Кіраўнік Рэспубліканскай калегіі адвакатаў сышла з пасады
22 лістапада 2011 года адбылося пазачарговае пасяджэнне прэзідыума Рэспубліканскай калегіі адвакатаў, на якім Наталля Андрэйчык заявіла аб спыненні яе паўнамоцтваў на пасадзе старшыні РКА ў сувязі з атрыманым загадам Міністэрства юстыцыі, піша сайт установы "Платформа". З 1997 года яна ўзначальвала Рэспубліканскай калегіі адвакатаў.
Раней у перыяд са снежня 1991 па ліпень 1997 г. Наталля Андрэйчык была Прэзідэнтам Саюза адвакатаў Беларусі, дзейнасць якога спынілася ў сувязі з утварэннем Рэспубліканскай калегіі адвакатаў, якая ажыццяўляе функцыістала дзеючага органа адвакацкага самакіравання ў маштабе краіны.
22 лістапада 2011 года новым старшынём РКА абраны Віктар Чайчыц. У адвакатуры ён з 1997 года. З 2002 года ўзначальвае Мінскую абласную калегію адвакатаў.
«Праблемы» апошняга часу ва ўзаемаадносінах адвакатуры і дзяржавы, якія прывялі да кадравых перастановак у кіраўніцтве адвакатуры, пачаліся з таго моманту, як некаторыя адвакаты, якія абаранялі удзельнікаў падзей 19.12.2011, публічна ў СМІ выказалі меркаванні з нагоды парушэння права іх кліентаў на абарону , нядопуску адвакатаў у СІЗА КДБ для сустрэч са сваімі падабароннымі, а таксама работы гэтай установы. Мінюст расцаніў гэтыя выказванні як некарэктныя, якія негатыўна ацэньваюць працу дзяржорганаў і супярэчаць Закону аб адвакатуры і накіраваў у адрас кіраўніцтва МГКА прадстаўленне аб неабходнасці прыняцця мер дысцыплінарнай адказнасці да адвакатаў, якія добрасумленна скарысталіся свабодай слова. Аднак, Прэзідыум Мінскай гарадской калегіі не падпарадкаваўся прадстаўленню Мінюста і прыняў рашэнне не караць калегаў.
Адмовіць Мінюсту на яго ўльтыматыўнае патрабаваннеужыць санкцыі да адвакатаў было няпростым рашэннем, і можна сказаць, што сябры Прэзідыума праявілі грамадзянскую мужнасць. Раней падобнай рэакцыі Прэзідыума у адказ на прадпісанні Міністэрства юстыцыі ў Беларусі практычна ніколі не было.
У адказ Мінюст 14 лютага 2011 года па выніках праведзенай па прадстаўленні КДБ праверкі правёў пасяджэнне Кваліфікацыйнай камісіі па пытаннях адвакацкай дзейнасці і ў той жа дзень пазбавіў адвакацкіх ліцэнзій У. Тоўсціка, Т. Гараеву, А. Агеева і Т. Агееву, якія абаранялі удзельнікаў падзеяў 19 снежня 2010 года. Пры гэтым двое з іх былі сябрамі Прэзідыума Мінскай гарадской калегіі (Т. Агеева, А. Агееў) і ў студзені 2011 г. у ліку іншых адстойвалі правы сваіх калегаў, у дачыненні да якіх былі вынесеныя прадстаўленні аб прыцягненні да дысцыплінарнай адказнасці.
Неабходна адзначыць, што Наталля Андрэйчык, як старшыня РКА, уваходзіла ў склад Кваліфікацыйнай камісіі Міністэрства юстыцыі, якая прымала рашэння аб спыненні дзеяння адвакацкіх ліцэнзій. Цалкам відавочна, што закон, займаная пасада і патрабаванні прафесійнай салідарнасці ў дадзеным выпадку прадугледжвалі займанне Наталляй Андрэйчык пазіцыі, накіраванай на абарону правоў і інтарэсаў канкрэтных адвакатаў і інстытута адвакатуры ў цэлым. Ні адзін з адвакатаў, у дачыненні да якіх вырашалася пытанне аб спыненні дзеяння ліцэнзій, не быў запрошаны на пасяджэнне Кваліфікацыйнай камісіі. А, значыць, самі адвакаты былі пазбаўленыя магчымасці абараняць свае правы і інтарэсы. У такой сітуацыі меркаванне старшыні РКА і абарона ёю калегаў маглі мець істотнае значэнне. Аднак, у якасці сябра Кваліфікацыйнай камісіі, старшыня РКА Наталля Андрэйчык галасавала «за» пазбаўленне ліцэнзій сваіх калегаў Т. Агеевай і А. Агеева.
