Справаздача па маніторынгу масавага мерапрыемства «Марш абураных беларусаў»

21 кастрычніка 2017 года ў Мінску адбылася акцыя «Марш абураных беларусаў 2.0.", арганізаваная Беларускім Нацыянальным Кангрэсам.

Метадалогія маніторынгу

РПГА "Беларускі Хельсінкскі Камітэт" і Праваабарончы цэнтр "Вясна" праводзяць сістэматычнае назіранне за масавымі мерапрыемствамі ў Рэспубліцы Беларусь на падставе распрацаванай метадалогіі маніторынгу. Яна ўключае ў сябе: набор і навучанне назіральнікаў прынцыпам грамадскага кантролю, міжнародным стандартам правядзення мірных сходаў і метадалогіі назірання; запаўненне анкеты назірання падчас зрокавага кантролю; апрацоўка анкет і напісанне маніторынгавага справаздачы. Анкеты назірання за масавымі мерапрыемствамі сумесна распрацаваны праваабарончымі арганізацыямі і ўключаюць пытанні аб магчымасці выканання назіральнікамі і журналістамі сваіх функцый, аб паводзінах арганізатараў і ўдзельнікаў масавага мерапрыемства, супрацоўнікаў органаў аховы правапарадку, а таксама наяўнасць на масавым мерапрыемстве хуткай дапамогі. Назіральнікі дапускаюцца да назірання толькі ў выпадку згоды на выкананне правіл і прынцыпаў назірання (незалежнасць і палітычная нейтральнасць; апісанне фактаў, а не меркаванняў; неўмяшанне ў падзею, за якім назіраюць; прыхільнасць прынцыпам правы: адмова ад любых формаў гвалтоўных дзеянняў і дыскрымінацыйных практык; карэктнае паводзіны). Падчас выканання сваіх абавязкаў назіральнікі трымаюцца асобна ад удзельнікаў. Яны пазначаныя бэйджамі назіральніка і сінімі камізэлькамі з надпісам "#controlBY".

Папярэдняя інфармацыя

Напярэдадні акцыі 16 кастрычніка Мікалай Статкевіч накіраваў у Мінгарвыканкам ліст, у якім паведаміў аб намеры Беларускага Нацыянальнага Кангрэсу правесці 21 кастрычніка 2017 года на Кастрычніцкай плошчы Менска акцыю “Марш абураных беларусаў”. Інфармацыя аб правядзенні акцыі распаўсюджвалася праз сетку інтэрнэт. Падчас правядзення масавага мерапрыемства вочна і бесперапынна ажыццяўлялі грамадскі кантроль 5 назіральнікаў, якія прайшлі адпаведнае навучанне і былі пазначаныя належным чынам.

Высновы:

1. Масавае мерапрыемства насіла выключна мірны характар (калі "арганізатары маюць мірныя намеры і сход мае негвалтоўны характар"). Удзельнікамі не выкарыстоўваліся заклікі да гвалтоўных дзеянняў.
2. У ходзе масавага мерапрыемства адсутнічала магчымасць ідэнтыфікаваць супрацоўнікаў органаў аховы правапарадку, паколькі большасць з іх былі ў цывільным адзенні.
3. Супрацоўнікі праваахоўных органаў не перашкаджалі ажыццяўленню назірання і працы СМІ.
4. Супрацоўнікі міліцыі не арганізавалі бесперашкодны рух калоны па тратуары на скрыжаваннях, а наадварот патрабавалі захавання светлафорнага рэжыму, чым паўплывалі на запаволенне руху, парывы калоны і права на мірныя сходы паставілі ніжэй фармальных правілаў ПДР.
5. Перад пачаткам акцыі былі затрыманыя Алесь Абрамовіч, Генадзь Фарыно, Вольга Лагвіновіч, Рыгор Грык (http://spring96.org/ru/news/88107). Пасля акцыі былі затрыманыя Вольга Нікалайчык і Арцём Чарняк і дастаўлены ў Цэнтральны РУУС г.Мінска, пасля чаго былі адпушчаныя праз дзве гадзіны.

