Заява праваабаронцаў аб прызнанні васьмі чалавек палітычнымі зняволенымі

Заява праваабарончай супольнасці Беларусі

22 снежня 2022 г.

Мы, прадстаўнікі праваабарончай супольнасці Беларусі, адзначаем, што прыцягненне да крымінальнай адказнасці за распальванне іншай сацыяльнай варожасці ці варажнечы (арт. 130 КК) следствам і судамі селектыўна і дыскрымінацыйна ўжываецца выключна дзеля абароны інстытутаў улады, прычым вылучэнне прадстаўнікоў улады, супрацоўнікаў органаў унутраных спраў, вайскоўцаў і г. д. у якасці сацыяльных груп, якія падпадаюць пад абарону ў гэтым кантэксце, нам падаецца неабгрунтаваным.

Мы настойваем на недапушчальнасці прымянення закона, які абараняе прадстаўнікоў улады, супрацоўнікаў органаў правапарадку і суддзяў ад пагрозаў у сувязі з правамерным выкананнем імі сваіх службовых абавязкаў, дзеля пакарання тых грамадзян, якія выказаліся ў сувязі з відавочным парушэннем прадстаўнікамі дзяржаўных інстытутаў Канстытуцыі і закона, уцягнутасцю прадстаўнікоў улады, пракурораў і суддзяў у працэс катаванняў і ў стварэнне атмасферы беспакаранасці за катаванні і іншыя грубыя парушэнні правоў чалавека, якія часта маюць прыкметы злачынстваў супраць чалавечнасці.

Нам вядома пра тое, што пазбаўленыя волі:

Руслан Сінкевіч, асуджаны ў закрытым судовым пасяджэнні паводле ч. 1 арт. 361-1 КК (Стварэнне экстрэмісцкага фармавання або ўдзел у ім), ч. 1 арт. 342 КК (Арганізацыя і падрыхтоўка дзеянняў, якія груба парушаюць грамадскі парадак, або актыўны ўдзел у іх) да чатырох гадоў зняволення ў папраўчай калоніі;

Дзмітрый Мядзведскі, асуджаны ў закрытым судовым пасяджэнні паводле ч. 1 арт. 309 КК (Наўмыснае прывядзенне ў непрыдатнасць шляхоў зносін), ч. 1 арт. 342 КК, арт. 368 КК (Абраза А. Лукашэнкі) да трох гадоў зняволення ў папраўчай калоніі;

Юрый Трапачоў, асуджаны ў закрытым судовым пасяджэнні паводле ч. 1 арт. 361-1 КК (Стварэнне экстрэмісцкага фармавання), ч. 2 арт. 367 КК (Паклёп на А. Лукашэнку), ч. 1 арт. 130 КК (Распальванне іншай сацыяльнай варожасці), ч. 1 арт. 342 КК (Арганізацыя і падрыхтоўка дзеянняў, якія груба парушаюць грамадскі парадак) да трох гадоў зняволення ў папраўчай калоніі;

Сяргей Рабцаў, асуджаны паводле ч. 1 арт 368, ч. 1 арт. 367, ч. 1 арт. 130 (Распальванне іншай сацыяльнай варожасці), арт. 369 (Абраза і паклёп на А. Лукашэнку, абраза прадстаўніка ўлады), ч. 1 арт. 293 (Масавыя беспарадкі) да шасці гадоў і шасці месяцаў зняволення ў папраўчай калоніі;

Артур Пядзько, узяты пад варту паводле арт. 130 КК за перадачу звестак у пратэсныя тэлеграм-каналы;

Сяргей Нялепка, асуджаны паводле ч. 1 арт. 309 (Наўмыснае прывядзенне ў непрыдатнасць транспартнага сродку ці шляхоў зносін); ч. 2 арт. 295 (Незаконныя дзеянні ў дачыненні да агнястрэльнай зброі, боепрыпасаў і выбуховых рэчываў); арт. 364 (Пагроза ўжывання гвалту ў дачыненні да супрацоўніка органаў унутраных спраў); ч. 3 арт. 361 (Заклікі да мер абмежавальнага характару (санкцый), іншых дзеянняў, накіраваных на прычыненне шкоды нацыянальнай бяспецы Рэспублікі Беларусь); ч. 1 арт. 293 (Масавыя беспарадкі); ч. 1 арт. 368 (Абраза Лукашэнкі); ч. 1 арт. 130 (Распальванне расавай, нацыянальнай, рэлігійнай або іншай сацыяльнай варожасці ці варажнечы); ч. 2 арт. 366 (Гвалт або пагроза ў дачыненні да службовай асобы, якая выконвае службовыя абавязкі, ці іншай асобы, якая выконвае грамадскі абавязак); арт. 369 (Абраза прадстаўніка ўлады) Крымінальнага кодэкса асуджаны да дзевяці гадоў пазбаўлення волі;

Аляксандр Дураеў асуджаны паводле арт. 369 (Абраза прадстаўніка ўлады), ч. 1 арт. 368 і ч. 2 арт. 367 КК (Абраза і паклёп на А. Лукашэнку), ч. 2 арт. 295 КК (Незаконныя дзеянні ў дачыненні да агнястрэльнай зброі, боепрыпасаў і выбуховых рэчываў) да пазбаўлення волі на тры гады ў калоніі ва ўмовах агульнага рэжыму; захоўванне з 1990 г. патронаў, кваліфікаванае паводле ч. 2 арт. 295 КК, па сталай судовай практыцы ў падобных умовах не караецца пазбаўленнем волі.