18 Лютага 2011 у сувязі з пазбаўленнем Міністэрствам юстыцыі адвакацкіх ліцэнзій 4 адвакатаў, а таксама ініцыятывай міністэрства па прыняцці Правілаў прафесійнай этыкі адвакатаў, у інтэрв'ю інфармацыйнаму агенцтву А. Пыльчанка заявіў, што «ўвесь кіруючы склад Мінскай гарадской калегіі адвакатаў лічыць сітуацыю, якая склалася, крытычнай і рэальна пагрозлівай як незалежнасці адвакатуры як прававога інстытута, так і незалежнасці адвакатаў ў асобнасці».
У гэты ж дзень на падставе загаду Міністра юстыцыі Рэспублікі Беларусь старшыня МГКА Пыльчанка А.В. быў выключаны са складу Кваліфікацыйнай камісіі па пытаннях адвакацкай дзейнасці.
А. Пыльчанка быў першым і пакуль адзіным старшынём калегіі, абраным агульным сходам МГКА ў красавіку 2010 года па ініцыятыве саміх адвакатаў. Кандыдат, прапанаваны кіраўніцтвам РКА, не знайшоў падтрымкі ў большасці адвакацкай супольнасці г. Мінска.
Варта адзначыць, што Наталля Андрэйчык была катэгарычна супраць абрання А. Пыльчанкі на пасаду старшыні Мінскай гарадской калегіі адвакатаў. У наступным у перыяд ажыццяўлення iм абавязкаў старшыні гарадской калегіі Андрэйчык Н.І. дэманстравала відавочнае непрыманне А. Пыльчанкі і процідзеянне ініцыятывам , якія ажыццяўляў старшыня і прэзідыумам МГКА.
Пасля пазбаўлення 4 адвакатаў ліцэнзіі ў лютым 2011 г. адбылося пасяджэнне прэзідыума Мінскай гарадской калегіі адвакатаў з запрашэннем загадчыкаў юрыдычнымі кансультацыямі, на якім было прынята рашэнне аб правядзенні пазачарговага агульнага сходу з мэтай асуджэння дзеянняў Міністэрства юстыцыі па пазбаўленні ліцэнзіі адвакатаў і выпрацоўцы мер па ўмацаванні незалежнасці адвакатуры ў Рэспубліцы Беларусь.
У падтрымку беларускіх калегаў выступілі адвакацкія аб'яднанні з іншых краін (Украіны, Польшчы, Малдовы і інш), якія асудзілі дзеянні Мінюста Рэспублікі Беларусь у дачыненні да адвакатаў. Пасля чаго супрацьстаянне дзяржаўных органаў і адвакатуры выйшла на новы ўзровень. Сітуацыя атрымала міжнародны рэзананс.
У лютым 2011 г. Савет калегій адвакатаў Еўропы заклікаў міністра юстыцыі Беларусі «гарантаваць прынцыпы незалежнасці прафесійных асацыяцый адвакатаў і бесстароннасці дысцыплінарных разглядаў».
У сакавіку 2011 года Еўрапейская асацыяцыя адвакатаў па крымінальных справах (ЕСBA) і Савет адвакацкіх аб'яднанняў і юрыдычных таварыстваў Еўропы звярнуліся да міністра юстыцыі Беларусі з адкрытым лістом, у якім патрабавалі спыніць перасьлед беларускіх адвакатаў, аднавіць адвакацкія ліцэнзіі гэтым юрыстам, а таксама «забяспечыць беларускім адвакатам магчымасць выконваць свае прафесійныя функцыі без страху перад мерамі ў адказ або любымі іншымі негатыўнымі наступствамі, такімі як дысцыплінарныя санкцыі».
Таксама міжнародная адвакацкая супольнасць і органы адвакацкага самакіравання шэрагу дзяржаў звярталіся да Н. Андрэйчык з просьбай падтрымаць Прэзідыум Мінскай гарадской калегіі і ў далейшым аказваць дапамогу ў дзейнасці органаў адвакацкага самакіравання, якія адстойваюць прынцып незалежнасці адвакатуры і гарантыі адваката на ажыццяўленне адвакацкай дзейнасці.
