Сумесная заява сябраў Платформы грамадзянскай салідарнасці і іншых НДА аб трывожнай сітуацыі ў Казахстане

07.01.2022 Тэгі: правы чалавека, заявы

https://spring96.org/be/news/106346 2022 2022-01-07T14:08:56+0300 2022-01-07T14:08:56+0300 2022-01-07T14:10:16+0300 be https://spring96.org/files/images/sources/civicsolidarity.jpg Праваабарончы цэнтр «ВЯСНА» Праваабарончы цэнтр «ВЯСНА» Праваабарончы цэнтр «ВЯСНА»

Праваабарончы цэнтр «ВЯСНА»

6 студзеня 2022 г.

Мы, ніжэйпадпісаныя сябры Платформы грамадзянскай салідарнасці (CSP) і іншых НДА, надзвычай занепакоеныя напружанай сітуацыяй у Казахстане. У святле імклівага развіцця падзей мы заклікаем усіх пратэстоўцаў устрымлівацца ад ужывання гвалту, а ўлады Казахстана забяспечыць, каб усе іх дзеянні, распачатыя ў адказ на пратэсты, строга адпавядалі іх абавязальніцтвам па міжнародным праве правоў чалавека і былі накіраваныя на мірную дээскалацыю сітуацыі.

Цяперашняя сітуацыя склалася пасля таго, як мірныя пратэсты супраць росту цэн на паліва ў горадзе Жанаазен распаўсюдзіліся на некалькі іншых гарадоў па ўсёй краіне, у якіх узялі ўдзел тысячы чалавек, і пратэстоўцы высунулі дадатковыя патрабаванні. 5 студзеня ў Алматы адбыліся сутыкненні паміж праваахоўнымі органамі і сіламі бяспекі і дэманстрантамі, некаторыя з якіх захапілі ўрадавыя будынкі і іншую дзяржаўную ўласнасць, у тым ліку аэрапорт Алматы. Позна ўвечары 5 студзеня ў Казахстане было абвешчана агульнанацыянальнае надзвычайнае становішча пасля адстаўкі ўрада і абяцання прэзідэнта Такаева ўжыць "самыя жорсткія меры" супраць пратэстоўцаў. Паступалі паведамленні аб стральбе, падпалах і рабаваннях у начны час у Алматы. Учора прэзідэнт Такаеў звярнуўся па дапамогу да Арганізацыі Дамовы аб калектыўнай бяспецы (АДКБ), ваеннага альянсу шасці постсавецкіх дзяржаў, для барацьбы з пагрозай, якую ён ахарактарызаваў як "тэрарыстычную", і, як паведамляецца, міратворчыя сілы АДКБ ужо накіроўваюцца ў Казахстан.

Паводле афіцыйнай інфармацыі, не менш за 300 чалавек атрымалі раненні, а некалькі дзясяткаў супрацоўнікаў паліцыі і пратэстоўцаў загінулі падчас сутыкненняў. Дакладная колькасць ахвяраў і загінулых сярод пратэстоўцаў у цяперашні час невядомая, што ўзмацняе асцярогі з нагоды непрапарцыйнага ўжывання сілы. Паводле звестак уладаў, падчас акцый пратэсту па ўсёй краіне на дадзены момант затрымана больш за 200 чалавек, хоць, згодна з паведамленнямі назіральнікаў, рэальная лічба значна вышэйшая. Паводле слоў назіральнікаў, затрыманым адмаўляюць у доступе да адвакатаў, і ёсць сур'ёзныя асцярогі з нагоды невыканання іх права на належныя прававыя працэдуры і справядлівы судовы разгляд. З учорашняга дня ў краіне аднаўляліся адключэнні Інтэрнэту, і, як паведамляецца, некаторыя журналісты былі затрыманыя пры выкананні сваіх прафесійных абавязкаў. Добра задакументаваная практыка сістэматычных парушэнняў права на свабоду мірных сходаў у Казахстане ўзмацняе нашу заклапочанасць з нагоды цяперашняй сітуацыі.

Па меры развіцця падзеяў мы працягваем уважліва сачыць за сітуацыяй. Мы вітаем заклікі да стрыманасці і мірных рашэнняў, зробленыя прадстаўнікамі ЕС, АБСЕ, ААН і іншых міжнародных інстытутаў, а таксама замежных урадаў, і заклікаем пратэстоўцаў устрымлівацца ад незаконных мер, а ўлады Казахстана:

Забяспечыць пастаянную павагу асноўных правоў і свабод усіх жыхароў і не дапускаць перарастання цяперашняй сітуацыі ва ўзброены канфлікт;
Забяспечыць, каб іх рэакцыя на пратэсты строга адпавядала міжнародным стандартам правоў чалавека, у прыватнасці, каб негвалтоўныя сродкі вычэрпваліся ў кожным выпадку да ўжывання сілы, а таксама каб ужыванне сілы было супамерным, а шкода і траўмы былі зведзеныя да мінімуму і чалавечыя жыцці абароненыя;
Паважаць права жыхароў на мірныя сходы, свабоду выказвання меркаванняў і свабоду асацыяцый і забяспечваць, каб любыя абмежаванні, якія накладаюцца на гэтыя правы, адпавядалі патрабаванням міжнароднага права ў галіне правоў чалавека, у тым ліку шляхам правядзення адрозненняў паміж мірнымі і нямірнымі ўдзельнікамі пратэстаў;
Забяспечыць, каб узаемадзеянне з сіламі АДКБ ажыццяўлялася строга ў межах міжнароднага права і не прыводзіла да парушэнняў правоў чалавека;
Прадаставіць поўную інфармацыю аб колькасці людзей, затрыманых у сувязі з пратэстамі за апошнія некалькі дзён, а таксама аб тым, дзе яны ўтрымліваюцца, і пераканацца, што ў іх ёсць аператыўны доступ да юрыдычнай дапамогі і што выконваюцца іх правы на свабоду ад катаванняў, жорсткага абыходжання, належныя прававыя працэдуры і справядлівы судовы разгляд;
Прадаставіць поўныя дадзеныя аб колькасці пратэстоўцаў, якія былі параненыя і забітыя, і забяспечыць незалежнае, празрыстае, хуткае і эфектыўнае расследаванне гэтых выпадкаў, а таксама ўсіх выпадкаў ужывання сілы праваахоўнымі органамі і ўзброенымі сіламі, што прывялі да ахвяраў, з мэтай прыцягнення да адказнасці службовых асоб, адказных за празмернае ўжыванне сілы;
Забяспечыць адпаведнасць любых мер, якія прымаюцца дзеля расследавання і пераследу незаконных дзеянняў пратэстоўцаў, патрабаванням належнай прававой працэдуры і міжнародным абавязальніцтвам Казахстана;
Забяспечваць выкананне права на свабоду інфармацыі і бесперашкодны доступ да розных сродкаў сувязі, уключаючы Інтэрнэт;
Устрымлівацца ад затрымання журналістаў, якія асвятляюць падзеі ў межах сваіх прафесійных абавязкаў, і забяспечыць бяспеку журналістаў;
Забяспечыць прадстаўнікам грамадзянскай супольнасці магчымасць бесперашкодна адсочваць сітуацыю, і дазволіць прадстаўнікам Нацыянальнага прэвентыўнага механізму наведваць затрыманых пратэстоўцаў;
Цалкам супрацоўнічаць з АБСЕ і ААН у вырашэнні наяўнай сітуацыі.