксандр Уладзіміравіч (намеснік дырэктара Інстытута перападрыхтоўкі і павышэння кваліфікацыі суддзяў, работнікаў пракуратуры, судоў і ўстаноў юстыцыі Беларускага дзяржаўнага універсітэта);Меранцаў Юрый Іванавіч (намеснік Міністра абароны); Мітрафанаў Валерый Аляксеевіч (старшыня Мінскай гарадской калегіі адвакатаў); Рабцаў Леанід Міхайлавіч (суддзя Канстытуцыйнага Суда); Самасейка Мікалай Леанідавіч (старшыня Сталай камісіі Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь па заканадаўстве і судова-прававых пытаннях) ; Улашчык Уладзімір Сяргеевіч (дырэктар дзяржаўнай навуковай установы "Інстытут фізіялогіі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі").
Таксама ў склад Камісіі ўваходзяць Старшыня Вярхоўнага Суда, Генеральны пракурор, Міністр унутраных спраў, Міністр юстыцыі і Старшыня Камітэта дзяржаўнай бяспекі. У выпадку адсутнасці названых службовых асоб у рабоце Камісіі прымаюць удзел іх намеснікі.
Для параўнання прывядзем урывак з кнігі Кірыла Кавальджы «Засядала строгая камісія», прысвечанай рабоце першай расійскай камісіі па памілаванні:
«Камісія ўпершыню сабралася ў самым пачатку 1992 года. Яе нязменным старшынёй стаў пісьменнік Анатоль Прыстаўкін. У склад Камісіі былі адабраны вельмі вядомыя людзі з ліку тых, каго звычайна завуць «сумленнем нацыі». Зрэшты, не ўсе кандыдаты пагаджаліся працаваць у ельцынскім Крамлі. Напрыклад, як успамінае сам Анатоль Прыстаўкін («Даліна смяротнага ценю», часопіс «Дружба Народаў», № 9 за 1999 год), «пісьменнік Алесь Адамовіч усклікнуў, калі паклікалі яго вырашаць справы аб памілаванні: «Зразумейце і прабачце, але я не магу быць Богам!». Справа адбывалася пару месяцаў пасля катастрофы, якая напаткала краіну і мільёны яе грамадзян у снежні 1991 года, і гэта таксама трэба мець на ўвазе.
Я цалкам перакананы, што тагачасныя рэаліі былі зусім не тым, пра што дзесяцігоддзямі марыла «сумленне нацыі» на сваіх праславутых «кухнях». Ельцынскую эпоху можна называць як заўгодна, але толькі не урачыстасцю дэмакратыі і росквітам грамадзянскай супольнасці.
Па словах Прыстаўкіна, ён таксама вагаўся, жонка яго рэзка пярэчыла, але начны візіт Сяргея Кавалёва (савецкі дысідэнт, удзельнік праваабарончага руху ў СССР і постсавецкай Расеі, расейскі палітычны і грамадскі дзеяч - прим. belhelcom.) паклаў ваганням канец:
... Кавалёў усміхаўся, ківаў, ні ў чым не пярэчыў, пахвальваў смачную вячэру, хоць у той галодны год наскребали мы чагосьці так-сяк ... Але калі падняўся з-за стала, а трэцяй гадзіне ночы, з нявіннай усмешкай спытаў: «Значыць, дамовіліся?"
Дасведчаны зэк, ззамаладу спазнаў і торбу і турму, ён умеў абыходзіць цяжкія перашкоды ў жыцці. Цяпер такой перашкодай апынулася мая жонка. І быў Сяргей Адамыч так абыходлівы, так лагодны, што язык ў мяне не павярнуўся прамовіць: «не» ...
Такім чынам, Прыстаўкін на пасадзе старшыні Камісіі стаў своеасаблівым хроснікам прафесійнага праваабаронцы Сяргея Кавалёва, «лагоднага дасведчанага зэка, які ўмеў абыходзіць цяжкія перашкоды ў жыцці».