Але дзеянні кіраўніцтва Мінскай гарадской калегіі, накіраваныя на спробу абараніць адвакатаў ад незаконнага ўмяшання дзяржавы ў асобе Міністэрства юстыцыі ў прафесійную дзейнасць адвакатуры, не былі падтрыманы Прэзідыумам РКА і вельмі негатыўна ацэнены яго старшынёй Наталляй Андрэйчык.
Так, пастановай Прэзідыума РКА ад 24.02.11. № 02/01, стыль кіраўніцтва старшыні МГКА В. Пыльчанкі быў прызнаны непрымальным і асуджаны. Па-за кампетэнцыяй Прэзідыума РКА было ўказана на немагчымасць далейшага выканання Пыльчанкам А.В. сваіх абавязкаў. У абгрунтаванне пастановы было ўказана, у тым ліку, што Пыльчанка у інтэрв'ю «увесь час робіць акцэнт на тое, што пазбаўленыя ліцэнзіі адвакаты, якія баранілі удзельнікаў акцыі 19 сьнежня 2011 года. Зварот па дадзеным пытанні ў сродкі масавай інфармацыі з недапушчальных акцэнтамі палітычнага характару, уцягненне адвакатаў калегіі ў зусім непатрэбную канфрантацыю з дзяржаўнымі органамі сведчыць аб няздольнасці старшыні МГКА прымаць узважаныя і правільныя рашэнні».
Ва ўмовах адсутнасці падтрымкі з боку кіраўніцтва РКА, асуджэння ім ініцыятыў адвакатаў па абароне незалежнасці адвакатуры, Прэзідыум МГКА не адважыўся праводзіць запланаваны агульны сход, «у сувязі з адсутнасцю адзінай пазіцыі адвакатаў па гэтым пытанні».
У траўні-чэрвені 2011 года кіраўніцтва РКА правяло праверку арганізацыі работы прэзідыума Мінскай гарадской калегіі адвакатаў, у ходзе якой указала на шэраг парушэнняў, у прыватнасці, па стварэнні новых структурных формаў адвакацкай дзейнасці ў выглядзе адвакацкага бюро і прапанавала расфармаваць яго з прычыны таго, што дадзеная структура «супярэчыць маральным прынцыпам» і нормам Закона.
Адзначым, што Мінская гарадская калегія адвакатаў адзіная ў Рэспублікі Беларусь , якая ў адпаведнасці з дзеючым Законам "Аб адвакатуры" стварыла ў межах калегіі 3 адвакацкіх бюро.
Пазіцыя кіраўніцтва Рэспубліканскай калегіі адвакатаў у асобе Н. Андрэйчык, накіраваная не на абарону карпаратыўных інтарэсаў, а на дэструктыўнае проціборства з кіраўніцтвам МГКА, адсутнасць кансалідацыі і ўзгодненасці дзеянняў, пасіўнасць саміх адвакатаў прывялі да таго, што ў наступныя месяцы Міністэрствам юстыцыі былі працягнутыя рэпрэсіўныя мерапрыемствы ў шэрагах непажаданых адвакатаў Мінскай гарадской калегіі: у пачатку сакавіка прэзідыум МГКА падпарадкаваўся прадстаўленню Міністэрства юстыцыі і выключыў з сябраў калегіі П. Сапелку, які ўваходзіў у склад прэзідыума і абараняў экс-кандыдата ў прэзідэнты Андрэя Саннікава. У ліпені на пасяджэннях пазачарговых атэстацыйных камісій не былі атэставаныя адвакаты, якія ўдзельнічалі ў працэсах па справе аб падзеях 19 сьнежня 2011: Д. Ліпкіна, А. Бахціна, А. Бурак, якія прайшлі паўторна атэстацыю на калегіі Мінюста.
30 жніўня 2011 года калегія Міністэрства юстыцыі зацвердзіла рашэнне кваліфікацыйнай камісіі аб спыненні дзеяння ліцэнзіі адваката Т. Сідарэнкі, якая абараняла экс-кандыдатаў у прэзідэнты У. Някляева і А. Міхалевіча. Н. Андрэйчык на пасяджэнні кваліфікацыйнай камісіі зноў галасавала «ЗА» пазбаўленне ліцэнзіі Т. Сідарэнкі, нягледзячы на яе матываваны зварот у РКА з просьбай аб непрымяненні да яе працэдуры спынення дзеяння ліцэнзіі.