Ход масавага мерапрыемства

Падчас масавага мерапрыемства былі адзначаны наступныя факты:

1. Удзельнікі акцыі і прадстаўнікі СМІ пачалі збірацца на Кастрычніцкай плошчы каля 13:50. Непасрэдна масавае мерапрыемства пачалося ў 14:00.
2. Мікалай Статкевіч абвясціў план правядзення акцыі: збор удзельнікаў і шэсце да плошчы Незалежнасці.
3. Актывісты разгарнулі чорны банер «Лукашэску ты урод, хопіць грабіць свой народ».
4. У акцыі бяруць удзел да 150 чалавек. Каля 50 супрацоўнікаў міліцыі прысутнічалі ў цывільнай вопратцы, апазнаць іх можна было толькі толькі па рацыях, слухаўках і іншых спецыфічных прыкметах.
5. У 14:15 ўдзельнікі сходу пачалі рух да плошчы Незалежнасці па цотным баку пр-та Незалежнасці.
6. Выступленні ўдзельнікаў сходу ўтрымлівалі наступныя тэзісы: “Верым, можам, пераможам!”, "Лукашеску, ты урод, хватит грабить наш народ", "Шура - не будь Януковичем! Не пилите золотой батон", "Свабоду палітвязням М. Жамчужнаму, Д. Паліенка", "Беларуская армія - серыйны забойца", "Рэпрэсіўная ўлада пануе, пракуратура, міліцыя, суд, прэзідэнт народ Белаурсі рабуе", "Свабоду!, "Жыве Беларусь!", "Нет декрету номер три - Лукашенко уходи", "Радзіма, свабода, далой Луку ўрода!", "Лукашенка-дармаед, пакідай свой кабінет", "Ганьба", "Нет дедовщине!", выказваліся патрабаванні аб вызываленні Т.Аватарава, І.Валавіка, Ф.Іванова, А.Мацкойця.
7. Каля 14:35 М. Статкевіч дзякуе тым удзельнікам, хто сабраўся, анансуе наступную акцыю 25 сакавіка 2018 года з нагоды Дня Волі.
8. На працягу шэсця кантроль за выкананнем ПДР ажыццяўлялі супрацоўнікі ДАІ, выстаўленыя на ўсіх скрыжаваннях, праз гукаўзмацняльную апаратуру было абвешчана патрабаванне да ўдзельнікаў пераходзіць перакрыжаванні ў адпаведнасці з ПДР (на зялёны сігнал святлафора), што перашкаджала інтэнсіўнаму руху ўдзельнікаў акцыі праз праезжую частку.
9. На плошчы Незалежнасці працавала гукаўзмацняльная апаратура, што стварала перашкоды для агучвання патрабаванняў арганізатараў і ўдзельнікаў акцыі.
10. У 14:45 акцыя скончылася, удзельнікі разыходзяцца. Перашкод працы СМІ і назіральнікаў не зафіксавана.

Рэкамендацыі:

Арганізатарам:

- Планаваць і аб'яўляць маршрут акцыі загадзя, у тым ліку апавяшчаць пра гэта выканаўчы камітэт.

- Ажыццяўляць больш актыўную камунікацыю з праваахоўнымі органамі і ўдзельнікамі, асабліва звярнуць увагу на забеспячэнне бесперашкоднага руху праз перакрыжаванне.

Супрацоўнікам праваахоўных органаў:

- У адпаведнасці з арт.5 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб органах унутраных спраў" "дзейнасць органаў унутраных спраў з'яўляецца галоснай". Кіруючыся гэтай нормай, прапануем, каб усе супрацоўнікі ажыццяўлялі ахову грамадскага парадку падчас масавых мерапрыемстваў у форменнай вопратцы, а таксама былі пазначаныя ідэнтыфікацыйнымі сродкамі (бэйджамі або нагруднымі знакамі);

- пазначаць кантактную асобу з ліку супрацоўнікаў міліцыі для камунікацыі з назіральнікамі, СМІ і арганізатарамі масавага мерапрыемства;

- Забяспечыць бесперашкодны рух калоны ўдзельнікаў праз перакрыжаванні са спыненнем руху транспартных сродкаў.

- Спыніць практыку затрыманняў актывістаў прэвентыўна, падчас акцыі, а таксама прыцягнення да адміністрацыйнай адказнасці арганізатараў і ўдзельнікаў мірных сходаў.