Ацэньваючы ўсе гэтыя выпадкі крымінальнага пераследу, мы прыходзім да высновы пра існаванне ў кожным з іх палітычнага матыву пераследу абвінавачаных. Судовыя рашэнні прынятыя з палітычных матываў у парушэнне асноватворных прынцыпаў справядлівага правасуддзя.

Мы ў чарговы раз нагадваем, што разгляд палітычна матываваных крымінальных спраў у закрытым ці фактычна ў закрытым судовым пасяджэнні ў адсутнасць публікі, назіральнікаў і незалежнай прэсы груба парушае працэсуальныя правы абвінавачаных і зводзіць да мінімальна нізкай ацэнку праўдзівасці, дастатковасці і дапушчальнасці любых доказаў абвінавачвання.

У чарговы раз падкрэсліваем, што ў шэрагу пералічаных выпадкаў характар дзеянняў абвінавачаных быў вынікам сістэматычных, шырока распаўсюджаных парушэнняў правоў чалавека, адсутнасці магчымасці свабоднага выказвання меркавання, быў выкліканы адсутнасцю расследавання злачынстваў у дачыненні да мірных пратэстоўцаў і іншых ахвяраў жорсткага абыходжання і катаванняў, расчараваннем у здольнасці ўладаў выкарыстоўваць сілу закона дзеля абароны парушаных правоў грамадзян, адсутнасцю справядлівага суда і ўмоваў для дэмакратычнай і канстытуцыйнай змены ўлады на сапраўдных выбарах.

Уладзіслаў Савін 30 сакавіка 2022 года быў асуджаны паводле ч. 4 арт. 209 КК (Махлярства, здзейсненае ў асабліва буйным памеры) за прысваенне грашовых сродкаў грамадзян да 7 гадоў пазбаўлення волі, паводле ч. 1 арт. 342 КК (Арганізацыя дзеянняў, якія груба парушаюць грамадскі парадак, і актыўны ўдзел у іх) за ўдзел у мірных дэманстрацыях і мітынгах 2020 года і публікацыі заклікаў да ўдзелу ў іх да 2 гадоў 10 месяцаў пазбаўлення волі; 26 кастрычніка 2022 года ён таксама асуджаны паводле ч. 1 арт. 368 КК да двух гадоў пазбаўлення волі. У выніку да раней прызначанага шляхам частковага складання пакарання ў 8 гадоў пазбаўлення волі было далучана пакаранне па новым прысудзе, і з улікам ужо адбытага тэрміна (два з паловай гады), рэшта тэрміну складае 7 гадоў 6 месяцаў пазбаўлення волі.

Акалічнасці вынясення прысудаў, якімі У. Савіну прызначаны такі працяглы тэрмін пазбаўлення волі, значную частку якога складае адвольнае пакаранне за ажыццяўленне сваіх грамадзянскіх правоў і свабод, прымушаюць патрабаваць перагляду прысуду і спынення пераследу паводле арт. 342 і 368 КК.

У адпаведнасці з Кіраўніцтвам па вызначэнні паняцця "палітычны зняволены", палітычным зняволеным з'яўляецца асоба, пазбаўленая волі, калі пры наяўнасці палітычных матываў яе пераследу мае месца хаця б адзін з наступных фактараў:

• a) пазбаўленне волі было ўжыта ў парушэнне права на справядлівае судовае разбіральніцтва, іншых правоў і свабод, гарантаваных пактам або Еўрапейскай канвенцыяй аб абароне правоў чалавека і асноўных свабод;
• d) асоба пазбаўленая волі выбарча ў параўнанні з іншымі асобамі.

Мы, прадстаўнікі беларускай праваабарончай супольнасці, заяўляем аб прызнанні палітычнымі зняволенымі Руслана Сінкевіча, Дзмітрыя Мядзведскага, Юрыя Трапачова, Сяргея Рабцава, Артура Пядзько, Сяргея Нялепкі, Аляксандра Дураева, Уладзіслава Савіна.

У сувязі з гэтым мы патрабуем ад уладаў Беларусі:

• перагледзець вынесеныя ў дачыненні да згаданых палітвязняў прысуды пры выкананні права на справядлівы разгляд і ўхіленні фактараў, якія паўплывалі на кваліфікацыю дзеянняў, від і памер пакарання;
• вызваліць згаданых палітзняволеных, ужыўшы іншыя меры для забеспячэння іх яўкі ў суд;
• неадкладна вызваліць усіх палітычных вязняў, пераглядзець палітычна матываваныя прысуды і спыніць палітычныя рэпрэсіі супраць грамадзян краіны.

Праваабарончы цэнтр "Вясна";

Прававая ініцыятыва;

Lawtrend;

Беларускі ПЭН;

Офіс па правах людзей з інваліднасцю;

Беларускі дом правоў чалавека імя Барыса Звозскава.