“Год пасля. У Беларусі працягваюцца рэпрэсіі”

Заява Нарвежскага Хельсінкскага камітэта

19 снежня мінулага года мы сталі сведкамі таго, як тысячы мірных грамадзян сабраліся ў цэнтры Менску ў знак пратэсту супраць прыгнёту і фальсіфікацыяў на прэзідэнцкіх выбарах. У тую ноч ўсе надзеі на прагрэс былі разбураныя, пасля таго як мы пабачылі, як праваахоўныя сілы збівалі пратэстуючых і арыштоўвалі іх сотнямі. Кандыдаты ў прэзідэнты, лідэры апазіцыі, лідэры грамадзянскай супольнасці і звычайныя грамадзяне былі кінутыя ў аўтобусы і адвезеныя ў турму. Тысячы беглі, уцякаючы ад салдатаў і міліцыі, якія збівалі ўсіх без разбору.

Мінуў год, а беларускія грамадзяне працягваюць уцякаць.

Алесь Бяляцкі, лідэр праваабарончага цэнтра “Вясна”, які на працягу многіх гадоў дапамагаў ахвярам рэжыму і, у прыватнасці, асобам, пазбаўленым свабоды, у цяперашні час з’яўляецца асуджаным да чатырох з паловай гадоў пазбаўлення волі ўзмоцненага рэжыму. Кандыдаты ў прэзідэнты Андрэй Саннікаў і Мікалай Статкевіч, прадстаўнік штабу Саннікава Зміцер Бандарэнка знаходзяцца ў турме. Эдуард Лобан, Зміцер Дашкевіч і Павел Севярынец былі асуджаныя да вялікіх тэрмінаў турэмнага зняволення. Яны намагаліся служыць і спрыяць лепшай будучыне беларускага грамадства. За гэта ўсе яны былі кінутыя ў турмы пасля 19 снежня 2010 года”.

“Магчымасць уплываць на гэтую краіну, верагодна, ніколі не была лепшай, – кажа генеральны сакратар Нарвежскага Хельсінкскага камітэта Б’ёрн Энгесланд. – Ніколі раней беларускі лідэр не сутыкаўся за такім эканамічным крызісам, які б суправаджаўся абвалам нацыянальнай валюты, вострым матэрыяльным недахопам і памяншэннем валютных рэзерваў. Рэпрэсіі супраць любога з ягоных апанентаў з’яўляюцца, бадай, найбольшай прыкметай таго, што ён адчувае сябе неабароненым. Тым не менш, еўрапейскія краіны і інстытуты, здаецца, не ў стане прыняць узгодненую і эфектыўную палітыку ў дачыненні да Беларусі. Існуе настойлівая неабходнасць гэта зрабіць, каб пераканацца, што гэтая палітыка будзе падтрымлівацца ўсімі, замест яе разбурэння асобнымі краінамі еўрапейскай супольнасці. Мы лічым, што Нарвегія ў тым ліку магла б адыгрываць больш актыўную ролю ў гэтых намаганнях”.

Рэпрэсіі супраць дэмакратычных актывістаў Беларусі 19 снежня мінулага года былі беспрэцэдэнтнымі нават для Беларусі. З таго часу кантроль над грамадствам стаў яшчэ больш жорсткім. Людзей затрымліваюць і запалохваюць; быў ўзмоцнена кантроль службаў бяспекі. Незалежныя сродкі масавай інфармацыі знаходзяцца пад пагрозай закрыцця, штрафаў або крымінальнага пераследу. Адвакаты лідэраў апазіцыі былі пазбаўлены адвакацкіх ліцэнзіяў. Прадстаўнікам АБСЕ і спецыяльным дакладчыкам праваабарончых арганізацыяў адмаўляюць ва ўездзе ў краіну, як і замежным праваабаронцам.

У беларускіх турмах палітычныя зняволеныя знаходзяцца пад вялізным псіхалагічным ціскам, многія з іх сталі ахвярамі дрэннага абыходжання, а здароўе некалькіх зняволеных пагоршылася. Мы вельмі занепакоеныя здароўем Андрэя Саннікава і Змітра Бандарэнкі, а таксама здароўем Дашкевіча і Бяляцкага. Яны жывуць у вельмі дрэнных умовах, яны маюць абмежаваны доступ да сем’яў, адвакатаў і харчовых перадачаў. Ужо доўгі час прадпрымальнік Мікалай Аўтуховіч, які толькі што скончыў галадоўку, з’яўляецца палітычным зняволеным.

Аляксандру Лукашэнку не мусяць дазволіць працягваць спробы разбурэння лепшай будучыні беларускага народа.