Сітуацыя з правамі чалавека ў Беларусі ў 2018 годзе Дакумент

ВЫСНОВЫ

• нягледзячы на ​​зніжэнне агульнага ўзроўню рэпрэсій у краіне ў параўнанні з папярэднім годам, сістэмных зменаў у галіне грамадзянскіх і палітычных правоў, у першую чаргу на заканадаўчым узроўні, накіраваных на якаснае паляпшэнне сітуацыі з правамі чалавека ў Беларусі на працягу 2018 года не адбылося;
• падаўшы справаздачу ў КПЧ ААН аб выкананні палажэнняў МПГПП ўпершыню за апошнія 20 гадоў, Рэспубліка Беларусь цалкам ліквідавала запазычанасць перад дамоўнымі органамі ААН. Аднак адмова дзяржавы ад выканання меркаванняў, прынятых КПЧ па індывідуальных зваротах грамадзян Беларусі, а таксама іншых працэдур, у тым ліку тэрміновых, Камітэта сведчыць аб выбіральнасці супрацоўніцтва Беларусі з ААН і невыкананні ў поўным аб'ёме добраахвотна ўзятых краінай абавязацельстваў у галіне правоў чалавека;
• нягледзячы на ​​адсутнасць цягам 2018 г. значных грамадска-палітычных падзей у краіне, улады працягвалі практыку палітычна-матываванага крымінальнага пераследу грамадзян. Па дадзеных ПЦ "Вясна", на працягу 2018 г. гэты від рэпрэсій ўжываўся ў дачыненні да 18 грамадзян. 15 з іх былі абвінавачанымі па т.зв. справе «БелТА», крымінальнай справе, узбуджанай па ч. 2 арт. 349 КК Рэспублікі Беларусь (несанкцыянаваны доступ да кампутарнай інфармацыі, здзейснены з іншай асабістай зацікаўленасці, які пацягнуў прычыненне істотнай шкоды) у дачыненні да шэрагу журналістаў і рэдактараў шэрагу незалежных СМІ, а таксама актывісты незалежнага прафсаюзу РЭП Генадзь Фядыніч і Ігар Комлік, дырэктар інфармацыйнага агенцтва БелаПАН Алесь Ліпай, абвінавачаныя па ч. 2 арт. 243 КК (ухіленне ад выплаты сум падаткаў, збораў у асабліва буйным памеры);
• на працягу года крымінальны пераслед у дачыненні да 14-ці фігурантаў справы «БелТА» быў спынены з прыцягненнем іх да адміністрацыйнай адказнасці. Аднак крымінальная справа, узбуджаная па ч. 2 арт. 425 Крымінальнага кодэксу (бяздзейнасць службовай асобы) у дачыненні да галоўнага рэдактара TUT.BY Марыны Золатавай засталася адкрытай. Г.Фядыніч і И.Комлік былі асуджаныя да абмежавання волі без накіравання ва ўстановы адкрытага тыпу тэрмінам на 4 гады без канфіскацыі маёмасці і з забаронай займаць кіруючыя пасады на працягу 5 гадоў. Крымінальная справа ў дачыненні да А. Ліпая спынена ў сувязі з яго смерцю;
• на канец 2018 г. у турме працягваў знаходзіцца палітвязень Міхаіл Жамчужны, на якога на працягу года адміністрацыя калоніі працягвала аказваць ціск;
• у 2018 годзе істотна не змянілася становішча з правамі на асабістую недатыкальнасць, свабоду ад катаванняў, жорсткага, бесчалавечнага і зневажальнага абыходжання;
• на працягу года зафіксавана 184 выпадкаў прыцягнення да адміністрацыйнай адказнасці за ўдзел у несанкцыянаваных сходах у дачыненні да 144 чалавек: арышты прызначаліся 21 раз, штрафы былі вынесеныя ў 163 выпадках на агульную суму 4 363 базавых велічынь - 106 893,5 рублёў;
• на працягу года былі зафіксаваныя шматлікія выпадкі пераследу блогераў і журналістаў незалежных СМІ ў сувязі з ажыццяўленнем імі прафесійнай дзейнасці. Паводле інфармацыі ПЦ "Вясна", на працягу года былі зафіксаваныя 132 выпадкі прыцягнення 36 журналістаў да адміністрацыйнай адказнасці ў выглядзе штрафаў за супрацоўніцтва з замежнымі СМІ на агульную суму 113 092 рублі. Змены ў Закон аб СМІ, якія ўступілі ў сілу, істотна абмяжоўваюць свабоду слова і ўводзяць новыя абмежаванні ў інтэрнэт-сферы;
• мелі месца факты аказання ціску на праваабаронцаў у сувязі з ажыццяўленнем iмi праваабарончай дзейнасці;
• нягледзячы на ​​працяг дыялогу з ЕС і ПАСЕ па праблеме смяротнага пакарання і заклікі да ўвядзення мараторыя, на працягу года ў Беларусі працягвалася прымяненне гэтага віду пакарання. У 2018 г. былі вынесеныя два новыя смяротныя прысуды, а чатыры раней вынесеныя былі прыведзены ў выкананне;
• у Беларусі працягваюць фіксавацца парушэнні права на свабоду сумлення і веравызнання: рэлігійныя абшчыны сутыкаюцца з празмернымі патрабаваннямі пры рэгістрацыі; дзейнасць рэлігійных суполак без рэгістрацыі забаронена; закон празмерна абмяжоўвае правы вернікаў і іх аб'яднанняў без правамерных падстаў;
• у 2018 г. пачалося прымяненне на практыцы палажэнняў новай версіі Дэкрэта Прэзідэнта № 3 (у рэдакцыi Дэкрэта прэзідэнта № 1 ад 2018/01/12 г.). У спецыяльна створаную ў мэтах рэалізацыі Дэкрэта электронную базу былі ўнесены дадзеныя больш за 500 000 грамадзян краіны, «не занятых у эканоміцы». У 2019 годзе дадзеныя грамадзяне будуць аплачваць некаторыя віды паслуг ЖКГ (з 1 студзеня - падагрэў вады, з 1 кастрычніка - яшчэ газазабеспячэнне і цеплазабеспячэнне) у поўным аб'ёме. Акрамя іншага спецыяльна створаныя мясцовымі выканкамамі камісіі надзелены паўнамоцтвамі прымаць рашэнні аб накіраванні грамадзян «якія вядуць асацыяльны лад жыцця» ў ЛПП. Новая версія Дэкрэта выклікала крытыку з боку праваабарончых і прафсаюзных арганізацый краіны;
• на працягу года ў краіне актыўна ўжывалася прымусовая праца ў формах, якія сталі ўжо традыцыйнымі для Беларусі: ізаляваных у ЛПП, «абавязаных асобаў», прыцягнутых па распараджэнням мясцовых выканкамаў працоўных, навучэнцаў дзяржпрадпрыемстваў і ўстаноў да ўборкі сельгаспрадукцыі, удзелу ў суботніках і г.д.