У бягучым годзе ў ходзе шматлікіх праверак і працы атэстацыйных камісій шматлікія адвакаты падвергліся ціску з боку Мінюста. Вядома, што не менш за 6 адвакатаў МГКА і двое загадчыкаў юркансультацыямі былі атэставаныя ўсяго на 1 год. Маюцца выпадкі прыпынення дзеяння адвакацкіх ліцэнзій, а таксама адлічэнні са складу калегіі па ўласная заяве ў сувязі з вынясеннем прадпісанняў Міністэрствам юстыцыі.
22 кастрычніка адбыўся пазачарговы агульны сход сябраў Мінскай гарадской калегіі адвакатаў. Падставай для яго правядзення была заява Старшыні Прэзідыума калегіі А. Пыльчанкі аб спыненні паўнамоцтваў на гэтай пасадзе, зробленая ім пасля вынясення прадстаўлення Міністэрства юстыцыі аб датэрміновым адкліканні яго з пасады кіраўніка калегіі.
Па выніках галасавання ў другім туры старшынём Мінскай гарадской калегіі адвакатаў быў абраны А. Санковіч, які працуе ў адвакатуры з 1999 года. У ходзе разгляду справы аб падзеях 19 сьнежня 2010 года ў г. Менску А. Санковіч абараняў абвінавачанага Д. Новіка. Працуе адвакатам юрыдычнай кансультацыі Партызанскага раёна г. Мінска. Яго кандыдатура была падтрымана старшынёй РКА Н. Андрэйчык, якая раней была загадчыцай юрыдычнай кансультацыі Партызанскага раёна г. Мінска.
Але ўжо 24 кастрычніка 2011 г. Мінюст прыпыніў дзеянне рашэння агульнага сходу МГКА ў сувязі з правядзеннем праверкі па выкананні рэгламенту правядзення сходу. Тэрмін правядзення праверкі ўстаноўлены да 1 студзеня 2012 года. Абавязкі старшыні МГКА па-ранейшаму выконвае А. Пыльчанка.
У той самы час Міністэрства юстыцыі працягвае кантрольныя мерапрыемствы ў адвакатуры і праводзіць чарговую чацвёртую ў бягучым годзе праверку арганізацыі працы МГКА.
У цяперашні час на разглядзе ў Палаце Прадстаўнікоў Рэспублікі Беларусь знаходзіцца новы праект Закона “Аб адвакатуры і адвакацкай дзейнасці ў Рэспубліцы Беларусь”. І хоць ён унесены Саветам Міністраў, асноўную ролю ў яго падрыхтоўцы грала Міністэрства юстыцыі. У працэсе абмеркавання гэтага праекта меркаванне адвакацкай супольнасці і дэмакратычнай грамадскасці практычна не было ўлічана. Наадварот, у праекце прасочваецца ўзмацненне паўнамоцтваў органаў выканаўчай улады, у прыватнасці, Мінюста, на дзейнасць адвакатуры. Практычна па ўсіх напрамках у дзейнасці органаў адвакацкага самакіравання будзе прадугледжана кампетэнцыя Міністэрства юстыцыі: ад выдання нарматыўных актаў, якія рэгулююць дзейнасць адвакатуры, якія вызначаюць колькасны склад юрыдычных кансультацый, кадравы склад кіраўнікоў калегій, да паўнамоцтваў самастойна ўзбуджаць дысцыплінарныя справы, прыпыняць і ўносіць прадстаўленні аб адмене рашэнняў органаў кіравання калегій адвакатаў, аб датэрміновым адкліканні старшыні калегіі, альбо спыненні яго паўнамоцтваў. Мінюст надзяляецца правам без рашэння органаў адвакацкага самакіравання праводзіць атэстацыі адвакатаў, у тым ліку пазачарговыя, адхіляць адвакатаў ад ажыццяўлення прафесійнай дзейнасці на час дысцыплінарнага пераследу, ануляваць ліцэнзіі і да т.п.
У выпадку прыняцця новага закона ў прапанаванай рэдакцыі заканадаўча замацаваная і фактычная незалежнасць беларускай адвакатуры будзе зведзена на нішто.
Цяперашняя сітуацыя з незалежнасцю беларускай адвакатуры і перспектыва яе далейшай дэградацыі аказваюць негатыўны ўплыў на стан абароны правоў і законных інтарэсаў грамадзян, прафесійнае ажыццяўленне якой ўскладзена на адвакатуры.
Свой унёсак у стварэнне існуючага становішча беларускай адвакатуры і адсутнасці яе рэальнай незалежнасці зрабіла і Н. Андрэйчык.
